Platform Kabels en leidingen

Kabels en leidingen zijn van vitaal belang voor onze maatschappij. Door allerlei ontwikkelingen in de ondergrond is het een groeiende uitdaging om deze ondergrondse infrastructuur in stand te houden. In het platform Kabels en leidingen komen participanten uit de kabel-en-leidingenbranche samen om kennis uit te wisselen en te borgen, vraagstukken te agenderen en samenwerking aan te gaan. Het platform functioneert deels ter ondersteuning van de Kennisarena kabels en leidingen, omdat het netwerk door middel van de platformbijeenkomsten betrokken wordt bij de voortgang van de projecten.

Drinkwater is een primaire levensbehoefte en riolering is van elementair belang voor onze gezondheid en het afvoeren van overtollig water. Elektriciteitskabels zorgen ervoor dat straatverlichting brandt. Aardgas- en warmteleidingen houden onze gebouwen warm en leefbaar. Dankzij telecomkabels kunnen we niet alleen bellen, maar ook digitaal vergaderen, online bankieren en worden zelfs kijkoperaties begeleid door chirurgen vanaf de andere kant van de wereld. Via buisleidingen wordt een enorm aandeel van goederen uit de havengebieden naar het achterland getransporteerd. Kortom: waar zouden we op economisch en sociaal gebied zijn zonder kabels en leidingen?

Er zijn steeds meer functies die beslag leggen op de ondergrond, waardoor de ruimtedruk steeds groter wordt. Denk hierbij aan tunnels, ondergronds parkeren, afvaltransport en het planten van bomen om steden te vergroenen. Vanwege het verstrijken van de levensduur van veel leidingen moeten veel ondergrondse ingrepen worden gedaan om netten te vernieuwen. De energietransitie zorgt voor een noodzaak om elektriciteitsnetten te verzwaren, warmteleidingen aan te leggen en gasleidingen te saneren (of voor een ander doel te gaan gebruiken). Klimaatverandering levert de noodzaak om rioolstelsels uit te breiden en connectiviteitsbehoeften (5G, glasvezel) vragen om extra telecomkabels in de grond. Al deze ontwikkelingen leiden tot flinke opgaven. Hoe krijgen we het allemaal passend in de ondergrond? Hoe beperken we verstoring van andere netten tijdens werkzaamheden? Hoe kunnen we alle ambities zo efficiënt mogelijk uitvoeren, zodat de (maatschappelijke) kosten en hinder zo laag mogelijk blijven?

In het terugblikkende overzicht van bijeenkomsten ziet u wat er de afgelopen jaren al is behandeld en besproken. 

Bijeenkomsten

Bijeenkomst 19 juni 2025 i.s.m. ZoARG

Terugblik bijeenkomsten

Bijeenkomst over verduurzaming bij ElaadNL in Arnhem

Op dinsdagmiddag 11 februari 2025 vond de eerste bijeenkomst van dit jaar plaats. Het thema was verduurzaming van de kabels-en-leidingenbranche en we waren te gast bij de locatie van ElaadNL in Arnhem.

We werden verwelkomd door directeur Frank Geerts van ElaadNL. Hij deelde een inspirerend verhaal over de mogelijkheden in het balanceren en ontlasten van het elektriciteitsnet door middel van dynamisch en bi-directioneel laden van auto- of andere voertuigbatterijen.
Werken met elektrisch materieel is een belangrijke stap in verduurzaming van de kabels-en-leidingenbranche. Niek van Onna van de gemeente Arnhem vertelde hoe zij emissiereductie hebben vastgelegd in beleid, na een succesvolle pilot in de Hugo de Frootstraat, waar onder andere elektrisch materieel, asfaltreductie en circulaire materialen werden toegepast.
Flinke emissiereducties en andere verduurzamingsmaatregelen zijn écht al mogelijk in de sector. Vaak belemmeren oude gewoontes, beleid of financiële overwegingen alleen nog de toepassing van zulke maatregelen. Projectleider Joost Claassen presenteerde het nieuwe COB-groeiboek Verduurzaming kabels en leidingen, dat oplossingen biedt om zulke belemmeringen weg te nemen en samen de sector te verduurzamen.

