Samen digitaal
Om de uitdagingen die volgen uit de energietransitie en de vervangingsopgave het hoofd te bieden, is het van enorme waarde dat stakeholders hun data en informatie (gedeeltelijk) delen. Het project Samen digitaal wil dat bereiken door het realiseren van een digitaal ecosysteem voor ondergrondse infra. Een pilot heeft uitgewezen dat de FAIR-aanpak – waarbij data vindbaar (findable), toegankelijk (accessible) uitwisselbaar (interoperable) en herbruikbaar (reusable) is – succesvol kan zijn.
Gemeenten, waterschappen, drinkwater- en netwerkbedrijven willen van beheerders van infrastructuur groeien naar professionele assetmanagementorganisaties. Daarbij is samenwerken rondom hun assets in de openbare ruimte cruciaal, en dat draait mede om de beschikbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid van informatie. Het COB-netwerk wil toewerken naar een digitaal ecosysteem: een systeem waarbij partijen ieder vanuit hun eigen tools op ieder moment de beschikbare informatie over de ondergrond kunnen raadplegen en ontsluiten. Daarbij houden data-eigenaren controle over hun eigen gegevens en kunnen zij in hun eigen bedrijfsomgeving blijven werken.
Doel van het project
Het doel van Samen digitaal is om assetbeheerders van verschillende organisaties te helpen om hun plannen en planning digitaal op elkaar af te stemmen en hiermee de samenwerking te stimuleren, faalkosten te voorkomen en de uitvoering van complexe (stedelijke) opgaven efficiënter uit te voeren en haalbaar te maken. Hiertoe worden ze in staat gesteld om de benodigde informatie, onafhankelijk van de gebruikte applicaties en databronnen, op een gestandaardiseerde en zoveel mogelijk geautomatiseerde manier realtime uit te wisselen.
Het resultaat van Samen digitaal is een model voor het uitwisselen van plan- en planningsinformatie:
- Dat assetbeheerders gebruiken voor het onderling afstemmen van hun plannen en planning;
- Dat de ketenintegratie bevordert, door de traceerbare overdracht van plan- en planningsinformatie van programmeren naar ontwerpen en revisie.
Een opengebroken straat voor je deur is niet leuk, tenzij je net een video wilt opnemen. Dan heb je de perfecte achtergrond om het belang van integraal programmeren en adaptief plannen uit te leggen. COB-coördinator Rudi Zoet vertelt hier over twee instrumenten om samenwerking te bevorderen en zo hinder te beperken en koppelkansen te benutten. Wilt u er meer over weten? Kom dan dinsdag 14 februari 2023 naar de Kennisarenadag op de KNVB-campus in Zeist.
>> Meld u hier aan!
Samenwerken
In dit project wordt verband gelegd met het project Stimuleringsmodel voor samenwerking, waarin een samenwerkingsladder en een digitaliseringsladder (geïnspireerd op de CO2-prestatieladder) worden ontwikkeld. De ervaringen in de partnerprojecten vormen inbreng bij deze ontwikkeling. Het uitwerken van deze ladders op detailniveau is geen onderdeel van Samen digitaal. Anderzijds wordt de kennis uit Stimuleringsmodel voor samenwerking gebruikt bij de groei in de partnerprojecten. Uiteindelijk doel is de totstandkoming van een routekaart met een bibliotheek voor de ontwikkeling en verbetering van afstemmingsvormen.
Meer over het project
Om de kans van slagen zo groot mogelijk te maken, is het project ingebed in de Kennisarena; het bestaande, op samenwerking in de ondergrond gerichte werkprogramma. De partijen in deze alliantie (o.a. Mijn Aansluiting, GPKL en COB) kunnen op deze manier:
- alle natuurlijke eigenaren (gemeenten, netbeheerders, COB-participanten) betrekken;
- werken aan bewustwording, draagvlak en samenwerkingsbereidheid;
- een breed gedragen platform voor informatie-uitwisseling ontwikkelen;
- benoemen wat de FAIR-aanpak om tot zo’n platform te komen, oplevert voor betrokken partijen en welke maatschappelijke winst kan worden behaald;
- een roadmap voor verbreding en opschaling ontwikkelen;
- afspraken maken over beveiliging en toegang tot informatie;
- een werkend prototype ontwikkelen met visualisatie van data;
- met partijen als CROW en BIM Loket gezamenlijk het proces inrichten dat nodig is om de kwaliteit van de te delen data te laten voldoen aan de eisen van alle aspecten van de ondergrondse infrastructuur (beleidsvorming, ontwerp, uitvoering, beheer en renovatie).
Een aantal clusters van partijen is aan de slag gegaan met de FAIR-dataprincipes (voor datadelen). De clusters gingen na welke gegevens uitgewisseld moeten worden, om tot een beter controleerbare uitvoering te komen van alle activiteiten in de drukke ondergrond. Dit sluit aan bij de wens van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat begin 2021 het COB benaderde voor de opschaling van de usecase FAIR-data, die in het kader van Samenwerken in de ondergrond (SidO), is ontwikkeld.
