Platform Kabels en leidingen

Kabels en leidingen zijn van vitaal belang voor onze maatschappij. Door allerlei ontwikkelingen in de ondergrond is het een groeiende uitdaging om deze ondergrondse infrastructuur in stand te houden. In het platform Kabels en leidingen worden kennis en ervaring uitgewisseld, samenwerkingsverbanden aangegaan en innovatieve oplossingen ontwikkeld voor opgaven.

Drinkwater is een primaire levensbehoefte en riolering is van elementair belang voor onze gezondheid en het afvoeren van overtollig water. Elektriciteitskabels zorgen ervoor dat straatverlichting brandt. Aardgas- en warmteleidingen houden onze gebouwen warm en leefbaar. Dankzij telecomkabels kunnen we niet alleen bellen, maar ook digitaal vergaderen, online bankieren en worden zelfs kijkoperaties begeleid door chirurgen vanaf de andere kant van de wereld. Via buisleidingen wordt een enorm aandeel van goederen uit de havengebieden naar het achterland getransporteerd. Kortom: waar zouden we op economisch en sociaal gebied zijn zonder kabels en leidingen?

Er zijn steeds meer functies die beslag leggen op de ondergrond, waardoor de ruimtedruk steeds groter wordt. Denk hierbij aan tunnels, ondergronds parkeren, afvaltransport en het planten van bomen om steden te vergroenen. Vanwege het verstrijken van de levensduur van veel leidingen moeten veel ondergrondse ingrepen worden gedaan om netten te vernieuwen. De energietransitie zorgt voor een noodzaak om elektriciteitsnetten te verzwaren, warmteleidingen aan te leggen en gasleidingen te saneren (of voor een ander doel te gaan gebruiken). Klimaatverandering levert de noodzaak om rioolstelsels uit te breiden en connectiviteitsbehoeften (5G, glasvezel) vragen om extra telecomkabels in de grond. Al deze ontwikkelingen leiden tot flinke opgaven. Hoe krijgen we het allemaal passend in de ondergrond? Hoe beperken we verstoring van andere netten tijdens werkzaamheden? Hoe kunnen we alle ambities zo efficiënt mogelijk uitvoeren, zodat de (maatschappelijke) kosten en hinder zo laag mogelijk blijven?

Bijeenkomsten

Voorkomen van graafschade

Het blijft een actueel en relevant onderwerp, dus in de platformbijeenkomst van 3 oktober 2023 werd er weer aandacht aan geschonken: het voorkomen van graafschade. Bij de inloop bestond de mogelijkheid om de VR-training veilig graven van Heijmans te beleven. Van deze mogelijk werd gretig gebruik gemaakt. Tijdens de bijeenkomst werd stilgestaan bij de laatste cijfers en statistieken en de (juridische) ontwikkelingen rondom de WIBON en CROW 500. Daarnaast was er een update van de stand van zaken rondom de proefsleuvendatabase en Samen zonder schade. Ook vond er een panelgesprek plaats over sleufloze detectietechnieken en de laatste stand der techniek op gebied van gyroscopie, radiodetectie, grondradar etc. De Rijksinspectie vertelde hoe sleufloze detectietechnieken kunnen worden ingezet om aan wettelijke onderzoeksplicht te voldoen. Léon Olde Scholtenhuis (TU Twente) presenteerde tot slot zijn onderzoek naar de toegevoegde waarde van 3D in het KLIC-informatiesysteem.
>> Bekijk de presentaties (pdf, 9MB)

Eerste COB-brede bijeenkomst over duurzaamheid

Op dinsdag 19 september 2023 zijn ruim zestig duurzaamheidsexperts van het COB samengekomen bij RoyalHaskoningDHV in Amersfoort. Tijdens de bijeenkomst is toegelicht wat de COB-onderzoekstrajecten gericht op duurzaamheid al aan inzichten hebben opgeleverd, er is besproken welke sectoroverschrijdende duurzaamheidsthema’s nader uitgewerkt kunnen worden en op de Maatregelenmarkt wisselden deelnemers ervaringen en ideeën uit rondom de twee maatregelencatalogussen die het COB-netwerk ontwikkelt: Maatregelencatalogus Energiereductie tunnels en een voor de verduurzaming van kabel- en leidingensector. De wisselwerking tussen die twee werelden leverde voor beide sectoren waardevolle nieuwe inzichten op, naast interessante nieuwe contacten voor de deelnemers. Ook de Circulariteitschallenge tunneltechnische installaties kwam aan bod.
>> Agenda (pdf, 250 KB)