Daarnaast gaven de platformleden hun mening over welke onderwerpen zij het belangrijkste vinden en wat er dus volgens hen als eerste in een Kennisarena-vooronderzoek opgepakt zou moeten worden. De herziening van de publicatie Inleiding kabels en leidingen kreeg daarbij de hoogste prioriteit.

Aangezien het de laatste platformbijeenkomst was waar Edith Boonsma, de huidige programmamanager van de Kennisarena, bij was, werd stilgestaan bij wat zij de afgelopen jaren bereikt heeft. Daarnaast werd Ediths opvolgster, Marjolein van der Ploeg, voorgesteld. Mocht je dit moment gemist hebben: ook bij het COB-congres op 31 maart is er nog gelegenheid om Edith gedag te zeggen.

>> Bekijk de agenda (pdf, 154 KB)

>> Bekijk de presentatie (pdf, 14,1 MB)

>> Het groeiboek Verduurzaming in de kabels-en-leidingenbranche

Projectbezoek Porthos

Op dinsdag 3 december 2024 vond de vierde en laatste platformbijeenkomst van dit jaar plaats. Ongeveer 30 platformleden brachten onder begeleiding van Havenbedrijf Rotterdam en Gasunie een bezoek aan het Porthos-project in het Rotterdamse havengebied. Na een ontvangst bij EIC (educatief informatiecentrum voor de haven), waar de groep een lunch én de laatste stand van zaken vanuit het vakgebied voorgeschoteld kreeg, stonden 2 busjes klaar voor de tour naar Porthos. Bij dit project zal CO2, afgevangen van de industrie in de Rotterdamse haven, worden getransporteerd en opgeslagen in uitgeproduceerde gasvelden onder de Noordzee. Voor het zover is wordt er hard gewerkt om de Porthos landleiding netjes in het havengebied te leggen, uiteraard rekening houdend met alle kabels en leidingen die daar al liggen. Voor de platformleden was er een kijkje in de keuken bij de kruising met andere leidingen in de leidingenstraat. Ook stond een rondleiding bij het compressorstation in aanbouw op het programma. Al met al was het een informatieve middag bij dit innovatieve project!
>> Bekijk de agenda van deze bijeenkomst (pdf, 157 KB)
>> Bekijk de presentatie (pdf, 3,2 MB)

Platformbijeenkomst over de Kennisarena

Vooruitlopend op de Kennisarenadag vond in Zeist op donderdag 5 september de derde platformbijeenkomst van 2024 plaats. De bijeenkomst stond deze keer in het teken van de Kennisarena en de functie die het platform vervult als broedplaats voor inspiratie en ideeën. Omdat de platformleden de branche vertegenwoordigen en de betrokken stakeholders goed weerspiegelen, is het ook een nuttige plaats om de koers te bepalen van lopende kennistrajecten. Joost Claassen legde voor welke richting nodig is om Bundelingstechnieken in beleid tot een succes te brengen. Daaruit kwam naar voren dat naast wettelijke instrumenten het ook goed zou zijn als aandacht wordt besteed aan een (gezamenlijke) visie waardoor het aanleggen in bundelingstechnieken aantrekkelijker wordt. Vita Vollaers legde de eerste bevindingen voor van het onderzoek naar thema’s voor Fabels en feiten techniek. Uit de discussie bleek dat er inderdaad veel misverstanden en onderbelichte feiten zijn die zich goed lenen voor vastlegging, hoewel een juiste formulering en een goede nuancering soms nog belangrijker is dan bij juridische fabels en feiten. Tenslotte heeft het platform gebrainstormd over kennislacunes en nieuwe onderzoeksideeën. Er werd veel input opgehaald om nieuwe projectvoorstellen op te stellen, maar ook om de samenhang met andere onderzoeksinstituten beter te verkennen.

