In de rondte onder de kermis
Over vijf jaar is de ondergrond van Leiden twee parkeergarages rijker. Deze herfst start de bouw van de eerste, onder de Lammermarkt. Met een ronde vorm en diepte van tweeëntwintig meter onder maaiveld is het een bijzonder ontwerp. Een goed voorbereide gemeente en vooruitdenkende bouwcombinatie zorgen samen voor een succesvolle vertaalslag naar de praktijk.
Erik Wiltink, projectmanager voor de gemeente Leiden: “Als eerste stap hebben we in maart 2013 volgens de ‘Best Value Procurement’-methodiek een ingenieursbureau (Witteveen+Bos) geselecteerd. Met hun specialistische kennis van ondergrondse parkeergarages konden we samen een referentieontwerp maken, waarmee we zicht kregen op de technische haalbaarheid en het prijsniveau van beide garages. Het ontwerp was ook een goed middel om de gemeenteraad te laten zien dat er binnen de gestelde kaders goede oplossingen mogelijk zijn. We hebben het uitvoeringsbesluit voor de gemeenteraad op basis van het ontwerp voorbereid. Tegelijkertijd zijn we begonnen met de aanbestedingsprocedure.”
“We hebben bij de aanbesteding vrij algemene voorwaarden gehanteerd, in de hoop dat de markt er innovatief over zou nadenken. We wilden partijen uitdagen om met creatieve ontwerpen te komen, die maximaal rekening houden met de omgeving. Met de ronde oplossing laat Combinatie Parkeergarages Leiden Dura Vermeer-Besix zien dat het referentieontwerp inderdaad veel ruimte bood voor optimalisaties. Het kruisende verkeer is in hun ontwerp minimaal; die kwaliteit is voor ons het belangrijkst”, aldus Wiltink.
Voor de gemeente is het ook belangrijk dat de uitvoering goed wordt georganiseerd. Het bouwterrein bevindt zich in de binnenstad: gaat die drie jaar op slot of is daar goed over nagedacht? Dura Vermeer-Besix heeft er goed over nagedacht. Zo was hun plan het enige waarbij de traditionele kermis tijdens de viering van Leidens Ontzet gewoon kan doorgaan. Daarnaast worden er tijdens de bouw tijdelijke parkeerplekken aangelegd en gebeurt het afvoeren van grond niet met vrachtwagens, maar via een pijpleiding die in de grachten komt te liggen. Dat scheelt per dag al gauw zestig vrachtwagenritten door de historische binnenstad.
Parkeergarage Lammermarkt krijgt zes lagen met in totaal 525 parkeerplekken. Automobilisten rijden naar beneden en naar boven als in een kurkentrekker. Op de heenweg nemen ze de buitenbocht, waarbij ze automatisch de eerste vrije plek tegenkomen, en op de terugweg de binnenbocht. In- en uitgaand verkeer hoeft elkaar zodoende niet te kruisen. Het ontwerp is gemaakt door architectenbureau JHK. De engineering wordt uitgevoerd door Royal HaskoningDHV. (Beeld: JHK)
Net als in Delft
Peter Gossink, projectmanager voor Dura Vermeer-Besix, licht de uitvoering verder toe: “We gaan de ronde buitenkant realiseren met diepwanden. Met vierentwintig panelen maken we een cirkel van ongeveer zestig meter doorsnee. De panelen zullen zo’n vijfentwintig meter lang zijn, vergelijkbaar met die in Spoorzone Delft. Als de diepwanden gereed zijn, brengen we na het ontgraven GEWI-ankers aan. Die zorgen ervoor dat de vloer van de parkeergarage niet omhoog komt. Afgelopen week hebben we in de omgeving van de parkeergarage al een aantal proefankers aangebracht en belast, om te kijken hoe de grond zich gedraagt. Door dit vooraf na te gaan, hoef je geen onnodig grote bandbreedte aan te houden en kun je het ontwerp optimaliseren. In de kuip storten we op de GEWI-ankers onderwaterbeton. Daarna pompen we de kuip leeg en maken we ter plekke een vloer. Daarop komt een prefab-opbouw met kolommen, balken en platen, helemaal tot bovenin.”
Niet alleen de diepwanden doen denken aan de situatie in Delft, ook in Leiden staat er weer een monumentale molen in het werkgebied. “Daaraan zijn kritische eisen gesteld, hij moet volledig in stand blijven. Dat heeft veel invloed op de engineering”, vertelt Gossink. Wiltink: “We hanteren bij dit project systeemgerichte contractbeheersing, wat betekent dat wij als opdrachtgever op basis van het risicodossier de kwaliteitsborging van de opdrachtnemer toetsen. We hebben aangegeven dat we bijvoorbeeld waterdichtheid en opdrijven grote risico’s vinden, dus daar zullen we extra op sturen.”
Om deze reden zullen ook de zogeheten sonar tubes die in Delft werden toegepast (zie kader Geo-Impuls) weer een rol spelen. “Deze apparatuur meet met geluidsgolven de kwaliteit van het beton in de diepwand”, legt Gossink uit. “In Leiden zullen we ze gebruiken om voegen tussen de diepwandpanelen te controleren. Eigenlijk zijn diepwanden altijd in orde als je alle gangbare richtlijnen volgt en zorgvuldig te werk gaat. Maar voor de kritische zones, zoals bij de molen, is een extra controle natuurlijk verstandig.”
Integraal
Wanneer de parkeergarage gereed is – naar verwachting begin 2017 – is de Lammermarkt zowel ondergronds als bovengronds opnieuw ingericht. Het plein is onderdeel van het Singelpark, een zes kilometer lang park rondom de Leidse binnenstad, waarvoor momenteel een ontwerp wordt uitgewerkt. Bij de parkeergarage is hier al rekening mee gehouden door de locaties van het toetredingspunt en de in- en uitrit vast te leggen. De integrale aanpak van onder- en bovengrond voorkomt extra hinder voor het verkeer en omwonenden, en zorgt ervoor dat de parkeergarage straks direct goed bereikbaar is. Dura Vermeer-Besix spoedt zich na de oplevering naar een bouwlocatie één kilometer zuidwaarts, voor de aanleg van een parkeergarage onder de Garenmarkt.
Een doorlopende tijdslijn van de Leidse geschiedenis maakt elke verdieping herkenbaar. (Beeld: JHK)
Door de ronde vorm neemt de garage minder ruimte in en is ze overzichtelijk en verkeersveilig voor de gebruiker. (Beeld: JHK)
