Financiering en beheer Wijker- en Noordtunnel

Dit artikel is onderdeel van een tweeluik, zie het artikel ‘Beter beheer, heeft de financieringsvorm daar invloed op?‘

Stoffel de Ronde vertegenwoordigt als technisch adviseur de belangen van de exploitatiemaatschappijen van de Wijkertunnel en de Tunnel onder de Noord (Noordtunnel) in het overleg met Rijkswaterstaat, die de tunnels beheert. Beide exploitatiemaatschappijen – feitelijk de eigenaren van de tunnels (zie kader) – hebben belang bij een hoge beschikbaarheid. Hun investeringen in de tunnels worden gedekt door een vergoeding per passerend voertuig. Toch is er in de praktijk geen prikkel om naar een permanente beschikbaarheid te streven, blijkt uit de woorden van Stoffel de Ronde: “Voor beide tunnels is buiten de spits een alternatief beschikbaar. Voor de Wijkertunnel is dat de Velsertunnel en naast de Noordtunnel ligt een brug. Voor alle passages, ook degene die bij onderhoud via de alternatieve routes plaatsvinden, wordt 24/7 een bedrag per passerend voertuig afgedragen. Dit leidt ertoe dat onderhoud in de stille uren kan plaatsvinden door buisafsluiting en dat de exploitatie daarbij niet wordt geschaad.”

Beide tunnels zijn conform de wet in beheer bij de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, de facto bij Rijkswaterstaat. Het onderhoud is door de eigenaren uitbesteed aan Rijkswaterstaat tegen een vaste, geïndexeerde vergoeding. Beheer en onderhoud wijken in de praktijk dan ook niet af van dat van de andere tunnels die Rijkswaterstaat in beheer heeft. Stoffel de Ronde: “Men is hooguit wat scherper, omdat er verantwoording moet worden afgelegd aan de exploitatiemaatschappijen. Men voelt een beetje mijn hete adem in de nek.” Als voorbeeld noemt hij een kwestie van enkele jaren geleden, toen het onderhoud van de ingangsverlichting bij de Noordtunnel te wensen overliet. “Bij een werkbezoek constateerde ik naast wat andere gebreken dat bij de oostelijke in- en uitrit vrijwel geen lamp brandde. Na onderzoek bleek dat het onderhoud van de weg en dat van de tunnel binnen Rijkswaterstaat door verschillende afdelingen in contracten was ondergebracht en dat de in-/uitrit in geen van beide contracten was meegenomen. Het kwam aan de oppervlakte doordat ik die gebreken signaleerde, maar het had niet primair te maken met een andere wijze van financiering.”

“De betrokkenheid van de exploitatiemaatschappijen leidt soms wel tot een andere focus”, vervolgt Stoffel de Ronde. “Zo is veiligheid voor de eigenaren ook gekoppeld aan imago. Men wil in geen geval geassocieerd worden met onvoorziene veiligheidsrisico’s. Dat zorgt echter niet voor andere veiligheidsmaatregelen; ook voor de Wijkertunnel en de Noordtunnel worden de landelijke richtlijnen gehanteerd. Maar de andere focus van de (externe) eigenaar heeft er bijvoorbeeld wel toe geleid dat er bij de Noordtunnel een extra technische man is opgenomen in het team dat het onderhoud beheert. Een ander verschil is dat de exploitatiemaatschappijen, als eigenaar van de opstallen, hun bezit verzekeren. Daar speelt ook de beschikbaarheid een rol. En daarom zijn alle ruimten in de dienstgebouwen met vitale delen, die niet binnen een dag vervangen kunnen worden, voorzien van een blusgassysteem.”

‘Veiligheid is voor de eigenaren ook gekoppeld aan imago. Men wil in geen geval geassocieerd worden met onvoorziene veiligheidsrisico’s.’

De financieringsafspraken lopen dertig jaar. Dat betekent dat het eigendom na die periode wordt overgedragen aan het Rijk. Voor de Noordtunnel is dat in 2022 aan de orde, voor de Wijkertunnel in 2026. Dat is in de periode dat andere tunnels van vergelijkbare leeftijd aan een grootschalige renovatie toe zijn. Stoffel de Ronde: “Voor de Noordtunnel is afgesproken dat grootschalige renovatie pas na die overdracht zal plaatsvinden. Alle noodzakelijke werkzaamheden zijn al wel geïdentificeerd. Op basis van die inventarisatie wordt per onderdeel bepaald wat de beste oplossing is: direct vervangen, meer reserveonderdelen op voorraad houden of aanpakken bij de grootschalige renovatie. Voor de Wijkertunnel is nog geen formele beslissing genomen, maar die tunnel kan er nog wel even tegen. Toen de Velsertunnel dicht ging voor renovatie en de Wijkertunnel extra verkeer te verwerken kreeg, is de status van de Wijkertunnel nog eens extra goed onder de loep genomen. We hebben toen tijdelijk een extra rijstrook in gebruik genomen en vanwege die maatregel alles nagekeken en waar nodig vervangen. We weten dus dat het beheer daar goed op orde is.”