>> Bekijk de presentatie (pdf, 10,5 MB)

Kabels en leidingen in digital twins

Op donderdag 16 mei 2024 kwam het platform weer bij elkaar. Het thema was ‘Kabels en leidingen in digital twins’ en de centrale vraag ‘Digital Twins: hype of belofte?’. Vitens, Geodan, gemeente Amsterdam, Rioned en gemeente Rotterdam presenteerden hun digital twin, en de conclusie na deze presentaties is in elk geval dat we niet kunnen spreken over de digital twin. Het is namelijk een verzamelterm voor virtuele representaties en er is een scala aan gebruikstoepassingen mogelijk. Er is zeker een behoorlijk aantal uitdagingen op vlak van het vergaren en samenbrengen van juiste en actuele informatie, maar er zijn veel ontwikkelingen op het gebied van informatievergaring, standaardisatie en basisvoorzieningen. Niet al deze ontwikkelingen gaan zo snel als gehoopt, maar duidelijk is dat het slechts een kwestie van tijd is voordat het volledige potentieel benut kan worden. 
De bijeenkomst werd afgesloten met een lunch, waarbij de gelegenheid was om met projectleiders Len Meuwissen en Joost Claassen van gedachten te wisselen over 2 nieuwe Kennisarena initiatieven, respectievelijk Inzicht in opsporen en Bundeling in beleid.
>> Bekijk de agenda (pdf, 124 KB)
>> Bekijk de algemene presentatie (pdf, 3,2 MB)

Digital twins presentaties:
>> Vitens (pdf, 1,4 MB)
>> Rioned (pdf, 1 MB)
>> gemeente Amsterdam (pdf, 3,2 MB)
>> gemeente Rotterdam (pdf, 1,5 MB)
>> Geodan, (pdf, 5,4 MB)

De Omgevingswet 

Op dinsdag 12 maart 2024 vond de eerste bijeenkomst van 2024 plaats. Op de agenda stond onder meer de Omgevingswet. Welke impact heeft de wet nou écht op de kabels-en-leidingensector? Wat verandert er aan onze dagelijkse werkzaamheden, bijvoorbeeld op het gebied van gedoogplichten, vergunningen en meldingen, lokale regelgeving, toetsingskaders, nadeelcompensatie etc.? Of zijn de meeste procedures nou eigenlijk gewoon hetzelfde gebleven, maar alleen onder een nieuwe titel gebracht? Uiteraard levert de inwerkingtreding ook weer een aantal fabels en feiten op, die zullen worden opgenomen in het groeiboek Fabels en feiten bij kabels en leidingen. De pubquiz leverde een gezonde strijd tussen de verschillende stakeholders, maar ook nieuwe inzichten op.
Ook op de agenda stond de praktijkrichtlijn NPR 7171-2. De afgelopen 5 jaar is gewerkt aan een herziening van deze praktijkrichtlijn én is alvast de NEN7171-1 (technische deel) van een update voorzien. Marian Bertrums en Pieter Saris gaven een update van de stand van zaken.
Tot slot werd er ingegaan op het feit dat veel mensen met ervaring in onze branche tegen het einde van hun wérkzame leven aanlopen, en straks dus niet meer beschikbaar zijn in ons netwerk. De platformleden werd gevraagd mee te denken over welke kennis bewaard moet blijven en hoe dat het beste kan worden aangepakt.
>> Bekijk de agenda (pdf, 200 KB)
>> Bekijk de presentaties (pdf, 7 MB)
>> Help! Kennis gaat met pensioen (pdf, 240 KB)

Dag van de kennisuitwisseling

Samen met Stichting Mijn Aansluiting heeft het COB op 14 november 2023 een bijzondere gecombineerde platformbijeenkomst gehouden in het provinciehuis van de provincie Zuid-Holland. Deze Dag van de kennisuitwisseling was gericht op iedereen werkzaam bij een gemeente, provincie, netbeheerder, woningcorporatie of waterschap, die wilde sparren over manieren om de onderlinge samenwerking te versterken of voor wie verder vooruit wil plannen met andere partijen in de ondergrond. Naast een boeiend plenair programma, waren er verdiepende subsessies. De bijeenkomst is goed bezocht en nieuwe verbindingen zijn gelegd.
>> Lees meer  

