Nijmegen, De Bastei

In de zomer van 2015 begon in Nijmegen de bouw van De Bastei, een centrum voor natuur en cultuurhistorie. Voor dit nieuwe centrum werd het voormalige museum De Stratemakerstoren aan de Waalkade verbouwd en uitgebreid met een ondergronds deel en een nieuw entreegebouw. Nadat archeologische opgravingen tot verrassende vondsten leidden, werd het bouwplan zodanig aangepast dat de vondsten in situ kunnen worden behouden en zichtbaar blijven in het nieuwe centrum.

Het nieuwe entreegebouw aan de voet van de Valkheuvel. (Foto: Ger Neyenhuyzen)

Archeologische vondsten

De werkzaamheden voor het nieuwe centrum begonnen met het aanbrengen van een grondkerende CSM-wand aan de voet van de Valkheuvel. Dat was nodig om tijdens de ontgraving voor de ondergrondse uitbreiding te voorkomen dat een deel van de heuvel naar beneden zou komen. Nadat de wand was aangebracht, startte het archeologische onderzoek. Hoewel de Valkheuvel een belangrijke archeologische plek is, verwachtten de archeologen niet veel bijzonders aan te treffen. Ze gingen ervan uit dat door bouwwerkzaamheden in het verleden veel beschadigd was. De verrassing was dan ook groot toen niet alleen Romeinse muren uit de tweede en derde eeuw werden aangetroffen, maar ook een dertiende-eeuwse hoefijzervormige stadstoren en een kelder van een huis uit de veertiende eeuw.

Alle betrokkenen vonden de eeuwenoude resten heel bijzonder en wilden zich inzetten om zoveel mogelijk van de archeologische vondsten op hun plek te behouden en in te passen in het nieuwe museum. De architecten waren bereid om hun ontwerp aan te passen, de aannemer ging akkoord met het wijzigen van het bouwplan en de planning, en de gemeente gaf een extra financiële bijdrage. De gevolgen van deze keuzen waren aanzienlijk. Door de vondsten te behouden en in het museum op te nemen, nam het beoogde aantal vierkante meters aanzienlijk af. Om toch het gewenste oppervlakte te kunnen realiseren, moest buiten de oorspronkelijke projectgrenzen ruimte worden gevonden. Dat vergde onder andere een aanpassing van het bestemmingsplan, wat een van de redenen was dat de bouw een half jaar kwam stil te liggen.

Na deze vertraging is De Bastei afgebouwd volgens de aangepaste plannen. Dat heeft geleid tot een museum met een ‘routing’ die bezoekers als het ware door de verschillende tijdperken heen voert. In 2019 won De Bastei de Schreuderprijs voor ondergronds bouwen. Bij de toekenning van de prijs stelde de jury dat het bijzondere museumgebouw op de Nijmeegse stadswal ‘je letterlijk de ondergrond laat beleven’.

Van links naar rechts: Gerard Mangnus (De Bastei), Cees Brandsen (bestuursvoorzitter Stichting A.M. Schreuders), Margot Schaap (dochter van grondlegger Ab Schreuders), Noël Vergunst (gemeente Nijmegen), Ellen van Eijk (COB), Erik Cobussen (gemeente Nijmegen), Marlène van Gessel (van roosmalen van gessel architecten), Gerard Alofs (De Bastei), Mark van Roosmalen (van roosmalen van gessel architecten), Ronald Wenting (ABT), Mandy Korff (juryvoorzitter Schreudersprijs) en Ed Smienk (ABT).
(Foto: COB/Randy Da-Costa)