Carrousel ondergrond en ordening

De Carrousel Ondergrond en ordening fuseert in 2017 met het COB-platform O&O het nieuwe platform Meerwaarde ondergrond. Eén gemeenschap voor professionals die werkzaam zijn op het snijvlak van ondergronds ruimtegebruik en ruimtelijke ordening.

De deelnemers aan de Carrousel Ondergrond en ordening waren afkomstig van overheden en kennisorganisaties. Zij kwamen een aantal keer per jaar bijeen om kennis te delen en inspiratie op te doen. Daarmee functioneerde de Carrousel als een praktijkgemeenschap voor:

  • VERNIEUWING: Vernieuwende perspectieven op de ordening van de ondergrond
  • KENNIS: Kennisontwikkeling in een combinatie van inhoud, proces en competenties
  • KENISSEN: Uitwisselen van kennis en ervaringen tussen deelnemers (en externe sprekers)

Het nieuwe platform Meerwaarde ondergronds vervult dezelfde functie, maar dan met nog meer aandacht voor de praktijk. Net als de Carrouselbijeenkomsten zijn de platformbijeenkomsten altijd gericht op het uitwisselen en vergaren van kennis waar de praktijk om vraagt. Dagelijkse worstelingen krijgen zo een plek, maar er is ook aandacht voor het uitdiepen van strategisch relevante kwesties. Er is ruimte voor een scala aan aspecten, zoals afwegingsvraagstukken, verdienmodellen, RO 3D, sturingsfilosofieën en planvorming.

Flexival 2017

Op woensdag 15 februari 2017 bent u van harte welkom in Arnhem voor het jaarlijkse Flexival.
>> Meer informatie en aanmelden

Bijeenkomsten in 2016

8 en 15 september 2016 – Gezamenlijke bijeenkomst met het platform O&O
Naast de Carrousel is er binnen het COB-aandachtsgebied Ordening en waarde nog een praktijkgemeenschap: het platform O&O. De Carrousel en het platfom hebben elk hun eigen identiteit, die mede is bepaald door de ontstaansgeschiedenis, het beoogde doel, de doelgroep en de organisatiestructuur. Maar er zijn meer overeenkomsten dan verschillen. Tijdens de gezamenlijke bijeenkomst in september hebben de deelnemers verkend hoe de gemeenschappen elkaar kunnen versterken door (deels) samen te gaan en samen te werken.

Daarnaast bood ook deze bijeenkomst de gebruikelijke dosis inspiratie. De sessie vond plaats in Utrecht bij DOMunder. De initiatiefnemer van dit museum onder het Domplein, Theo van Wijk, vertelde over zijn traject van droom tot werkelijkheid. Daarna volgde een rondleiding door het museum en een gezamenlijke discussie: hoe komt ú van droom tot daad?
>> Download het verslag (pdf, 830 KB)

18 juni 2016 – Boekpresentatie Meer-waarde met de ondergrond
In de afgelopen drie jaar heeft de Carrousel Ondergrond en ordening vijftien bijeenkomsten en drie Flexivals georganiseerd. Een aantal resultaten hiervan zijn gebundeld tot het boek Meer-waarde met de ondergrond. De presentatie vond plaats op 18 juni 2016, tijdens de opening van de expositie Ondergronds in het ABC Architectuurcentrum Haarlem.

9 juni 2016 – De ondergrond onderbouwd
De ondergrond moet als ruimtelijke component vroegtijdig betrokken worden bij ruimtelijke vraagstukken. Maar hoe brengen we dat bij collega’s en andere samenwerkingspartner voor het voetlicht? Dan moet je goede argumenten in handen hebben en deze met overtuiging kunnen brengen. Frits Bloemberg van het Debatbureau nam de Carrouselleden mee in de kunst van het debatteren met tal van beelden, voorbeelden en tips en trucs. Het inzicht: een goede voorbereiding is het halve werk.
>> Download het verslag (pdf, 690 KB)

Carrouselbijeenkomst op 9 juni 2016 bij ProDemos in Den Haag. (Foto: COB)