Voorkomen van graafschade

Het blijft een actueel en relevant onderwerp, dus in de platformbijeenkomst van 3 oktober 2023 werd er weer aandacht aan geschonken: het voorkomen van graafschade. Bij de inloop bestond de mogelijkheid om de VR-training veilig graven van Heijmans te beleven. Van deze mogelijk werd gretig gebruik gemaakt. Tijdens de bijeenkomst werd stilgestaan bij de laatste cijfers en statistieken en de (juridische) ontwikkelingen rondom de WIBON en CROW 500. Daarnaast was er een update van de stand van zaken rondom de proefsleuvendatabase en Samen zonder schade. Ook vond er een panelgesprek plaats over sleufloze detectietechnieken en de laatste stand der techniek op gebied van gyroscopie, radiodetectie, grondradar etc. De Rijksinspectie vertelde hoe sleufloze detectietechnieken kunnen worden ingezet om aan wettelijke onderzoeksplicht te voldoen. Léon Olde Scholtenhuis (TU Twente) presenteerde tot slot zijn onderzoek naar de toegevoegde waarde van 3D in het KLIC-informatiesysteem.
>> Bekijk de presentaties (pdf, 9MB)

Eerste COB-brede bijeenkomst over duurzaamheid

Op dinsdag 19 september 2023 zijn ruim zestig duurzaamheidsexperts van het COB samengekomen bij RoyalHaskoningDHV in Amersfoort. Tijdens de bijeenkomst is toegelicht wat de COB-onderzoekstrajecten gericht op duurzaamheid al aan inzichten hebben opgeleverd, er is besproken welke sectoroverschrijdende duurzaamheidsthema’s nader uitgewerkt kunnen worden en op de Maatregelenmarkt wisselden deelnemers ervaringen en ideeën uit rondom de twee maatregelencatalogussen die het COB-netwerk ontwikkelt: Maatregelencatalogus Energiereductie tunnels en een voor de verduurzaming van kabel- en leidingensector. De wisselwerking tussen die twee werelden leverde voor beide sectoren waardevolle nieuwe inzichten op, naast interessante nieuwe contacten voor de deelnemers. Ook de Circulariteitschallenge tunneltechnische installaties kwam aan bod.
>> Agenda (pdf, 250 KB)

Bezoek invoedinstallatie waterstofgas

Op donderdag 25 mei 2023 zijn veertig platformleden bijeengekomen in het Gelderse Lochem voor een platformbijeenkomst met het thema ‘energienetten van de toekomst’. In Lochem is vorig jaar een pilot gestart om bestaande woningen met waterstof te verwarmen. Een wereldwijde primeur: voor het eerst is het bestaande aardgasnetwerk gebruikt om waterstof te distribueren. Voorafgaand aan een bezoek aan de invoedinstallatie gaf Peter Verstegen van Alliander een presentatie over de pilot. Hieruit kwam duidelijk naar voren dat Alliander samen met de projectpartners uitvoerig onderzoek heeft gedaan naar de geschiktheid van het bestaande leidingnet voor H2. Ook is veel aandacht besteed aan afstemming en vergunningen, opleiding en werkinstructies. Marijke Kellner-van Tjonger praatte de aanwezigen namens Netbeheer Nederland bij over de integrale energiesysteemverkenning 2030-2050 die door netbeheerders is uitgevoerd. Binnen vier toekomstscenario’s verschilt de rol van waterstof voor de bebouwde omgeving, maar staat vast dat het opdoen van kennis en ervaring van groot belang is. Hiernaast hebben de platformleden meegedacht over een toekomstvisie voor de Kennisarena. Met het vizier op 2030 is hard gebrainstormd over doelen, onderzoeksthema’s en kennisproducten die de komende jaren op de agenda zouden moeten staan!
>> Bekijk de agenda (pdf, 188KB)
>> Bekijk de presentatie (pdf, 6,1 MB)
De presentatie van Alliander over het waterstofproject in Lochem sturen we op aanvraag toe; stuur hiervoor een mail naar manon.bouwer@cob.nl.

