Ondergronds bouwen en …

Op school bestaat er geen vak ‘ondergronds bouwen’: ondergronds bouwen is een samenspel van disciplines. Dat lijkt onhandig, want hoe kun je dan goed opgeleid en voorbereid in dit werkveld aan de slag? Maar het tegendeel is waar. Juist doordat ondergronds bouwen zoveel facetten heeft, is het vakgebied interessant voor studenten van allerlei studierichtingen. Op deze pagina een aantal voorbeelden ter inspiratie.

 

ICT
Een tunnel is dan wel een betonnen bouwwerk, maar daarin bevindt zich enorm veel apparatuur die softwarematig aangestuurd moeten worden. De bediening is bovendien essentieel voor de veiligheid en beschikbaarheid van de tunnel. De werking moet worden geverifieerd en gevalideerd voordat de tunnel open mag voor verkeer. Dat testen gebeurt tegenwoordig grotendeels buiten de fysieke tunnel, in een digitale tweeling. Er worden complete simulatie-omgevingen geïmplementeerd voor ontwikkeling, testen, acceptatie en productie (OTAP) van software. Voor afstudeerders op het gebied van ICT ligt dan ook meer dan voldoende werk klaar.

Industrieel ontwerp
Ondergrondse bouwwerken zijn bij uitstek bouwwerken waar zowel technische inzicht als creativiteit nodig is. Niet alleen voor (inpassing van) de constructie, maar ook voor de systemen en producten erin. Ondergrondse objecten worden gebruikt en beheerd door mensen; een goede vertaling van klantwensen naar een ontwerp is dan ook van groot belang, en dat maakt de opleiding Industrieel ontwerpen zeer relevant. Er zijn veel toepassingsmogelijkheden voor de vaardigheden die een student daar leert; er is dringend behoefte aan innovatieve en verrassende oplossingen.

Rechten
Van wie is de ondergrond? Wie mag waar graven, iets bouwen of iets aanleggen? Wat doe je als er iets in de weg ligt (kabels en leidingen, archeologie, niet-gesprongen explosieven, …)? En als er een project start: hoe richt je de aanbesteding in, welke contractvorm gebruik je, hoe ga je om met eventuele conflicten? Bij ondergrondse projecten is er niet één specifieke wet van toepassing; er komen wetten en regelgeving uit allerlei gebieden bij elkaar. Dat maakt het voor de stakeholders vaak onoverzichtelijk, waardoor er veel behoefte is aan mensen met juridische kennis.

Ruimtelijke ordening
Ondergrondse bouwwerken kunnen veel impact hebben op de bovengrond: ondergronds ruimtegebruik kan bijvoorbeeld heel waardevol zijn als hierdoor auto’s of een spoorlijn uit de leefomgeving verdwijnen en er een park voor in de plaats komt. Om deze waarde te realiseren, zijn de inzichten en vaardigheden van ruimtelijke ordenaars hard nodig in het ondergronds bouwen. Zij hebben kennis over het inrichten van een wijk of stad, en hoe een gebied kan voldoen aan de eisen van bewoners en gebruikers.

Elektrotechniek
Wat je ziet van een ondergronds bouwwerk is vaak van beton. Maar om het bouwwerk te laten functioneren – als tunnel, parkeergarage, fietsenstalling, … – is veel elektrotechniek nodig. Telecommunicatie en energievoorziening zijn twee belangrijke onderwerpen, maar ook voor monitoring, signaleringssystemen en bedieningsinstrumenten zijn elektrotechnici nodig. Daarnaast speelt het werkveld van kabels en leidingen zich grotendeels ondergronds af. Hoe kunnen deze essentiële netwerken veilig functioneren?

Economie
Een veelgehoorde vraag bij ondergronds bouwen: hoe kunnen we bij bouw-, infra- en gebiedsontwikkelingsprojecten de bijdrage van ondergronds bouwen expliciet maken en economisch waarderen? ‘De businesscase van de ondergrond’ is een belangrijk onderwerp voor de ontwikkeling van ondergronds bouwen in druk stedelijk gebied. Daarom is er veel behoefte aan economen die verstand hebben van de kosten en baten van beleid, financiële processen en investeringsbeslissingen.

Civiele techniek
‘Civiel’ betekent ‘burger(lijk)’. Civieltechnici werken dan ook aan constructies die bestemd zijn voor openbaar gebruik. Daar horen óók ondergrondse constructies bij. Tunnels vormen cruciale onderdelen voor onze infrastructuur en steeds meer steden willen auto’s en fietsen zo veel mogelijk onder het maaiveld stallen. De ruimte raakt bovengronds op. Ondergronds bouwen kan dan uitkomst bieden. Het is dan wel belangrijk dat hierbij civieltechnisch inzicht bij gebruikt wordt.

Geotechniek
Geotechniek vormt de basis van elk bouwproject. Geotechniek gaat bijvoorbeeld over het ontwerpen en realiseren van bouwputten en funderingen. Zeker voor ondergrondse bouwprojecten is het van groot belang om de kansen en risico’s vanuit de ondergrond zo vroeg mogelijk in het realisatieproces inzichtelijk te maken. Daar zijn geotechnische specialisten voor nodig. Zij kunnen kansen benoemen om faalkosten en realisatiekosten te reduceren en de meerwaarde voor de omgeving en opdrachtgever te vergroten.