De winnaars
Giel Sengers (links op de foto) won in de categorie conceptueel met zijn project Hommage au Borinage. Tomas Weeda won de techniekprijs voor zijn onderzoek naar het verdiepen van de Beneluxtunnel. (Foto: Vincent Basler)
De schoonheid van verlaten mijnbouwgebieden
Met zijn project Hommage au Borinage wil Giel Sengers aandacht vragen voor de schoonheid van de verlaten mijnbouwgebieden van Wallonië. De jury van de Schreudersstudieprijs roemt de grote verbeeldingskracht van de aan de ArtEZ Academie van Bouwkunst in Arnhem afgestudeerde Sengers.
Deelname aan de Schreudersstudieprijs was voor Giel Sengers een manier om dit project onder de aandacht te brengen: “Voor de streek zelf is het heel bijzonder. Voor mij is het een manier om aan te stippen hoe we omgaan met sporen uit de geschiedenis. Dat het een ondergronds project is geworden, was overigens geen vooropgezet plan.”
“Ik heb een fascinatie voor desolate gebieden. De sfeer in een oud industriegebied als de Borinage inspireert mij. De aanleiding om specifiek in dit gebied iets te doen, was van culturele aard. Vincent van Gogh heeft een aantal jaar in de Borinage gewoond en gewerkt als predikant. Hierna sloeg hij een andere weg in en werd kunstenaar. Ik vraag me dan af wat deze plek in zich heeft om zo’n omslag bij iemand teweeg te brengen. Ik heb dus niet gewerkt vanuit een concrete ontwerpvraag, maar vanuit een locatie met een verhaal. Wat daaruit voortkomt gaat daardoor over zin in plaats van over nut.”
Bakermat
“Gaandeweg heb ik geleerd dat de Borinage de bakermat is van de mijnbouw op het Europese continent. Het leek me dus ook logisch om bij de oorsprong te beginnen. Het is een schrijnende plek, maar het is inmiddels mijn tweede thuis. Ik heb de mensen leren kennen. Zij zijn opgegroeid in de Borinage en zien in mijn project wat zij zelf niet in woorden kunnen uitdrukken. Daarmee is ook draagvlak ontstaan voor realisatie van het project. De waardering die spreekt uit de Schreudersstudieprijs, sterkt de mensen daar om dit door te zetten.”
“Ik vond het mooi te zien dat tijdens de uitreiking de tijd werd genomen om het project te duiden. Ik zag dat het een gevoelige snaar raakt, en dat is altijd het doel geweest. Het project is al geslaagd met wat ik tot nu toe bereikt heb. Vooraf was daadwerkelijke realisatie niet de intentie, maar ik zie nu dat er wel degelijk een kans is. Ik wil het geld van de prijs daarvoor inzetten. Daarnaast hoop ik dat het project bijdraagt aan de discussie over hoe wij in Europa omgaan met onze eigen ‘rust belt’. Dit project is een andere manier om daarnaar te kijken en een eerbetoon aan de duizenden mijnwerkers die in de Borinage en de rest van Wallonië hebben gewerkt.”
‘Het project spreekt tot de verbeelding’
Met zijn studie wil Tomas Weeda aannemelijk maken dat de diepteligging van afzinktunnels aangepast kan worden. Hij won er de Schreudersstudieprijs mee in de categorie Techniek. “Er was in het begin veel ongeloof. Maar vermoedelijk heeft men gedacht: ach, het is een student, laat hem maar lekker zijn ding doen. Nu merk ik aan de reacties dat het project tot de verbeelding spreekt.”
“Ik heb zeker nog niet aangetoond dat het echt mogelijk is een bestaande afzinktunnel te laten zakken. Daarvoor moet nog een slag worden gemaakt. Maar het feit dat ik het aannemelijk heb gemaakt, blijkt al een eyeopener. Ik heb mensen gesproken die aangaven dat zij het in eerste instantie maar onzin vonden, maar dat zij na lezing van de studie anders zijn gaan denken. Dat vind ik mooi, want juist dat is mijn bedoeling geweest.”
Het idee voor het project werd geboren tijdens een mondeling tentamen voor het keuzevak ‘Tunnels en ondergronds bouwen’. “Ik vroeg wat er gebeurt met tunnels als ze niet meer nodig zijn, en of daar ooit in wetenschappelijke zin over was nagedacht. Dat bleek niet het geval. Toen ik er vervolgens achterkwam dat de nieuwe sluis bij IJmuiden vanwege de toenemende diepgang van schepen dieper werd aangelegd dan de tunnel ernaast, ben ik met mijn begeleiders Klaas-Jan Bakker en Jarit de Gijt gaan brainstormen. Uit contact met Rijkswaterstaat bleek de Velsertunnel wat gevoelig te liggen, maar ik mocht wel bij de Beneluxtunnel kijken.”
“Ik heb gekeken naar de mogelijkheid om deze bestaande tunnel te laten zakken. Ik heb verschillende methoden onderzocht en gekeken naar zowel de technische als de economische haalbaarheid. Belangrijke onderwerpen zijn hierbij de gevolgen van het vergroten van de helling, de sterkte van de betondoorsnede, het gebruiken van hoekverdraaiingen van de voegen, de uitvoeringsaspecten en de kosten. Uit deze eerste verkenning blijkt dat het verdiepen van de Beneluxtunnel in principe mogelijk is en daarbij naar verwachting economisch aantrekkelijk. Ik heb in het project alle variabele randvoorwaarden mee willen nemen. Ik wilde niets weglaten, maar heb inmiddels geleerd dat het gebruikelijk is dat je je bij een onderzoek als dit beperkt tot een klein stukje van het geheel. Desalniettemin heb ik de aspecten die ik belangrijk vond, kunnen meenemen. Ik heb de verdieping als variabele genomen en gekeken waar de grenswaarden liggen. Daarmee ben ik voor mezelf geslaagd in wat ik wilde laten zien.”
“Het feit dat ik eerder al werd gevraagd om naar aanleiding van dit project een artikel te schrijven in de Onderbouwing, was voor mij al een belangrijke erkenning. Later heb ik me aangemeld voor de Schreudersstudieprijs. Dat ik die nu gewonnen heb, is een mooie blijk van waardering.”
