Kustwerk Katwijk uitgegroeid tot icoon van de Noordzeekust

In de nog geen drie jaar die zijn verstreken sinds Kustwerk Katwijk in gebruik is genomen, is het project het icoon van de Zuid-Hollandse badplaats geworden. De dijk-in-duinoplossing met een ondergrondse parkeergarage voor 667 auto’s valt keer op keer in de prijzen en wordt geroemd door zowel bezoekers als de Katwijkers zelf.

Een mooie, integrale oplossing voor zowel kustversterking als bereikbaarheid was van meet af aan de bedoeling. Dat daarmee een ondergrondse toepassing het icoon van Katwijk zou worden, was niet voorzien. In een gesprek met Hans van Dalfsen (projectleider gemeente Katwijk), Jurgen Herbschleb (projectmanager Royal HaskoningDHV), omgevingsmanager Liesbeth Verhage (WB De Ruimte) en parkeerregisseur Albert de Vries (gemeente Katwijk) blijken de focus op integrale kwaliteit, de goede samenwerking (mensenwerk) en het intensief betrekken van burgers en ondernemers de sleutels tot een project waar Katwijkers trots op zijn.

Hoogwaterbescherming

De noodzaak, en daarmee de onontkoombaarheid, van een ingreep in de kustverdediging bij Katwijk stond vooraf vast. De dijk-in-duinoplossing bij Katwijk is in eerste aanleg ingegeven door het hoogwaterbeschermingsprogramma. Katwijk was een van de ‘zwakke schakels’ in de Nederlandse kustbescherming; waterkeringen die zonder versterking onvoldoende bescherming zouden bieden bij een zogeheten superstorm.

De constatering dat kustversterking ten koste zou gaan van tweehonderd parkeerplaatsen bij de boulevard, was voor de gemeente Katwijk aanleiding om onderzoek te doen naar compensatie. Een eerste haalbaarheidsonderzoek van TNO liet zien dat de dijk-in-duinoplossing in combinatie met een parkeergarage mogelijk was. Met als randvoorwaarde dat de kustversterking uiterlijk in 2015 gerealiseerd moest zijn, bleek het hoogheemraadschap bereid om samen met Katwijk naar oplossingen te zoeken.

De gelegenheidspartners hebben steeds toegewerkt naar een kwalitatief hoogwaardige inpassing in het landschap. “De kwaliteit van dit project zie je in alles terug”, zegt Jurgen Herbschleb. “De samenwerking tussen de ontwerpers heeft geleid tot een eindresultaat waarvan je, als je ervoor staat, niet ziet dat het ‘man-made’ is. Het eindresultaat is een ‘spitting image’ van de visualisaties die we vooraf hebben gepresenteerd. Bijkomend effect is de spin-off voor de bedrijven die erbij betrokken waren. Bij Royal HaskoningDHV gebruiken we het als referentie. Ook omdat veel mensen het project al kennen. Als het over Katwijk gaat, wordt het kustwerk spontaan genoemd. Je merkt aan alles dat de trots op dit project wijdverspreid is.”

Als team

Een cruciaal moment in het project was de basale overeenstemming tussen hoogheemraadschap en gemeente over de financiering, waarbij Katwijk zich bereid verklaarde ook mee te betalen aan de waterkering en de herinrichting van het gebied. “Vanaf dat moment hebben Arcadis, OKRA en Royal HaskoningDHV – in nauwe samenwerking met de opdrachtgever – vanuit de verschillende opgaven samen aan het architectonisch ontwerp gewerkt”, vertelt Hans van Dalfsen. “Daarbij hebben we steeds als team geopereerd”, vult Jurgen Herbschleb aan. “Voor alles waar we tegenaan liepen, hebben we steeds gezamenlijk een oplossing gezocht. Omdat allerlei processen vanwege de planning parallel liepen, zaten we soms wel met twintig mensen aan tafel.”

“Voor alles waar we tegenaan liepen, hebben we steeds gezamenlijk een oplossing gezocht.”

Liesbeth Verhage benadrukt dat die nauwe samenwerking voor een groot deel het succes verklaart: “Het lag heel erg aan de mensen. In het ontwerp kwamen veel elementen samen. Het was echt puzzelen op een postzegel. Vertraging was bovendien uitgesloten. Mede vanwege de exploitatie van de strandpaviljoens en de hinderbeperking voor badgasten was afgesproken dat de uitvoering van de waterkering in de winter zou plaatsvinden. Vertraging in de uitvoering betekende meteen dat we een jaar zouden opschuiven. Die druk heeft ertoe geleid dat de verschillende partijen intensief wilden samenwerken. Niemand wilde het op z’n geweten hebben dat de planning niet gehaald zou worden.”