Platformbijeenkomst op 21 maart 2023

De eerste platformbijeenkomst van 2023 vond plaats in Amsterdam bij comedyclub Boom Chicago. Projectleider Nicole Poort presenteerde de resultaten van het vooronderzoek naar verduurzaming binnen de kabels-en-leidingenbranche. Vervolgens gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over belemmeringen en oplossingen voor duurzaamheidsmaatregelen. Hierna gaf Bram van de Vondevoort een presentatie over het project Oranje Loper. De gemeente Amsterdam heeft de afgelopen jaren meerdere grootschalige reconstructies in gang gezet, waaronder de projecten ‘Oranje Loper’ en ‘de Entree’. Daarbij was sprake van ingewikkelde raakvlakken met kabels en leidingen. In de presentatie werden de geleerde lessen van het werken in Bouwteams en met zogenoemde ’multi-utility-contracten’ (waarbij verleggingen en civiele werkzaamheden in één aanbestedingsdossier worden gecombineerd) vanuit de optiek van de gemeente Amsterdam toegelicht. Na afloop van de presentatie werden de platformdeelnemers in groepjes rondgeleid door het projectgebied.
Met zo’n 50 aanwezigen was het een goed bezochte bijeenkomst en er werd ook goed gebruik gemaakt van de geboden mogelijkheid om kennis te maken en bij te praten.
>> Bekijk de agenda (pdf, 113KB)
>> Bekijk de presentaties (pdf, 11MB)

Bijeenkomst met KBF

Tijdens de bijeenkomst van 1 september 2022 in Boskoop deed Welmoed Visser (coördinator van het KBF) een oproep om gezamenlijk een ‘deelexpeditie kabels en leidingen’ op te starten om geleerde lessen te vertalen in kennisproducten met instrumenten en aanbevelingen. Op 8 december 2022 vindt deze verkenning plaats bij Arti Legi in Gouda. Er gaat een hele wereld schuil achter het ontwerp, de aanleg, exploitatie en beheer van kabels en leidingen. Een nog onderbelicht punt is de extra complexiteit die de slappe ondergrond met zich meebrengt. Het kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen en het COB-platform Kabels en leidingen pakken dit vraagstuk samen op en alle inbreng is welkom. Aanmelden voor de bijeenkomst kan via info@kbf.nl.
>> Bekijk de uitnodiging (pdf, 10 MB)

Laatste bijeenkomst van het jaar

Op dinsdag 29 november 2022 vond de laatste platformbijeenkomst van het jaar plaats. Projectleider Rob van Son heeft een toelichting gegeven op zijn project Haalbaarheidsonderzoek proefsleuvendatabase en een soortgelijk project dat hij in Singapore deed. Dit project bevat veel bruikbare informatie voor de Nederlandse markt. Iwan van Veen, stikstofexpert bij Movares, gaf een presentatie over de gevolgen van stikstofwetgeving voor kabels en leidingen. Ook is gezamenlijk teruggekeken op 2022 en vooruitgeblikt naar 2023. Uiteraard was er aandacht voor de Kennisarenadag op 14 februari 2023.
>> Bekijk de presentaties (pdf, 13MB)

Bodemdaling in Boskoop

Op 1 september 2022 kwamen de COB-platforms Kabels en leidingen en Geotechniek samen in Boskoop om het onderwerp ‘bodemdaling’ bij de horens te vatten. Arend van Woerden (Sweco/Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen) trapte af met een toelichting over de aard en omvang van het probleem van bodemdaling. Een derde van Nederland heeft slappe bodems (met name klei- en veengronden), waarop ijverig wordt gebouwd. Gemeenten met slappe bodems besteden hierdoor twee keer meer aan het onderhouden van de openbare ruimte. Zettingen door bodemdaling hebben ook grote gevolgen voor kabel- en leidingnetten. Deze breken soms af of komen na verloop van tijd op onbereikbare diepte te liggen. Onderhoudsprojecten zijn vaak complex. Het is daarom van belang dat geotechnici zich bewust zijn van de uitdagingen, zodat slimme keuzes kunnen worden gemaakt.

