Een federatief datastelsel voor de ondergrond: durven we het aan?

In een position paper van de City Deal Openbare Ruimte (CDOR) worden aanbevelingen gedaan om een volledig informatiemodel van de openbare ruimte en de ondergrond te  faciliteren met een federatief datastelsel. De FAIR-aanpak uit het Kennisarena-project Samen digitaal wordt genoemd als belangrijke verbindende schakel.

Een toekomstbestendige gebouwde omgeving, inclusief ondergrondse kabel- en leidinginfrastructuur, vraagt om een integrale participatieve aanpak. Datagedreven werken ligt aan de basis daarvan. Hierin is een volledig informatiemodel van de openbare ruimte en de ondergrond de stip op de horizon. Met zo’n model kunnen vraagstukken vanuit meer  perspectieven worden bekeken en opgelost.

Delen van ervaringen

In de position paper vragen de betrokkenen van de CDOR om structurele ruimte voor het delen van erva- ringen en het ontwikkelen van best practices. Ook is het van belang om handige tools en scripts te ontwikkelen voor het visualiseren en verwerken van data en infor- matie. Dit vraagt om aanvullende en langjarige inspan- ning, zo valt te lezen in de paper: “Dat kan bijvoorbeeld via het uitbouwen van de praktijkvoorbeelden van de Basisregistratie Ondergrond of door het programma Ondergrond InZicht te continueren en deze initiatieven te verbinden met de Kennisarena Kabels en leidingen van het COB en Mijn Aansluiting en het Programma Regionale Schakelfuncties Bodem van de VNG. Zo verbinden ook de netwerken op het gebied van onder- grondse infrastructuur en bodemkwaliteitszorg.”

Samen digitaal

De FAIR-aanpak uit het Kennisarena-project Samen digitaal wordt in de paper genoemd als belangrijke verbindende schakel. Samen digitaal wordt gefinan- cierd door het ministerie van I&W en is gericht op het opschalen van de usecase Samenwerken in de Ondergrond (SidO), waarbij databronnen met behulp van de FAIR-principes met elkaar worden verbonden. Betrokkenen kunnen hierdoor plannen en projectvoor- nemens met elkaar afstemmen.

Samen digitaal streeft naar bevordering en versnelling van het delen van data en past daarmee binnen het bredere perspectief van de position paper van de CDOR. Een breed gedragen, centrale afspraak over de wijze waarop partijen onderling gegevens kunnen uitwisselen is een onmisbaar element in een federatief datastelsel.

Positieve businesscase

In de position paper wordt gesteld dat de businesscase voor een federatief stelsel ‘superpositief’ is. Zonder centrale afspraken en oplossingen via een federatief datastelsel is maar beperkte vooruitgang mogelijk. “Maar durven we aan de beslissers te vragen om stevig en structureel hierin te investeren?” vragen de opstellers zich af. De ontwikkelteams van CDOR roepen gemeenten en betrokken ministeries op om afspraken te maken over het vastleggen en uitwisselen van data en informatie en te investeren in best practices en tools die daaruit voortkomen. Ook vragen ze om regelgeving die het vastleggen van data en informatie verplicht stelt.

De bevindingen in de position paper sluiten naadloos aan bij de ambities van de Kennisarena kabels en leidingen. Een gedeelde informatiedatabase is daarin één van de vier pijlers om de ondergrondse opgaven hoofd te kunnen bieden. Inzicht in ontwikkelingen, kansen en planningen helpt om deze opgaven in samenhang te realiseren. Informatie over de ligging, technische staat en onderlinge beïnvloeding van objecten is nodig om de inrichting van de boven- en ondergrond op elkaar af te stemmen. Daarnaast helpt uitwisseling van plannen en projectvoornemens om koppelkansen te benutten. Hierdoor kan beter worden omgegaan met capaciteitstekorten, schaarse ruimte en hinder als gevolg van werkzaamheden in de buitenruimte. Samen digitaal is derhalve een belangrijke bouwsteen van de gedeelde informatiedatabase.

Uitwisseling

De directe aansluiting van Samen digitaal bij de conclusies en ambities uit de position paper van de CDOR ligt in de oplossing die het project voorstaat op het gebied van uitwisseling van data en informatie. Die uitwisseling vindt in de praktijk al wel plaats, maar vaak binnen lokale of regionale samenwerkingen, waar ‘afgebakende data-eilandjes’ ontstaan. Samen digitaal wil verder met de positieve ervaringen uit de use case ‘Samenwerken in de ondergrond’ (SidO) waar is geëxperimenteerd met het uitwisselen van planningsgegevens via de FAIR-methode.

De kern van deze methode is dat planningsdata rechtstreeks vanuit de databron gedeeld kan worden en betrokkenen kunnen blijven werken in hun eigen beheersystemen. Opschaling van dat experiment vindt binnen het project Samen digitaal plaats aan de hand van praktijksamenwerkingen tussen clusters van partijen. De samenwerking tussen de gemeente Rotterdam, Den Haag, Stedin, Evides, Dunea en het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard in het Grenzeloos Datalandschap zal in de praktijk een belangrijke rol spelen in het inbrengen van praktijkervaringen.