Nieuwe versie maatregelencatalogus Energiereductie tunnels

Het COB heeft de maatregelencatalogus Energiereductie tunnels geactualiseerd. Niet alleen zijn de meest actuele inzichten en besparingsmogelijkheden erin verwerkt, ook is soms extra informatie opgenomen over onder meer de bediening en aansturing van installaties en over duurzaamheid. Verder is een korte tekst met de grondbeginselen van elektrotechniek toegevoegd.

“De maatregelencatalogus voor energiereductie in tunnels is, net als de andere groeiboeken van het COB, een levend document”, stelt Johan Naber, voorzitter van het groeiboekbeheerteam. “De inhoud van deze documenten passen we geregeld aan. De recente wijziging is al weer de derde revisie. Dit soort actualisaties is belangrijk, omdat de catalogus veel wordt gebruikt, onder andere door partijen die meedoen aan aanbestedingen. Dat is heel positief. Tegelijkertijd constateren we dat sommige partijen de catalogus niet gebruiken zoals hij bedoeld is.”

Inspiratiedocument
Naber vervolgt: “We hebben de catalogus ontwikkeld als inspiratiedocument met een overzicht van de belangrijkste energiereducerende maatregelen. Daarbij geldt nadrukkelijk dat niet alle maatregelen een-op-een in elke tunnel toepasbaar zijn. Het idee is dan ook dat partijen goed nadenken of maatregelen geschikt zijn voor hun tunnel. De besparingspercentages zijn bijvoorbeeld indicatief en gelden niet voor iedere tunnel. Verder kunnen er ruimtelijke- of vormgevingsaspecten zijn die een oplossing ongeschikt of onaantrekkelijk maken voor een specifieke tunnel. Helaas wordt het kritisch nadenken soms vergeten en nemen sommige partijen maatregelen uit de catalogus klakkeloos over. Om dat zoveel mogelijk te voorkomen, hebben we in deze catalogus de ‘disclaimer’ nog wat aangescherpt.”

“Als je goed nadenkt, kun je met de maatregelencatalogus tot een gebalanceerde mix aan energiebesparende maatregelen komen”, vult Peter Overduin, secretaris van het actualisatieteam, aan. “Neem een dubbele netvoeding bij een renovatie. In principe is deze optie gunstiger dan een enkele netvoeding in combinatie met een noodaggregaat. Dat betekent echter niet dat je in elke tunnel direct moet overgaan op een dubbele netvoeding. In de eerste plaats kan het niet altijd. Daarnaast is het de vraag of het qua duurzaamheid een goede stap is als je bestaande noodstroomaggregaat nog goed is.”

Bij dit onderwerp hadden we het tot nu toe altijd over ventilatoren. Daar zijn we vanaf gestapt, inmiddels gaan we uit van ventilatieconcepten.

Bij de actualisatie hebben Naber en Overduin verschillende stappen genomen. In de eerste plaats hebben ze de informatie over besparingsopties geactualiseerd, bijvoorbeeld omdat nu duidelijker is hoe nieuwe technologie in de praktijk uitpakt. Als illustratie noemt Naber tunnelventilatie: “Bij dit onderwerp hadden we het tot nu toe altijd over ventilatoren. Daar zijn we vanaf gestapt, inmiddels gaan we uit van ventilatieconcepten. Er is namelijk een nieuwe visie ontstaan op tunnelbuisventilatie. Zo blijkt dat het energie- en materiaalverbruik fors omlaag kan als je net buiten de tunnelmonden portalen plaatst met daaraan een beperkt aantal hele grote ventilatoren; formaat middenklassenauto.”

“Deze ventilatoren vragen per stuk weliswaar veel meer elektriciteit, maar omdat het aantal ventilatoren vaak met zestig tot zeventig procent omlaag kan en omdat het ‘opstellingsrendement’ veel beter is – ze versterken elkaars effect – gaat het totale elektriciteitsverbruik ventilatievermogen toch fors omlaag”, legt Naber uit. “Daarnaast is er een aantal bijkomende voordelen. Zo kun je de ventilatoren eenvoudiger onderhouden, loop je minder risico dat een te hoge vrachtwagen een ventilator beschadigt en heb je veel minder lengte aan elektriciteitskabels nodig, wat weer veel koper en leidingverliezen bespaart. Verder kan bij grote ventilatoren vaak worden volstaan met kleine geluidsdempers. Bij de gangbare ventilatoren in de tunnelbuizen zijn vaak grote dempers nodig, om te voorkomen dat ze de omroepinstallatie ‘overstemmen’.”

Extra info
Een andere stap bij het actualiseren is het toevoegen van extra informatie bij een aantal besparingsopties. “We hebben bijvoorbeeld bij verlichting aangegeven hoe je met een slimme aansturing en het anders positioneren van de zogeheten L20-meters fors kunt besparen op het energieverbruik”, vertellen Overduin en Naber. “Ook bij de verwarming van hulppostkasten speelt de aansturing een belangrijk rol. In deze kasten zit meestal een thermostaat die niet goed is ingesteld of bij onderhoudswerkzaamheden ontregeld raakt. Daardoor staat in veel tunnels de verwarming in deze kasten het hele jaar aan, wat gepaard gaat met een fors verbruik. Een andere toevoeging betreft duurzaamheid. Neem de zogeheten no-breaksystemen met accu’s. Sommige typen accu’s zijn veel beter te regenereren en te recyclen dan andere. Door voor deze typen te kiezen, kun je de belasting van het milieu fors beperken.”

We hebben ook enkele nieuwe onderwerpen aan de catalogus toegevoegd of ingrijpend herzien.

Naber: “We hebben ook enkele nieuwe onderwerpen aan de catalogus toegevoegd of ingrijpend herzien. Een daarvan is lichtgekleurd asfalt dat licht beter reflecteert. Weliswaar lopen er nog enkele onderzoeken naar de besparingsmogelijkheden van dit asfalt in tunnels, maar we wilden niet op de afronding van deze onderzoeken wachten. De voorlopige resultaten duiden er namelijk op dat het verlichtingsniveau mogelijk omlaag kan bij toepassing van lichtgekleurd asfalt. Met het huidige kostenniveau leidt dit helaas nog niet tot een aantrekkelijke businesscase. Extra aandacht besteden aan de wanden heeft in ieder geval een grote positieve invloed. Verder hebben we bij een aantal onderzoeken gezien dat de lichtmetingen waarmee de ingangsverlichting van een tunnel wordt bestuurd, vaak veel beter kunnen. Aangezien verschillende tunnels binnenkort worden voorzien van nieuwe verlichting, hebben we deze informatie nu al opgenomen. Een ander nieuw onderwerp betreft ‘basiskennis elektrotechniek’. We hebben dit toegevoegd omdat we merken dat de noodzakelijke kennis binnen projecten vaak ontbreekt. We noemen wat feiten en fabels en geven bijvoorbeeld informatie over transformatoren. Deze zijn in principe heel efficiënt, maar ook hierbij zijn uitzonderingen.”