Bezoek invoedinstallatie waterstofgas

Op donderdag 25 mei 2023 zijn veertig platformleden bijeengekomen in het Gelderse Lochem voor een platformbijeenkomst met het thema ‘energienetten van de toekomst’. In Lochem is vorig jaar een pilot gestart om bestaande woningen met waterstof te verwarmen. Een wereldwijde primeur: voor het eerst is het bestaande aardgasnetwerk gebruikt om waterstof te distribueren. Voorafgaand aan een bezoek aan de invoedinstallatie gaf Peter Verstegen van Alliander een presentatie over de pilot. Hieruit kwam duidelijk naar voren dat Alliander samen met de projectpartners uitvoerig onderzoek heeft gedaan naar de geschiktheid van het bestaande leidingnet voor H2. Ook is veel aandacht besteed aan afstemming en vergunningen, opleiding en werkinstructies. Marijke Kellner-van Tjonger praatte de aanwezigen namens Netbeheer Nederland bij over de integrale energiesysteemverkenning 2030-2050 die door netbeheerders is uitgevoerd. Binnen vier toekomstscenario’s verschilt de rol van waterstof voor de bebouwde omgeving, maar staat vast dat het opdoen van kennis en ervaring van groot belang is. Hiernaast hebben de platformleden meegedacht over een toekomstvisie voor de Kennisarena. Met het vizier op 2030 is hard gebrainstormd over doelen, onderzoeksthema’s en kennisproducten die de komende jaren op de agenda zouden moeten staan!
>> Bekijk de agenda (pdf, 188KB)
>> Bekijk de presentatie (pdf, 6,1 MB)
De presentatie van Alliander over het waterstofproject in Lochem sturen we op aanvraag toe; stuur hiervoor een mail naar manon.bouwer@cob.nl.

Platformbijeenkomst op 21 maart 2023

De eerste platformbijeenkomst van 2023 vond plaats in Amsterdam bij comedyclub Boom Chicago. Projectleider Nicole Poort presenteerde de resultaten van het vooronderzoek naar verduurzaming binnen de kabels-en-leidingenbranche. Vervolgens gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over belemmeringen en oplossingen voor duurzaamheidsmaatregelen. Hierna gaf Bram van de Vondevoort een presentatie over het project Oranje Loper. De gemeente Amsterdam heeft de afgelopen jaren meerdere grootschalige reconstructies in gang gezet, waaronder de projecten ‘Oranje Loper’ en ‘de Entree’. Daarbij was sprake van ingewikkelde raakvlakken met kabels en leidingen. In de presentatie werden de geleerde lessen van het werken in Bouwteams en met zogenoemde ’multi-utility-contracten’ (waarbij verleggingen en civiele werkzaamheden in één aanbestedingsdossier worden gecombineerd) vanuit de optiek van de gemeente Amsterdam toegelicht. Na afloop van de presentatie werden de platformdeelnemers in groepjes rondgeleid door het projectgebied.
Met zo’n 50 aanwezigen was het een goed bezochte bijeenkomst en er werd ook goed gebruik gemaakt van de geboden mogelijkheid om kennis te maken en bij te praten.
>> Bekijk de agenda (pdf, 113KB)
>> Bekijk de presentaties (pdf, 11MB)

Bijeenkomst met KBF

Tijdens de bijeenkomst van 1 september 2022 in Boskoop deed Welmoed Visser (coördinator van het KBF) een oproep om gezamenlijk een ‘deelexpeditie kabels en leidingen’ op te starten om geleerde lessen te vertalen in kennisproducten met instrumenten en aanbevelingen. Op 8 december 2022 vindt deze verkenning plaats bij Arti Legi in Gouda. Er gaat een hele wereld schuil achter het ontwerp, de aanleg, exploitatie en beheer van kabels en leidingen. Een nog onderbelicht punt is de extra complexiteit die de slappe ondergrond met zich meebrengt. Het kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen en het COB-platform Kabels en leidingen pakken dit vraagstuk samen op en alle inbreng is welkom. Aanmelden voor de bijeenkomst kan via info@kbf.nl.
>> Bekijk de uitnodiging (pdf, 10 MB)

Laatste bijeenkomst van het jaar

Op dinsdag 29 november 2022 vond de laatste platformbijeenkomst van het jaar plaats. Projectleider Rob van Son heeft een toelichting gegeven op zijn project Haalbaarheidsonderzoek proefsleuvendatabase en een soortgelijk project dat hij in Singapore deed. Dit project bevat veel bruikbare informatie voor de Nederlandse markt. Iwan van Veen, stikstofexpert bij Movares, gaf een presentatie over de gevolgen van stikstofwetgeving voor kabels en leidingen. Ook is gezamenlijk teruggekeken op 2022 en vooruitgeblikt naar 2023. Uiteraard was er aandacht voor de Kennisarenadag op 14 februari 2023.
>> Bekijk de presentaties (pdf, 13MB)