Breder onderzoek

Bij de gemeente Katwijk moest ook intern hard worden gewerkt. Het vervallen van tweehonderd parkeerplaatsen was de aanleiding om te pleiten voor de dijk-in-duinoplossing met parkeergarage. Voor de businesscase moest in relatief korte tijd een studie worden uitgevoerd, waarbij ook werd gekeken naar de parkeerbehoefte ten behoeve van het winkelcentrum, het versterken van voorzieningen in het centrum en de hoge parkeerdruk in de woonwijken. Hans van Dalfsen: “Er is voor alle vier gekozen. Daarmee kwamen we in eerste aanleg uit op een parkeerbehoefte van 770 plaatsen. Dat is later teruggebracht tot 663 plus veertig plaatsen op maaiveld.”

(Foto: Luuk Kramer)

Gezonde exploitatie

Ten aanzien van de twee basisopgaven, kustversterking en parkeren, voldoet het project aan de verwachtingen. De opgave vanuit het hoogwaterbeschermingsprogramma is gerealiseerd en de exploitatie van de parkeergarage is gezond. Parkeerregisseur Albert de Vries: “Op een mooie dag is de parkeergarage ’s ochtends om tien uur al vol. We zijn nog wel aan het kijken naar mogelijkheden om de bezetting buiten het seizoen te verhogen, bijvoorbeeld met bijzondere abonnementen. De garage draait heel goed. Daaraan merken we dat Katwijk echt op de kaart staat. Mensen uit de wijde omgeving weten dat ze hier makkelijk kunnen parkeren en snel op het strand zijn. Dat is wel een trekker.”

De andere gewenste effecten kunnen nog niet volledig beoordeeld worden. Albert de Vries: “De herinrichting van het centrum is nog niet gestart, maar in de wijk zien we verschuiving, doordat we daar betaalde parkeerplaatsen hebben vervangen door plaatsen voor vergunninghouders.” Hans van Dalfsen: “We hebben de kwaliteit van de hele strook langs de boulevard kunnen verbeteren. De plek waar voorheen auto’s stonden, is onderdeel van het landschap geworden. En we hebben het Andreasplein parkeervrij kunnen maken, zodat de horeca zich ook daar verder kan ontwikkelen en er ruimte is ontstaan voor evenementen. Verder wordt de Princestraat een aantrekkelijke winkelstraat, doordat we het parkeren aan weerszijden gaan weghalen.”

“De plek waar voorheen auto’s stonden, is onderdeel van het landschap geworden.”

Onbekende baten

De effecten van het feit dat Katwijkers met trots over hun boulevard en parkeergarage spreken en dat bezoekers het kustwerk als icoon van Katwijk zien, zijn moeilijk te kwantificeren. Maar het project heeft duidelijk tot nieuw elan geleid. Hans van Dalfsen: “Voorheen hadden we op het strand alleen zomerpaviljoens. Inmiddels zijn er al zeven die ervoor hebben gekozen om jaarrond open te zijn. Ondernemers zien klaarblijkelijk voldoende aantrekkingskracht om daarin te investeren. We beschikken niet over economische cijfers over de periode vanaf de opening van de nieuwe boulevard, maar we kunnen wel degelijk zeggen dat het extra bezoek zich niet tot het strand beperkt. We zien meer dan vroeger combinatiedagjes van strand en winkelen. Al speelt ook het einde van de crisis daarbij ongetwijfeld een rol. Het is moeilijk te bepalen welke factor het meest bepalend is.”

Liesbeth Verhage: “Katwijk is op de kaart gezet. Je hoort dat men in Scheveningen en Noordwijk jaloers kijkt naar wat hier gebeurt. Verder heeft het project een groot aantal prijzen gewonnen, waarmee Katwijk ook internationaal bekendheid heeft gekregen.”

“Een andere onbekende baat is dat dit project een katalysator is geweest voor anders denken binnen de waterschappen”, zegt Jurgen Herbschleb. “Dit project heeft het denken over multifunctionele waterkeringen gevoed. De weerstand is geslecht. Dat betekent dat het pad is geopend naar meer van dit soort oplossingen en samenwerking tussen gemeenten en waterschappen.”