Belgische boeken van toren naar ondergronds depot

De Boekentoren, de bibliotheek van de Universiteit van Gent, is toe aan een grootscheepse renovatie. Om de kwetsbare boeken van het stadsicoon tijdens de renovatiewerkzaamheden te beschermen tegen bouwstof en andere omgevingsinvloeden, krijgen ze een plek in een ondergronds depot op de binnenplaats.

19 oktober 2012 | AUTEUR: Armand van Wijck

De vierenzestig meter hoge Boekentoren in de Belgische stad Gent is dringend toe aan een grote opknapbeurt. Door betonrot is de gevel vervallen en daarnaast moet ook een groot deel van het interieur en de daken flink aangepakt worden. Als belangrijkste opslagplaats van de Gentse universiteitsbibliotheek herbergt de toren zo’n drie miljoen boeken. Voordat alles gerestaureerd wordt, komen de boeken eerst in een veilige opbergplaats. De universiteit heeft gekozen voor een ondergronds archief op de binnenplaats van het bibliotheekterrein. Na de verhuizing zal het geklimatiseerde depot in gebruik blijven en komt er een nieuwe collectie boeken in de gerenoveerde toren.

Hoofdbibliothecaris Sylvia van Peteghem vertelt in het Nieuwsblad dat ze oorspronkelijk van plan waren de boeken in de toren te laten staan tijdens de renovatie, met genoeg plastic eromheen om alles af te schermen. Maar met een waterschade uit 2007 nog in het achterhoofd was het universitair bestuur zich ervan bewust hoe kwetsbaar de boeken zijn. Boeken onderbrengen in een loods buiten de stad zou echter een immense organisatie vragen voor de uitlening. Ook zal in de vernieuwde boekentoren minder plaats zijn, omdat er een extra binnenschil komt om de boeken nog meer bescherming te bieden tegen aantasting door de omgevingslucht. Een ondergronds depot in de binnentuin is daarom een perfecte oplossing. De boeken blijven op locatie en ook de binnentuin blijft behouden.

Tunnel naar de bouwplaats

De Belgische hoofdaannemer Furnibo is sinds mei al druk bezig met de graafwerkzaamheden. Maar voordat ze de binnentuin kon ontgraven, moest het bouwbedrijf de graafmachines en kranen op hun plek krijgen. “De binnentuin is omgeven door gebouwen. Daarom hebben we eerst een tunnel moeten graven onder een van de gebouwen door“, vertelt projectleider Jonas Van de Voorde. Omdat de tunnel dwars door een van de kelders van de Boekentoren loopt, kon deze niet groter gemaakt worden dan 3.34 meter breed en 3.80 meter hoog. “Toen we de secanspalenmachine (zie kader) door de tunnel reden, hadden we aan weerszijden nog maar twee centimeter ruimte, en krap tien centimeter in de hoogte”, herinnert Van de Voorde zich.

Eenmaal op de binnenplaats aangekomen was er niet veel meer ruimte. Het rechthoekige depot van dertig bij zesendertig meter laat selchts zeventig tot negentig centimeter ruimte tussen de secanspalenwanden en de gebouwen over. “Enkele funderingszolen van de omliggende gebouwen moesten we zelfs verkleinen. We hebben ze afgezaagd en verstevigd met micropalen”, legt Van de Voorde uit. “We hebben ook in totaal 172 trekankers aangebracht op drie en zeven meter diepte, om er zeker van te zijn dat alles overeind blijft staan.”

Efficiënt

Het dertien meter diepe depot krijgt drie verdiepingen, met op de onderste verdieping een ‘zwevende vloer’: een roostervloer met daarop rails, waardoor de boekenrekken elektrisch te verplaatsen zijn. “Hierdoor is er meer opslagplaats voor de boeken. Door de rekken te verplaatsen kun je een gangpad vrijmaken”, licht Van de Voorde toe. “De boekenrekken zitten zowel aan de onderkant als aan de bovenkant van het rooster vast. Door deze constructie hoeft de roostervloer maar een aantal centimeter dik te zijn, ook dit scheelt weer ruimte.”

Furnibo verwacht binnen twee weken klaar te zijn met de graafwerkzaamheden. Het depot moet eind 2013 klaar zijn voor gebruik. Daarna zullen alle boeken verhuisd worden en begint de vier jaar durende restauratie van de Boekentoren. De totale kosten voor de renovatie zijn geraamd op vijftig miljoen euro, waarvan het depot zeven miljoen in beslag neemt.

In beeld

De restauratie van de Boekentoren wordt uitgelegd en in beeld gebracht in een serie video’s. Hieronder aflevering 1: