Structural health analysis (SHA)
De grote renovatieopgave biedt een uniek momentum om kennis te delen en te ontwikkelen. Het COB organiseert hiervoor onder meer structural health analyses: een traject met kennisworkshops en dat tunneleigenaren helpt inzicht te krijgen in de civieltechnische staat van een tunnelconstructie en de scope voor een (mogelijke) renovatie.
Een SHA is een traject met kennisworkshops en (praktijk)onderzoeken dat de tunnelbeheerder inzicht geeft in de civieltechnische staat van de tunnelconstructie en de scope voor een (mogelijke) renovatie. In een SHA wordt tevens bepaald of een civieltechnisch object nog voldoet aan de restlevensduur. Het SHA-traject bestaat uit een aantal stappen. Deze worden uitgelegd in een stappenplan en in een video.
>> Bekijk de video en de verschillende stappen van de SHA
SHA: evaluatie (2024) en nieuw voorstel
In het eerste halfjaar van 2024 is de SHA geëvalueerd. De evaluatie was reeds in het eerste halfjaar van 2024 afgerond. Daarna is er een voorstel ontwikkeld om de SHA’s op een andere manier te gaan inzetten. Na het verwerken van feedback wordt het plan van aanpak in januari 2025 voorgelegd aan de begeleidingscommissie ter goedkeuring.
In het voorstel gaat het niet langer om een langjarig proces en ook niet exclusief (maar wel vooral) over civieltechnische problemen; de naam ‘structural health analysis’ zal wellicht dan ook veranderen. Het doel blijft echter hetzelfde: tunneleigenaren ondersteunen bij praktische problemen in combinatie met kennisborging en -ontwikkeling.
Het COB kijkt bijvoorbeeld mee met de renovaties van de Rupeltunnel, Waaslandtunnel, Beverentunnel, Markt- Maastunnel, Heinenoordtunnel en Hubertustunnel. Deze projecten bevinden zich in verschillende fasen, wat zeer waardevolle lessen oplevert; niet alleen voor het project, maar voor de gehele tunnelsector. Experts van het COB denken enerzijds mee met de projectorganisatie en zorgen er anderzijds voor dat praktijkkennis wordt vastgelegd (in rapportages en/of groeiboeken).
Er wordt via afstudeeropdrachten op de TU’s (MSc) en het TKI-programma Future proof tunnels (PhD’s) ook live data verzameld vanuit de praktijkprojecten voor (wetenschappelijk) onderzoek naar het gedrag van tunnels en een restlevensduurvoorspellend model.
Vanuit praktijkprojecten worden ook nog steeds problemen opgehaald waarmee COB-werkgroepen aan de slag gaan om tot gedragen oplossingen te komen. Voorbeelden hiervan zijn uitvoeringsproblemen met gewapend onderwaterbeton, de risico’s van zandverdichting in het ginaprofiel (‘zandpompeffect’) en de Werkwijzer monitoring boortunnels. In 2025 start ook een project gericht op inspectieprotocollen. Hierin worden de bestaande inspectieprotocollen beoordeeld, suggesties voor eventuele verbeteringen gedaan en mogelijkheden voor uniformering verkend. Op basis hiervan kan een geïntegreerde aanpak ontwikkeld worden voor inspecties, monitoring en vervolgonderzoeken.
Er zal meer aandacht komen voor het vastleggen van geleerde lessen met onverwacht civieltechnisch falen. Regelmatig zijn er bij oudere tunnels incidenten (denk aan opdrijven opritten, deformatie viaducten, degradatie materialen) die door tunnelbeheerders worden aangepakt door het inrichten van een expertteam. Na het uitvoeren van de maatregelen worden de geleerde lessen niet automatisch vastgelegd voor de tunnelsector. Er is afgesproken dat per grote opdrachtgever een civieltechnische contactpersoon de relatie met het COB behartigt en met de civieltechnische COB-coördinator eenmaal per kwartaal bekijkt of dit soort incidenten hebben plaatsgevonden en hoe het vastleggen van geleerde lessen wordt ingericht, bijvoorbeeld gekoppeld aan de expertgroep van de opdrachtgever, of achteraf. Voor de overige opdrachtgevers staat het COB-netwerk ter beschikking om te adviseren over de samenstelling van de expertgroep en kan het aanleveren van een rapporteur ook onderdeel zijn van de dienstverlening van het COB (en het borgen van kennis en ervaring die worden opgedaan). Voor al deze activiteiten wordt een jaarlijks SHA-budget gereserveerd.
Over de SHA
Instrumentarium SHA
De SHA hangt nauw samen met andere COB-projecten in de ontwikkellijn Civiel anders (ver)bouwen. De nauwkeurigheid waarmee de SHA kan worden uitgevoerd, is afhankelijk van beschikbare informatie en kennis over mogelijk optredende faalmechanismen. Om deze kennis vast te leggen en te verdiepen, wordt een instrumentarium SHA ontwikkeld, daarnaast leveren de SHA’s een schat aan informatie.
Het doel is om deze informatie te laten samenkomen in een centraal kennisborgingssysteem, zodat er nieuwe inzichten ontstaan. De werkgroep Instrumentarium tunneldata ziet erop toe dat een dergelijk instrumentarium SHA voldoet aan de wensen van, en praktisch toepasbaar is voor beheerders, ingenieursbureaus en aannemers. Vanaf 2022 wordt door deze commissie toegewerkt naar een uitvraag met een programma van eisen voor dit kennisborgingssysteem. Hierbij wordt nadrukkelijk de aansluiting gezocht met de Werkwijzer monitoring zinktunnels.
Ken je tunnel
Een ‘standopname’ is de eerste stap van een SHA: op een rij zetten wat er allemaal bekend is over de tunnel. Een hoop van deze informatie ligt vast in (wettelijk verplichte) documenten en tekeningen, maar veel bijzonderheden zijn enkel aanwezig in de hoofden van betrokkenen. Het COB-netwerk heeft een handreiking gemaakt waarmee die informatie verzameld kan worden. Bij veel tunnel(renovatie)projecten wordt deze methode gebruikt om een ‘Ken je tunnel’ op te stellen.
>> Lees meer over Ken je tunnel
Lopende trajecten
Heinenoord- en Kiltunneltunnel
Uit onderzoek is gebleken dat de stalen bouten en klemlijsten van de omegaprofielen sterker zijn aangetast dan gedacht en dat onderhoud noodzakelijk is. Bij de Heinenoordtunnel wordt het corrosieproces gestopt door onder meer het aanbrengen van een nieuwe coating. Daarnaast worden de toepassingsmogelijkheden van een inhibitor en een versterkingsconstructie getest. Het COB-project Aanpak voegen Heinenoord- en Kiltunnel kijkt mee en levert een eindrapport op over de Heinenoordtunnel, inclusief ervaringen met Kathodische bescherming. Dit rapport stond gepland in 2023, maar is doorgeschoven naar 2024 omdat er meer tijd nodig was voor onderzoek. Eind 2023 is er wel een tussenrapportage opgeleverd. Voor de Kiltunnel zou het projectteam eind 2023 aanbevelingen opleveren voor criteria van effectiviteit. Dit is uitgesteld omdat de aanbevelingen voor criteria van effectiviteit pas na het uitkomen van het eindrapport kunnen worden opgesteld. Daarnaast wordt ook de Ken je tunnel van de Kiltunnel opgeleverd evenals het rapport van de evaluatie van de tunnel (oude deliverable, maar nog niet afgerond). In dit project opgedane ervaringen zijn opgenomen in versie 3.0 Evolutiepad naar uniformiteit.
Contactpersoon: Ellen van Eijk
Noordtunnel
In de Noordtunnel wordt in 2024 vanuit het COB-project Werkwijzer monitoring zinktunnels gemonitord op vervormingsgedrag van de tunnelconstructie en op voegen. De output hiervan wordt opgenomen in een gedeelde database. Deze monitoring stond gepland in 2023, maar is om administratieve redenen uitgesteld. De monitoring van de Noordtunnel is gegund aan drie COB-participanten: Antea, Immontec en Geocon. In week 26 van 2024 staat gepland om de monitoringsinstrumenten in de Noordtunnel te hangen.
Contactpersoon: Mark van der Heijden
Haagse tunnels
Opleveren Ken je tunnel.