Bodemdaling in Boskoop

Op 1 september 2022 kwamen de COB-platforms Kabels en leidingen en Geotechniek samen in Boskoop om het onderwerp ‘bodemdaling’ bij de horens te vatten. Arend van Woerden (Sweco/Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen) trapte af met een toelichting over de aard en omvang van het probleem van bodemdaling. Een derde van Nederland heeft slappe bodems (met name klei- en veengronden), waarop ijverig wordt gebouwd. Gemeenten met slappe bodems besteden hierdoor twee keer meer aan het onderhouden van de openbare ruimte. Zettingen door bodemdaling hebben ook grote gevolgen voor kabel- en leidingnetten. Deze breken soms af of komen na verloop van tijd op onbereikbare diepte te liggen. Onderhoudsprojecten zijn vaak complex. Het is daarom van belang dat geotechnici zich bewust zijn van de uitdagingen, zodat slimme keuzes kunnen worden gemaakt.

Niels van Amstel (Megaborn) vertelde hoe de gemeente Boskoop te werk is gegaan bij het onderhoudsproject Waterrijk Oost. In dit project wordt door middel van EPS en schuimglas een zettingsarme constructie gemaakt onder de openbare ruimte. De geleerde lessen zijn dat vroegtijdige afstemming met netbeheerders van groot belang is en dat de samenwerking met (aannemers van) netbeheerders goed moet worden ingericht. Na afloop is een rondwandeling gemaakt door de wijk onder begeleiding van aannemer Bunnik Groep.
>> Bekijk agenda (pdf, 200 Kb)
>> Bekijk presentaties (pdf, 15 Mb)

COB-congres 2022

Op 20 juni 2022 is het platform Kabels en leidingen weer fysiek bij elkaar gekomen! Nu ingepast in het jaarlijkse COB-congres. Er zijn vaak meer interessante verhalen te delen dan passen in een platformbijeenkomst en dat is natuurlijk zonde. Daarom kwam het goed uit dat het COB-congres 2022 plaatsvond in het Archeon, een museumpark van zes hectare groot! ’s Morgens waren er verspreid door het park demonstraties, minisessies en serious games over innovatieve technologieën en slimme oplossingen voor ondergrondse uitdagingen. Na het wandelen werd van een heerlijke lunch genoten en aansluitend was er een plenair programma voor alle congresdeelnemers: de Schreudersprijs 2022 werd uitgereikt en een gedragsdeskundige gaf inzicht in menselijk gedrag.

‘s Middags troffen de platformleden elkaar in een eigen sessie. Daarbij zonderde de groep zich af in een gaaf gedeelte van het Archeon. Uiteraard is stilgestaan bij de ontwikkelingen in de Kennisarena, fabels en feiten en noemenswaardige nieuwsberichten uit de branche. Ook werd het platform betrokken bij nieuwe projectinitiatieven in de Kennisarena: op welke manier kunnen capaciteitsknelpunten in beeld worden gebracht, de sector verduurzaamd en invulling gegeven aan de wens van een proefsleuvendatabase?

Na dit plenaire gedeelte ging de groep in twee tranches uiteen, in drie parallelle subsessies (zodat de deelnemers twee van de drie sessies kunnen volgen), waarvoor, tegen het decor van het Archeon, voor een speels thema is gekozen!

De subsessies:

• Het samen-zonder-schade-spel. De eerste fase van het project Samen zonder schade is afgerond en daarbij is veel inzicht opgedaan, onder meer door het spelen van een gedoespel met vertegenwoordigers uit de graafketen. Het spel, waarbij de deelnemers relatiepunten moeten verdienen, gedoekaarten kunnen dumpen en geld kunnen verdienen door risico’s schaamteloos door te schuiven in de graafketen, brengt op hilarische wijze in beeld waar het mis kan gaan in het zorgvuldig graafproces en waarom er nog steeds geen sprake is van vermindering van het aantal graafschades.
• Het samenwerkingsspel. Het project Stimuleringsmodel voor samenwerking brengt in beeld op welke wijze gemeenten en kabel- en leidingbeheerders hun opgaven beter op elkaar kunnen afstemmen en wat daarvoor nodig is. Door middel van de serious game worden de belangen van strategische samenwerking en integraal programmeren in beeld gebracht.
• De grote duurzaamheidsquiz. Kennis van de deelnemers omtrent onderwerpen als circulariteit, klimaatverandering en biodiversiteit en de bijdrage die de kabel- en leidingbranche hieraan levert (zowel positief als negatief!) wordt getest. De bijvangst van de sessie is om de maatregelen en kansen verder in beeld te brengen zodat deze kunnen worden verzameld in een maatregelencatalogus. De winnaar(s) van de quiz krijgt/krijgen uiteraard een eervolle vermelding in deze catalogus!

