Boven- en ondergronds bijzonder

(Foto: NL Architects&ABT/Marcel van der Burg)

Na acht jaar bouwen is Forum Groningen op 28 november 2019 geopend. Het ‘culturele warenhuis’ omvat onder meer een bibliotheek, filmtheater en debatcentrum. Onder het plein en het gebouw ligt een parkeergarage die plaats biedt aan 380 auto’s en 1.250 fietsen.

Volgens Architectenweb is er in Nederland geen pand van zo’n omvang en complexiteit te vinden waar architectuur en constructie zo nauw verweven zijn. De architecten van NL Architects en de constructeurs van ABT hebben dan ook zeer intensief samengewerkt. Ontwerpleider Marco van der Ploeg: “De constructieve uitdagingen waren enorm: de kolommen staan op geen enkele vloer in één lijn en de gevels hellen. De zeer onregelmatige bovenbouw moest passen op het regelmatige stramien van de ondergelegen parkeergarage. Het gedrag van de constructie stelde bijzondere eisen aan de bouwkundige afwerkingen en de gevel. Dat vergde engineering op het scherpst van de snede.”

Mede vanwege de complexiteit werd er al direct bij de start voor gekozen om het gebouw driedimensionaal uit te werken in een BIM, wat destijds nog niet gebruikelijk was. Het bestek werd opgeleverd met een BIM-model als contractdocument. Dankzij de werkmethode konden de architecten en constructeurs hun wensen en eisen goed op elkaar afstemmen. Bovendien was het BIM een uitkomst toen er in 2015 strengere eisen aan de aardbevingsbestendigheid werden gesteld en de constructie moest worden aangepast. ABT en aannemer BAM kozen voor meer en sterker beton, meer staaldraad en dikkere stalen balken. De extra wapening in het beton betekende ook complexere aansluitingen. BAM heeft die bouwdelen in het BIM uitgewerkt inclusief de montagestappen, want de volgorde waarin de vlechter wapening aanbrengt, bleek bepalend voor de maakbaarheid.

“Niet alleen het zichtbare deel van Forum Groningen is heel bijzonder. Dat geldt ook voor het deel dat in de ondergrond zit. In de vide in de kelder sta je op een plein op vijfenhalve laag diep. Het raakt aan de maximumdiepte waarop je in Nederland kunt bouwen”, vertelt geotechnisch adviseur Niki Loonen in de publicatie Een icoon bouw je samen van ABT. De keldervloer werd gemaakt van staalvezelonderwaterbeton. Vierduizend vierkante meter, de grootste in z’n soort.

In de garage is het ledkunstwerk Wervel van kunstenaar Nicky Assmann te zien. Zij heeft zich laten inspireren door de vorm, functie en dynamiek van het nieuwe gebouw. De videobeelden zijn gebaseerd op natuurlijke fenomenen als turbulentie en vloeistofdynamica.