19 april 2016 – Expositie Ondergronds

Het ABC Architectuurcentrum Haarlem organiseert deze zomer in samenwerking met het COB een expositie over de relatie tussen ondergrond en bovengrond. De leden van de Carrousel hebben op 19 april meegewerkt aan het tentoonstellingsconcept. Welke kernboodschap wil je meegeven aan bezoekers? Welke rode draden zijn er zichtbaar in het beschikbare materiaal?
>> Download agenda (pdf, 350 KB)

Na een gezamenlijke brainstorm zijn in twee groepjes concepten ontwikkeld voor de expositie. De uitkomsten vulden elkaar aan, maar bevatten ook overeenkomsten, waaronder het idee om het plafond in te richten als een ondergrondse wirwar met wortels van bomen en planten, kabels en leidingen, pieren en mollen, een ondergrondse parkeergarages, archeologische waarden, een wko en grondwaterstromingen. Ook wilden beide groepen de ruimten verduisterd hebben. En één groep ging verder dan het visuele: draai in een ruimte ‘underground beats’ en in de andere ruimte David Bowies Space oddity. Diverse deelnemers hebben toegezegd om contacten te leggen en presentatiemateriaal (zoals maquettes) aan te leveren.

21 jan. 2016 – Flexival
Het jaarlijkse congres dat net even anders is dan alle andere congressen. Een dag lang bieden we alle ruimte om met elkaar in gesprek te gaan over zaken die ertoe doen. De verbindende factor is de ondergrond in relatie tot gebiedsontwikkeling. Maar in de diversiteit van sessies, excursies en lounge is het perspectief steeds anders.
>> Meer informatie

Eerder in 2015

12 nov. 2015 – Afstemmen en samenwerken binnen je eigen organisatie
Afstemmen en samenwerken gaat niet vanzelf. Zeker niet binnen de eigen organisatie. Je moet voelsprieten hebben voor het politieke krachtenveld. Je moet weten hoe de hazen lopen en waar de ratten zitten. Inhoudelijk deskundigen hebben vaak een zekere weerzin tegen deze ‘kantoorpolitiek’. Echter, de weerzin om het spel te spelen, is een belangrijke reden dat (inhoudelijke) doelen niet bereikt worden. Aan de hand van de werkpraktijk van Ine Flinkers en Roger Derksen (team Bodem/Ondergrond van de gemeente ’s-Hertogenbosch) zijn we op zoek gegaan naar de ongeschreven regels voor hazen, ratten en nog veel meer andere beesten.
>> Download het verslag (PDF, 1.1 MB)

3 sept. 2015 – Zin en onzin rondom de MKB
‘De kost gaat voor de baat uit.’ Dat geldt zeker voor investeringen in ruimtelijke kwaliteit. En voor ondergrondse investeringen. Hoe daarmee om te gaan? De economen Walter Manshanden en Olaf Koops (Netherlands Economic Observatory) nemen de Carrouselleden mee in de geschiedenis van de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA), toepassing bij gebiedsontwikkeling en de waarde van de ondergrond.
>> Download het verslag (PDF, 370 KB)

30 juni 2015 – Belangen: afwegen, onderhandelen en/of fuseren?
Binnen STRONG is een afwegingssystematiek ontwikkeld. Een cruciale stap in de systematiek is ‘ambities, wensen en belangen’ in beeld te brengen. Maar hoe doe je dat? De mutual gains approach (MGA) biedt hiervoor aanknopingspunten. Kunnen we het gedachtegoed van MGA inzetten in de afwegingssystematiek van STRONG? We bespreken het met Anita Bijvoet (ministerie van IenM) en Onno van Eijk (provincie Zuid-Holland/mga-netwerk).
>> Download het verslag (PDF, 670KB)

16 april 2015 – Opzet en programma 2015
De Carrousel wordt in 2015 anders georganiseerd dan voorheen. De reden: met de opheffing van SKB valt organisatiekracht weg. Om binnen het COB een doorstart te maken, hebben we in Huize Molenaar samen terug- en vooruitgekeken. John de Ruiter ging in op de uitkomsten van de peiling die hij had gehouden onder de Carrouseldeelnemers: zij zijn tevreden en opvallend positief. Ook spraken we over de motivatie om mee te doen aan de Carrousel (persoonlijke ontwikkeling en inhoudelijke verdieping) en hebben we afspraken gemaakt over de verdere opzet en de inhoud van de Carrousel.
>> Download het verslag (PDF, 750 KB)

Eerder: Inspirerende sessies

Tijdens de inspirerende sessie op 21 mei 2013 was het thema: businesscases en verdienmodellen van de ondergrond. Onder leiding van de nieuwe facilitator Henk Werksma en twee gastsprekers, Stijn Liefland en Rudy van Stratum, zijn de deelnemers geïnspireerd geraakt over het slim financieren van duurzaamheid en relaties leggen naar de ondergrond.