>> Bekijk hier de presentatie (pdf, 3 MB)

Zie www.cob.nl/congres2022 voor meer informatie over het congres.

Platformbijeenkomst 15 maart 2022

Op dinsdag 15 maart 2022 zijn de platformleden van Kabels en leidingen samen in het Vakwerkhuis aan de Professor Snijdersstraat 2 in Delft. Vanwege het groeiend aantal incidenten rondom bomen bij graafwerkzaamheden, gaven de platformleden tijdens de vorige bijeenkomst aan, graag meer te willen weten over dit onderwerp. Marc Meijer van het Norminstituut Bomen en Herman Wevers van ‘Alles over groenbeheer’ namen de platformleden mee in de wondere wereld van bomen. Er waren een aantal interessante eyeopeners, met name op gebied van kwaliteit (groeiplaats en kroonvolume) versus kwantiteit (aantal bomen) van groen! Vergroenen is om veel redenen wenselijk, maar dit moet goed doordacht gebeuren zodat kabels en leidingen en bomen elkaar niet steeds in de weg zitten. Ook is het verstandig om bij graafwerkzaamheden een BEA (Boom Effect Analyse) uit te voeren, zodat kabels en leidingen en bomen op de best mogelijke manier kunnen worden gecombineerd.

Aansluitend hielden Mechiel van Manen en Niels Hartogsveld van Siers Infraconsult een presentatie met als titel ‘Z aan zet’. Waarom meten we de z-coördinaat eigenlijk in, maar leveren we deze gegevens niet mee met KLIC? Zouden we dit alsnog kunnen doen zonder schijnnauwkeurigheid te creëren? En met welke waarborgen moeten we de gegevens omkleden? Er ontstond een levendige discussie in de zaal, waaruit bleek dat hier zeker werk van zou moeten worden gemaakt!

Ter afsluiting legde Sjoerd Loeffen van Mijn Aansluiting uit wat het afgeronde project Inventarisatie afstemmingsvormen inhoudt en wat de conclusies zijn (te vinden in het rapport Vol vertrouwen vooruit, LINK Kennisbank). Dit project is de voedingsbodem voor de nu binnen de Kennisarena lopende projecten Stimuleringsmodel voor samenwerking en Samen digitaal.

De volgende bijeenkomst vindt plaats tijdens het COB-congres op 20 juni, in het Archeon in Alphen aan den Rijn. Hier willen we een innovatie-marktplein organiseren. We roepen dan ook partijen die unieke producten en innovaties hebben ontwikkeld op om zich hiervoor aan te melden. Stuur een mail met een beknopte uitleg van het beoogde product of de innovatie naar manon.bouwer@cob.nl en we nemen contact met je op over de mogelijkheden.

>> Bekijk hier de agenda (pdf, 157 KB)
>> Presentatie bijeenkomst (pdf, 10 MB)

Platformbijeenkomst waterstofgas en CROW500

Tijdens de digitale bijeenkomst van het platform Kabels en leidingen op 25 november 2021 stonden er, naast de vaste rubrieken, twee grote actuele onderwerpen op de agenda:

• Waterstofgas is voor veel experts een veelbelovende oplossing in energietransitie. Maar er zijn nog veel vragen: Hoe kunnen we waterstof transporteren en distribueren? Moet hiervoor een nieuw landelijk dekkend leidingennetwerk worden aangelegd? Is daar wel ruimte voor in de ondergrond, of kan bestaande leidingeninfrastructuur geschikt worden gemaakt? Op de platformbijeenkomst blikte Gasunie/Hynetwork Services vooruit op de realisatie van een landelijk waterstofnetwerk.
• Het Agentschap Telecom heeft de kabels-en-leidingensector de deadline van 1 januari 2022 gesteld voor het implementeren van de werkwijze uit de CROW 500. Doel: het aantal vermijdbare graafschades reduceren tot nul. Het KLO ondersteunt dit met de campagne C5P en het Agentschap Telecom voert administratieve controles uit, waarbij ook wordt getoetst in hoeverre partijen in de graafketen conform de CROW 500 werken. Komend jaar wordt het toezicht verscherpt en kunnen mogelijk boetes volgen. In een workshop op de platformbijeenkomst praten deelnemers over de de rol van de opdrachtgever in het zorgvuldig graafproces.

