Praktisch pilotproject voor bundeling van telecomkabels

In twee projecten werkt de gemeente Alphen aan den Rijn met multikokers (ducts) voor telecomkabels. Het zijn pilotprojecten waarin de praktische toepasbaarheid van kunststoffen kokers met vier compartimenten wordt getest. De resultaten zijn zodanig dat de gemeente overweegt de multikokers voor te schrijven in alle nieuwbouwprojecten. “We verwachten ze toe te passen in nieuwe woonerfprojecten”, vertelt Hugo Hoenders, beheerder Openbare ruimte kabels en leidingen.

De pilots zijn onderdeel van het nieuwbouwproject Biezenlanden en het reconstructieproject Waterrijk-Oost, beide in Boskoop. In het project Biezenlanden met 23 vrije kavels, heeft de gemeente het gebruik van de multikokers opgelegd aan de projectontwikkelaar. In Waterrijk is de gemeente verantwoordelijk voor de aanleg en draait daarmee op voor de extra initiële kosten. Op basis van het ‘niet-meer-dan-anders-principe’ dragen telecomaanbieders KPN en Ziggo bij tot het niveau van vermeden graafkosten.

Gemeente aan zet

“We zien wildgroei in de ondergrondse infrastructuur”, zegt Ed Wesenaar, projectmanager Klimaatadaptatie en openbare ruimte bij de gemeente Alphen aan den Rijn, over de achterliggende argumentatie. “Er zijn zoveel ontwikkelingen dat de beschikbare ruimte vol raakt. Voor klimaatadaptatie en vergroening hebben we de ondergrond hard nodig. Regie op kabels en leidingen houden blijft lastig, maar met dit instrument kunnen we beter sturen en dirigerend optreden. Oplossingen zoals deze multikokers moeten bij de gemeente vandaan komen. Netbeheerders voelen de urgentie die volgt uit de volle ondergrond nog onvoldoende. Daarom is het zo belangrijk dat er ruimte is voor dergelijke pilots.” “Hier ligt inderdaad een taak voor de gemeente”, vult Hugo Hoenders aan. “Het aanwijzen van tracés leidt tot een betere benutting van de beschikbare openbare ruimte, een betere kwaliteit van de ondergrondse infrastructuur en minder graafbewegingen door minder storingen, waarmee ook de veiligheid van de leefomgeving toeneemt. Het leidt alles bij elkaar tot verlaging van de maatschappelijke kosten.”

Met de toepassing van de multikokers wil de gemeente herstelkosten voor straatwerk na aanleg en herstel van glasvezelnetwerken voorkomen. Met name in woonerven zoals Biezelanden, waar kabels en leidingen altijd onder straten of parkeerplaatsen liggen, zijn die kosten dusdanig hoog dat de hogere aanlegkosten daar tegenop wegen. De kokers zijn toepasbaar bij installaties direct onder de bestrating en vergen minder ruimte dan vier individuele mantelbuizen. Voordelen van het gebruik van de multikokers zijn er ook vanuit het perspectief van de telecomaanbieders. De kwetsbare glasvezelkabels liggen beschermd in de ondergrond, waardoor storingen als gevolg van graafschades sterk afnemen, kosten en capaciteit voor herstelwerk worden beperkt en de leveringszekerheid toeneemt. De gebruikte materialen zijn recyclebaar en hebben een levensduur van naar verwachting minstens tachtig jaar.

De kwetsbare glasvezelkabels liggen beschermd in de ondergrond, waardoor storingen als gevolg van graafschades sterk afnemen.

Praktische insteek

De gemeente Alphen aan den Rijn heeft gekozen voor een praktische insteek. “De kabelkokers die we in Boskoop gebruiken, bestonden al, maar waren in eerste aanleg voor een andere toepassing ontwikkeld”, vertelt Reijer Paerel, die door de gemeente als projectleider kabels en leidingen voor de twee pilots werd aangesteld. “Samen met de producent, Pion Kunststoffen uit Amersfoort, hebben we het product voor deze toepassing doorontwikkeld. De eerste voorwaarde daarbij was dat de aanleg eenvoudig is. Verder zijn er inmiddels nieuwe onderdelen ontwikkeld, bijvoorbeeld doorvoeringen ten behoeve van de huisaansluitingen. In de zogeheten crosscube zitten diverse mogelijkheden om de aansluitingen richting de woning te realiseren. Het systeem is ‘overrijdbaar’, dus het kan vrij hoog in de ondergrond gelegd worden. Omdat we in Boskoop slappe bodem hebben en dus te maken hebben met grote zettingen, voorziet het systeem in opzetstukken, zodat we de huisaansluitingunits bij reconstructie kunnen verhogen. Er zijn inmiddels ook koppelingen ontwikkeld die aansluiten op de bestaande systemen.”

