PPS nu ook voor kleine projecten

Centimeters dikke contracten en budgetten van vele miljoenen euro’s. Dat zijn de huidige kenmerken van publiek-private samenwerkingsprojecten (PPS). Volgens Philippe Kemps van VolkerWessels en Hans Oude Nijhuis van Strukton biedt publiek-private samenwerking ook goede mogelijkheden voor kleinschaliger projecten. Daarom hebben beide bedrijven een eenvoudige PPS-versie ontwikkeld voor lagere overheden. René Duifhuizen van de gemeente Nijmegen is enthousiast.

Een partij die al veel werkt met PPS-constructies is Rijkswaterstaat. Zo besteedt deze organisatie grote infrastructurele werken uit via geïntegreerde contracten waarbij de opdrachtnemer – vaak een consortium van bedrijven – niet alleen verantwoordelijk is voor ontwerp en bouw, maar ook voor onderhoud en financiering. “Meestal gaat het hierbij om grote projecten met budgetten van vele tientallen miljoenen euro’s en een contract van tweehonderd pagina’s of meer”, vertelt Philippe Kemps, manager VolkerLink. “Dat schrikt lagere overheden die relatief kleine projecten hebben af, evenals de kosten waarmee het opstellen van dit soort contracten gepaard gaat.”

PPS in het kort

De meest gangbare vorm van PPS is tot nu toe het zogeheten DBFM-contract, waarbij de opdrachtnemer verantwoordelijk is voor zowel het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van een object. Bij dit soort contracten neemt de publieke opdrachtgever in feite een dienst af, bijvoorbeeld een oeververbinding die gedurende twintig jaar door de particuliere opdrachtnemer wordt onderhouden. Daarbij betaalt de opdrachtgever gedurende die periode elk jaar een vast bedrag (als beschikbaarheidsvergoeding) aan de opdrachtnemer, mits deze voldoet aan de vooraf afgesproken prestatie-eisen.

Voordelen voor beide partijen

Kemps vervolgt: “Ik ben ervan overtuigd dat PPS ook voor deze lagere overheden aantrekkelijk kan zijn. PPS is namelijk een samenwerkingsvorm die ervoor zorgt dat een opdrachtnemer een zo hoog mogelijke kwaliteit krijgt voor het beschikbare budget. Functioneel uitvragen speelt daarbij een belangrijke rol: door niet alles vast te leggen in een bestek, daag je de opdrachtnemer uit om met slimme oplossingen te komen. En neem je in het contract naast het ontwerp ook een stuk onderhoud mee, in combinatie met heldere prestatie-eisen, dan prikkel je hem nog eens extra.”

Zowel Kemps als Hans Oude Nijhuis, projectmanager bij Strukton Integrale Projecten, benadrukken dat ook aannemers baat kunnen hebben bij PPS-constructies. Als grootste voordeel zien beiden een duurzame relatie met opdrachtgevers. Oude Nijhuis: “In de huidige markt kun je je als aannemer eigenlijk niet onderscheiden op kwaliteit, omdat projecten door de hevige concurrentie naar de laagste bieder gaan. Daardoor staan de marges zwaar onder druk en zie je onder andere dat opdrachtnemers via meerwerk proberen om er toch nog wat aan te verdienen. Dat is voor geen van de partijen een prettige manier van werken. PPS-constructies waarbij onderhoud in het contract zit, leiden tot een langduriger samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer en bieden ons de mogelijkheid om weer met normale marges te werken.”

VolkerWessels en Strukton hebben bij de ontwikkeling van hun PPS-versie – de Mini-PPS en InfraNext – verschillende accenten gelegd. Zo heeft Strukton duidelijk gekozen voor standaardisatie. Oude Nijhuis: “Voor infrastructurele werken maakt het meestal niet uit in welke gemeente ze moeten worden gerealiseerd. Neem de bruggen over het Apeldoorns Kanaal. Die zijn in beheer bij vijf verschillende gemeenten. Waarom zou je dan niet bij alle vijf een standaardbrug toepassen met een aantal keuzeopties? En ook voor rotondes, spooronderdoorgangen en bijvoorbeeld ondergrondse fietsenstallingen kun je uitstekend gebruik maken van standaardoplossingen, inclusief een standaardfinanciering en een standaardcontract. Je hebt dan maar één keer ontwerpkosten en hoeft ook de logistieke processen niet iedere keer opnieuw uit te vinden.” (Beeld: Thijs Unger)

“Zeker bij kleinere projecten – tot maximaal vijf miljoen euro – is het natuurlijk wel een voorwaarde dat het contract relatief eenvoudig en flexibel is”, stelt Kemps. Daarom hebben we samen met de Bank Nederlandse Gemeente en advocatenkantoor Houthoff Buruma een standaardcontract voor kleine PPS-projecten ontwikkeld. Verder hebben we met de Bank Nederlandse Gemeenten de afspraak gemaakt dat zij alle projecten financieren die lagere overheden via onze ‘mini-PPS’ willen realiseren.”

Omslag

René Duifhuizen, projectmanager bij de gemeente Nijmegen, is blij met deze ontwikkeling: “Als gemeente hebben we nog niet veel ervaring met geïntegreerde contracten, maar ik verwacht er veel van. We hebben veel kleine projecten en ik ben ervan overtuigd dat je betere oplossingen krijgt als je niet alles voorschrijft, maar opdrachtnemers via functionele eisen prikkelt om slimme dingen te bedenken. Natuurlijk vergt dat binnen je eigen organisatie een forse omslag, zeker als je gewend bent om werken vooral via bestekken op de markt te zetten. Bij geïntegreerde contracten heb je namelijk veel meer een regierol, wat betekent dat je dingen moet loslaten en vertrouwen in elkaar moet hebben. Dat gaat niet vanzelf en kost de nodige tijd.”

Kemps vult aan: “Een PPS-constructie werkt alleen als je echt gaat samenwerken. Je moet bijvoorbeeld samen de functionele eisen bespreken en samen zoeken naar optimalisaties. Het begint eigenlijk al bij de concurrentiegerichte dialoog, waarin je als opdrachtgever met een aantal geïnteresseerde aanbieders de projecteisen doorspreekt en kijkt waar optimalisaties mogelijk zijn. Vervolgens komen zij met aanbiedingen waaruit je kunt kiezen.”

Bezuinigen

“Ook om een andere reden denk ik dat PPS-constructies voor gemeenten een goede optie zijn”, vervolgt Duifhuizen. “Zo krijg je er als gemeente aan de ene kant steeds meer taken bij, terwijl je tegelijkertijd moet bezuinigen. Dat leidt ertoe dat de hoeveelheid kennis en capaciteit in eigen huis afneemt. Wij hebben bijvoorbeeld steeds minder eigen ontwerpers. Dan is het prettig als je gebruik kunt maken van de ontwerpcapaciteiten van een opdrachtnemer. Verder biedt PPS de mogelijkheid om projecten door de markt te laten financieren, wat aantrekkelijk is nu budgetten steeds meer onder druk komen te staan.”