Niels van Amstel (Megaborn) vertelde hoe de gemeente Boskoop te werk is gegaan bij het onderhoudsproject Waterrijk Oost. In dit project wordt door middel van EPS en schuimglas een zettingsarme constructie gemaakt onder de openbare ruimte. De geleerde lessen zijn dat vroegtijdige afstemming met netbeheerders van groot belang is en dat de samenwerking met (aannemers van) netbeheerders goed moet worden ingericht. Na afloop is een rondwandeling gemaakt door de wijk onder begeleiding van aannemer Bunnik Groep.
>> Bekijk agenda (pdf, 200 Kb)
>> Bekijk presentaties (pdf, 15 Mb)

COB-congres 2022

Op 20 juni 2022 is het platform Kabels en leidingen weer fysiek bij elkaar gekomen! Nu ingepast in het jaarlijkse COB-congres. Er zijn vaak meer interessante verhalen te delen dan passen in een platformbijeenkomst en dat is natuurlijk zonde. Daarom kwam het goed uit dat het COB-congres 2022 plaatsvond in het Archeon, een museumpark van zes hectare groot! ’s Morgens waren er verspreid door het park demonstraties, minisessies en serious games over innovatieve technologieën en slimme oplossingen voor ondergrondse uitdagingen. Na het wandelen werd van een heerlijke lunch genoten en aansluitend was er een plenair programma voor alle congresdeelnemers: de Schreudersprijs 2022 werd uitgereikt en een gedragsdeskundige gaf inzicht in menselijk gedrag.

‘s Middags troffen de platformleden elkaar in een eigen sessie. Daarbij zonderde de groep zich af in een gaaf gedeelte van het Archeon. Uiteraard is stilgestaan bij de ontwikkelingen in de Kennisarena, fabels en feiten en noemenswaardige nieuwsberichten uit de branche. Ook werd het platform betrokken bij nieuwe projectinitiatieven in de Kennisarena: op welke manier kunnen capaciteitsknelpunten in beeld worden gebracht, de sector verduurzaamd en invulling gegeven aan de wens van een proefsleuvendatabase?

Na dit plenaire gedeelte ging de groep in twee tranches uiteen, in drie parallelle subsessies (zodat de deelnemers twee van de drie sessies kunnen volgen), waarvoor, tegen het decor van het Archeon, voor een speels thema is gekozen!

De subsessies:

• Het samen-zonder-schade-spel. De eerste fase van het project Samen zonder schade is afgerond en daarbij is veel inzicht opgedaan, onder meer door het spelen van een gedoespel met vertegenwoordigers uit de graafketen. Het spel, waarbij de deelnemers relatiepunten moeten verdienen, gedoekaarten kunnen dumpen en geld kunnen verdienen door risico’s schaamteloos door te schuiven in de graafketen, brengt op hilarische wijze in beeld waar het mis kan gaan in het zorgvuldig graafproces en waarom er nog steeds geen sprake is van vermindering van het aantal graafschades.
• Het samenwerkingsspel. Het project Stimuleringsmodel voor samenwerking brengt in beeld op welke wijze gemeenten en kabel- en leidingbeheerders hun opgaven beter op elkaar kunnen afstemmen en wat daarvoor nodig is. Door middel van de serious game worden de belangen van strategische samenwerking en integraal programmeren in beeld gebracht.
• De grote duurzaamheidsquiz. Kennis van de deelnemers omtrent onderwerpen als circulariteit, klimaatverandering en biodiversiteit en de bijdrage die de kabel- en leidingbranche hieraan levert (zowel positief als negatief!) wordt getest. De bijvangst van de sessie is om de maatregelen en kansen verder in beeld te brengen zodat deze kunnen worden verzameld in een maatregelencatalogus. De winnaar(s) van de quiz krijgt/krijgen uiteraard een eervolle vermelding in deze catalogus!

>> Bekijk hier de presentatie (pdf, 3 MB)

Zie www.cob.nl/congres2022 voor meer informatie over het congres.

Archief

>> Eerdere platformbijeenkomsten