Langetermijninvestering

De voordelen van het kokersysteem moeten zich vooral op langere termijn uitbetalen. Bij de reconstructies die in de slappe Boskoopse bodem frequent aan de orde zijn, worden graafkosten en mogelijke graafschades voorkomen. Doordat de multikokers uit vier compartimenten bestaan, is het relatief eenvoudig om de kabels van een derde of vierde aanbieder toe te voegen.

De initiële kosten zijn hoger dan bij traditionele aanleg van telecomkabels. Reijer Paerel: “Bij grootschalige toepassing zal het ongetwijfeld goedkoper worden, maar in deze pilots hebben we het nog over vijftig euro per meter en tweehonderd euro per huisaansluiting. De initiële kosten willen we terughalen. Dat doen we bij Biezenlanden door de projectontwikkelaar te verplichten de kokers als basisinfrastructuur aan te leggen. De gemeente vindt deze duurdere structurele oplossing gerechtvaardigd, omdat de herstelkosten na graafwerkzaamheden bij calamiteiten of uitbreiding daar erg hoog zijn. Door het gebruik van het kokersysteem worden de beheerkosten en de overlast voor de omgeving tot een minimum beperkt.”

Afstemming

De pilotprojecten zijn soepel verlopen. Hugo Hoenders: “We hadden de steun van de wethouder, die zelf een achtergrond in kabels en leidingen heeft en de problematiek goed kent. Hij was enthousiast over het systeem en het toepassen van de pilot. We krijgen de ruimte om oplossingen te vinden voor de uitdagingen die we in de ondergrond tegenkomen. Dat proberen we met pilots waarvan we van tevoren niet weten of het ook echt lukt. Als team krijgen we daarvoor de ruimte.”

‘In dat proces hebben de telecombedrijven meegedacht over de verdere verfijning van het kokersysteem.’

De afstemming tussen de betrokken afdelingen van de gemeente gaf geen problemen. “Intern waren we vrij snel rond”, stelt Reijer. “Ook de wegbeheerders waren positief. Daarna zijn we in gesprek gegaan met de netbeheerders. Het heeft anderhalf jaar gekost om KPN en Ziggo te overtuigen. In dat proces hebben de telecombedrijven meegedacht over de verdere verfijning van het kokersysteem. Voor hen was vooral belangrijk dat er gemakkelijk afgetakt zou kunnen worden naar de huisaansluiting. Zo kwamen we in overleg tot een huisaansluitingsunit van 48×100 centimeter in plaats van de 48×48 centimeter die wij in gedachten hadden. Overigens is in de praktijk gebleken dat die grotere maat niet nodig is. Verder wilden KPN en Ziggo er vanwege het risico op verstoring van het signaal liever geen elektrakabels in. Wij wilden de multikokers ook gebruiken voor de kabels voor openbare verlichting. Om de telecombedrijven over de streep te halen, is die optie vervallen.”

Verbreding

Kijkend naar de toekomst wil de gemeente onderzoeken wat nodig is om bij volgende nieuwbouwprojecten ook de bekabeling voor de openbare verlichting in de kokers toe te voegen. Daarnaast zijn de ogen gericht op verbreding naar renovatietrajecten. Ed Wesenaar is er van overtuigd dat bundeling van kabels en leidingen noodzakelijk is. “Oplossingen zoals multikokers zullen steeds vaker toegepast worden. Gebruik ervan is nu vastgelegd in de Leidraad inrichting openbare ruimte (LIOR). Dat betekent dat de afspraken ten aanzien van de kokers van toepassing zijn in de anterieure overeenkomsten (grondexploitatieovereenkomst die partijen sluiten voor de vaststelling van een exploitatieplan, red.). Dat is de manier om tot structurele toepassing te komen. In de praktijk betekent het dat wij als gemeente de locatie voor het systeem aanwijzen.” Ed verwacht dat dat ook het geval zal zijn bij de nieuwe uitbreidingslocatie Gnephoek. “Daar zitten we nog in de voorfase, maar is overduidelijk dat als we zaken ondergronds niet goed regelen, we bovengronds een groot probleem hebben.”