Contactpersoon: Ellen van Eijk
Rupeltunnel
In 2023 verscheen van de Rupeltunnel een review op uitgevoerde onderzoeken rond het plan van aanpak van de renovatie. Op vrijdag 16 december 2022 reisde het COB voor de tweede keer af naar België om een vervolg te geven aan de SHA bij de Rupeltunnel. Het COB heeft in oktober 2022 een ‘Advies Structural Health Analyse Rupeltunnel’ geschreven en gedeeld met het team van Tunnelorganisatie Vlaanderen. Er is besproken welke stappen er op korte en lange termijn genomen moeten worden in de renovatie van de tunnel. Het team van de Tunnelorganisatie Vlaanderen kan nu stap 3 ‘Onderzoek’ gaan nemen in het SHA traject. Zes expertteams van het civiele COB-tunnelprogramma hebben donderdag 28 oktober 2021 een bezoek gebracht aan de Rupeltunnel in België. De Rupeltunnel is de eerste tunnel in België waar de SHA-analyse wordt uitgevoerd. Het bezoek startte met een introductie door Tunnelorganisatie Vlaanderen op de risico’s. De COB-commissies Voegen en Deformatie hebben hierna hun eigen bevindingen gepresenteerd. Daarna ging het gezelschap naar de tunnel. Met ‘de opgedane kennis zullen de COB-expertgroepen verder het SHA volgen. We kijken uit naar de volgende stap!
Contactpersoon: Nele Vanmarcke
Waaslandtunnel
Organisatie interne kick-off renovatie.
Contactpersoon: Kris van Boven
Drechttunnel
In 2023 ligt voor dit traject de focus op het organiseren van budget en capaciteit voor monitoring. De Drechttunnel had op 1 juli 2020 de primeur: samen met experts uit het COB-netwerk maakte de beheerder van de tunnel een start met hun structural health analyse. Er is gestart met het verzamelen en structuren van de beschikbare data; dit werk is uitgevoerd door COB-participant DON-bureau. De gegevens zijn vervolgens geanalyseerd door de COB-expertteams voor de verschillende disciplines, zoals deformatie, degradatie, installaties en duurzaamheid. Tijdens de eerste kennisworkshop zijn de bevindingen besproken en als resultaat van deze workshop heeft de tunnelbeheerder een ‘boodschappenlijstje’ voor nader onderzoek naar mogelijke risico’s, om zo de scope van de renovatie (nauwkeuriger) te bepalen.
Contactpersonen: Rik Sonneveldt en Erica van Dijk
Hemspoortunnel
In 2023 worden van de Hemspoortunnel de uitkomsten van het onderzoek Ken je tunnel opgeleverd. Hierna kan gestart worden met een SHA en kan tevens een Sustainable health analyse worden uitgevoerd.
Contactpersoon: Edwin Westerduijn
Willemspoortunnel
In de Willemspoortunnel wordt in 2024 vanuit het COB-project Werkwijzer monitoring zinktunnels gemonitord op vervormingsgedrag van de tunnelconstructie en op voegen. De output hiervan wordt opgenomen in een gedeelde database. Deze monitoring stond gepland in 2023, maar is om administratieve redenen uitgesteld. Op dit moment is de aanbesteding hiervan op de markt tot 3 juni 2024. Begin november 2020 is de allereerste SHA-kennisworkshop voor de Willemspoortunnel in Rotterdam uitgevoerd. De voorbereiding voor deze workshop vond plaats in nauwe samenwerking met ProRail: het verzamelen en structureren van de grote hoeveelheid data (tekeningen, rapporten en andere documenten) is uitgevoerd door PDEng-student Mario Gonçalves. Deze data is vervolgens, voorafgaand aan de bijeenkomst, geanalyseerd door de COB-expertteams. De bevinden werden uitgebreid besproken tijdens de kennisworkshop, zodat de tunnelbeheerder nader onderzoek kan doen naar mogelijke risico’s.
Contactpersoon: Edwin Westerduijn
Deliverables 2025
Nr. |
Omschrijving |
Verwachte opleverdatum |
---|---|---|
1 | Vastlegging niet-voorspelde civieltechnische incidenten. |
Q4 2025 |
2 | Inrichting expertgroepen voor voorkomende civieltechnische vraagstukken en bijbehorende onderzoeken. |
Q4 2025 |
3 | Ondersteunen tunnelbeheerders bij voorbereiding en uitvoeren renovaties en vastleggen van de bevindingen. |
Q4 2025 |
Deliverables 2024
Nr. |
Omschrijving |
Verwachte opleverdatum |
---|---|---|
1 | Evaluatie SHA. |
Gereed |
Activiteiten juli-december 2024
Omschrijving |
Draagt bij aan deliverable … |
---|---|
De werkgroep heeft ten behoeve van de begeleidingscommissie een voorstel gedaan dat is besproken tijdens de najaarsvergadering. Omdat er een verschil in behoeften is tussen de grote tunneleigenaren (RWS, ProRail en AWV) en de kleinere (Amsterdam, Den Haag, provincies, NV’s) heeft er nog een aanvullend overleg plaatsgevonden. |
- |
Deelnemers

COB -

Frank Blok, rol: Coordinator

Tunnel Engineering Consultants -