“Na een klein college over waarde, rendementen, (residuele) grondwaarden en ons huidige grondexploitatiesysteem zijn we aan de slag gegaan met de beslisboom voor een slimme financiering”, vertelt COB-coördinator Jantien van den Berg. “Welke stappen moet je doorlopen en welke vragen moet je beantwoorden om zicht te krijgen op de verdienmogelijkheden die er zijn en de rendementen die je kunt maken? En hoe kun je ervoor zorgen dat businescases niet onderuit worden gehaald door tegenstanders?”

Tijdens de bijeenkomst komen een aantal belangrijke stappen naar voren: het duidelijk formuleren van je doel, het inventariseren van stakeholders en hun kosten en baten, en het scheiden van waarden en kosten. Van den Berg: “Deze laatste is tevens één van de bevindingen uit het onderzoek AFWEGINGSKADER ONDERGRONDS/BOVENGRONDS van het COB. Het was een zeer leerzame en inspirerende middag die door de leden van de Carrousel zeker opgevolgd moet worden en nog verder verdiept.”

Eerder: Verdiepende sessies
Tijdens de verdiepende sessies wordt – zoals de term al impliceert – dieper ingegaan op een specifiek onderwerp.

Op 9 april 2013 richtten de deelnemers zich op systeemdenken. COB-coördinator Jantien van den Berg: “Joris Latour (3dTransition) gaf een inspirerende presentatie over deze methode. Hij vertelde onder meer dat het belangrijk is beide hersenhelften te gebruiken: niet alleen het analytische deel aan het werk zetten, maar deze in verbinding brengen met onze intuïtieve hersenhelft. Met dit in gedachten, zijn we vervolgens de ondergrond ingedoken. We hebben door een mindmap te maken inzicht gekregen in wat er allemaal speelt als je het over de ondergrond hebt. Tijdens de reflectie bleek wel dat we al snel terugvallen in het analyseren. Bij het benoemen van belangrijke trends voor de toekomst hebben we geprobeerd om meer vast te houden aan het intuïtieve.” Er werd tijdens de sessie ook ingegaan op de Structuurvisie Ondergrond (STRONG) die het Rijk momenteel ontwikkelt. Het bleek dat er nog veel onduidelijkheid is, bijvoorbeeld over de verhouding tussen de ondergrondvisies van provincies en gemeenten en STRONG. De deelnemers discussieerden met elkaar over de manier waarop we van nu naar de toekomst kunnen komen.

De verdiepende sessie van 18 juni 2013 stond in het teken van handelingsperspectieven. Waar de vorige sessie vooral gericht was op analyse, keken de deelnemers nu meer naar de praktijk. Hoe handel je in je eigen praktijk om bodem en ondergrond te agenderen? En hoe handel je vervolgens in de uitwerking van ambities, doelen, integratie met andere ruimtelijke thema’s en in geld en waarden? “We startten dit keer met korte pitches van Henk Jan Nijland (Nijmegen), Wimmy Hengst (Haarlem), Marion Visser (Arnhem) en Joost Martens (Rotterdam),” vertelt coördinator Jantien van den Berg. “Zij lieten zien vanuit welke beleidsstukken zij werken en de ondergrond handen en voeten geven.” Op basis van de pitches formuleerden de deelnemers een aantal vraagstukken die zij vervolgens koppelden aan de zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey. Van den Berg: “Ieder had zich verdiept in één eigenschap en gaf een reflectie op deze eigenschap. We hebben met elkaar besproken hoe men in de praktijk omgaat met deze eigenschappen, wat werkt en wat niet. Interessant om te zien was dat men onbewust deze eigenschappen toepast, maar de eigenschappen wel verschillend interpreteert. Het gesprek heeft veel nieuwe inzichten gegeven aan de deelnemers.”