Hoe de wereld er ook uitziet, het COB-netwerk blijft gaan. Helaas kan dat niet altijd met fysieke ontmoetingen. Op het laatste moment moest er voor het COB-congres van 25 november, waarvan deze platformbijeenkomst onderdeel uitmaakte, toch worden teruggegrepen op een digitale vorm van samenkomen.
>> Bekijk de agenda (pdf, 90 kb)
>> Bekijk COB-congres 2021…maar dan anders

Herfstsessie duurzaamheid

De tweede sessie over duurzaamheid en circulariteit vond plaats op dinsdag 5 oktober 2021 bij het hoofdkantoor van Liander in Duiven. Geen beter decor dan dit onlangs verbouwde hoofdkantoor van Alliander. In het circulaire pand, dat meer energie oplevert dan nodig voor de aanwezige werkplekken, zijn de aanwezigen verder gegaan met het thema.

Na een presentatie van Koen Eising (directeur Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij Alliander) over waar Alliander staat op het gebied van duurzaamheid en circulariteit, gingen de platformleden zelf aan de slag met een wensenlijst op gebied van verduurzaming van de sector. In groepjes werden de thema’s Biodiversiteit, Circulaire economie en Klimaatneutrale samenleving verder uitgewerkt.

Conclusie is dat er ontzettend veel te doen is op dit vlak! De sessie zal daarom ongetwijfeld een vervolg krijgen in de vorm van een bijeenkomst of onderzoeksproject. De komende tijd zullen de platformleden hierover worden geïnformeerd. De geslaagde bijeenkomst werd afgesloten met een rondleiding door het pand en een borrel.

Platform op Kennisarenadag

De derde bijeenkomst van het platform Kabels en leidingen is onderdeel van de Kennisarenadag op 27 september 2021. Dat betekent een nog uitgebreider programma dan anders, onder meer met inbreng van het GPKL en Mijn Aansluiting.
>> Lees meer

Zomersessie duurzaamheid

De platformleden zijn op 29 juli 2021 fysiek bij elkaar gekomen voor een zomerse tweede sessie over duurzaamheid. Het was erg fijn om elkaar weer echt te kunnen ontmoeten! De bijeenkomst startte met een interessante presentatie van Peter Siegmund van het KNMI over klimaatverandering. De urgentie die hieruit sprak, was een mooie opmaat voor het volgende onderdeel. Nadat Aafke Oude Avenhuis van Heijmans de hoofdpunten uit haar presentatie van de laatste platformbijeenkomst naar voren had gebracht, gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over het thema: Waar staat jouw organisatie op het gebied van duurzaamheid? Wat zou je willen bereiken en wie of wat heb je daarvoor nodig? Dat leverde goede discussies op en ook veel aanknopingspunten om met elkaar verder te praten. Dat doen de leden in een herfstsessie, waarover binnenkort meer informatie volgt.

>> Bekijk presentaties (pdf, 4.8 MB)

Duurzaamheid in de branche

De platformbijeenkomst op 15 juni 2021 had als hoofdthema ‘duurzaamheid in de kabels-en-leidingenbranche’. Hoewel er natuurlijk ook aandacht was voor andere onderwerpen, gingen drie van de vijf sessies over zaken als circulariteit, emissiereductie en behoud van biodiversiteit en andere onderwerpen waarvan de platformleden vinden dat deze onder duurzaamheid zouden moeten vallen.
>> Bekijk agenda (pdf, 140 KB)

Naar aanleiding van het hoofdthema schoof Onno Sminia aan; de coördinator van het COB-platform Duurzaamheid. Samen met René Frinks van Heijmans en David Thelen van MVO Nederland voerden hij en platformcoördinator Rudi Zoet een gesprek over duurzaamheid binnen het vakgebied kabels en leidingen. Daarna legde Aafke Oude Avenhuis uit hoe Heijmans invulling geeft aan duurzaamheid en David Thelen vertelde hoe de netbeheerders samenwerken in de coalities Blauwe netten en Groene netten. Tot slot deden de deelnemers nog mee aan de fabels-en-feitenquiz onder leiding Laurens van Raaij, projectleider van het project Fabels en feiten.

Archief

>> Eerdere platformbijeenkomsten