Het project Samen digitaal past perfect binnen het Bestuursakkoord Water (BAW) en bij de doelstellingen daarvan: de doelmatigheid van het waterbeheer vergroten, minder bestuurlijke drukte, heldere verantwoordelijkheden en slim en kostenefficiënt samenwerken. De partijen die zich hieraan hebben verbonden (Rijkswaterstaat, de waterschappen, gemeenten, drinkwaterbedrijven en provincies) zijn namelijk ook kabel- of leidingeigenaar.
Deliverables
Nr. |
Omschrijving |
Verwachte opleverdatum |
---|---|---|
1 | Vorming partnerprojecten. |
Gereed |
2 | Overleggen: ministerie/eigenaar ontwikkellijn/programmamanager. |
Gereed |
3 | De etalagefase: |
Gereed |
4 | Van plan naar actie. Per partnerproject: |
Q4 2022 |
5 | Opstellen catalogus. Resultaat: |
Q4 2022 |
6 | Uitrol en verder: advies voor vervolg. |
Q4 2022 |
Activiteiten 2022
Omschrijving |
Draagt bij aan deliverable … |
---|---|
Vaststellen aangepaste scope (beperken tot uitwisselen van gegevens over planningen en projectvoornemens). |
Alle deliverables |
Organiseren workshops met samenwerkingsverbanden die in het project ‘Inventarisatie afstemmingsvormen’ in beeld zijn gebracht: Amsterdam, Den Haag, Groningen, Leiden, Rotterdam, Tilburg, Zeeland en Zoetermeer. Een van de twee workshops heeft reeds plaatsgevonden. De andere volgt op 28 juni 2022. Er is veel animo. |
1 |
Overleggen met parallelle initiatieven op gebied van data/informatie die draaien om het maken van gegevensstandaarden en bibliotheken (o.a. BORIUS, BIM) om dwarsverbanden en raakvlakken e.d. in beeld te brengen. |
2,3 |
Betrekken van raadgevende en ondersteunende bureaus naast Purple Polar Bear die partijen kunnen assisteren bij de implementatie, waarbij een gelijk speelveld en het voorkomen van vendor lock-ins wordt geborgd. |
1 |
Project onder de aandacht brengen bij het COB-platform Kabels en leidingen, de Projectoverstijgende verkenning (POV) van waterschappen, de deelnemende partijen van ontwikkelteams 2 en 5 van de CityDeal Openbare Ruimte en het Gemeentelijk platform kabels en leidingen (GPKL) om ook de samenwerkingsverbanden in de vormingsfase (o.a. Apeldoorn, Amersfoort, Purmerend) te kunnen betrekken. Bij het GPKL dient de sessie nog geagendeerd te worden. Met het POV heeft een geslaagde koppeling nog niet plaatsgevonden. |
1 |
Verdiepingssessies met deelnemende partners in afstemmingsvormen om gezamenlijk te bepalen in hoeverre FAIR-methode geschikt is voor onderlinge gegevensuitwisseling binnen specifieke context. De sessies hebben plaatsgevonden met de gemeenten Den Haag (Dunea en Stedin) en Haarlem (PWN en Liander). |
1,4 |
Opstellen van een SWOT-analyse (onderdeel van de workshop, zie hierboven), met als doel om deze te vertalen tot een FAQ/leidraad. |
3,4 |
Integratie van adviezen en tools m.b.t. FAIR-methode/gegevensuitwisseling in het groeimodel dat wordt ontwikkeld bij het project ‘Stimuleringsmodel voor samenwerking’. |
5 |
Concretiseren scope en focus, met aandacht voor randvoorwaarden, behoeften en mogelijkheden voor gegevensuitwisseling. Hierbij is ervoor gekozen om de aandacht te leggen op strategische planningsdata (ter beantwoording van de vraag: wie gaat wat wanneer waar doen) en behoeften op gebied van gegevensuitwisseling van assetdata op een ‘roadmap’ te positioneren. |
3,6 |
Community uitbreiden en samenwerkingsinitiatieven benaderen/betrekken via workshops en netwerkbijeenkomsten zoals de Citydeal Openbare Ruimte en Gemeentelijk platform kabels en leidingen. Inmiddels zijn in Rotterdam en Den Haag stappen gezet om Samen digitaal te implementeren. Daarnaast zijn er een aantal partnerprojecten in wording en wachten een aantal samenwerkingsinitiatieven de eerste resultaten van Samen digitaal af en beslissen daarna om mee te doen. |
1,3,4 |
Community vormgeven en governance (besturingsmodel), doelstelling en technische vraagstukken uitwerken in verdiepingssessies. Stakeholders aanhaken en afspraken maken over taak- en rolverdeling. Stuur- en klankbordgroepen formeren. |
3,4 |
Structuur uitwerken voor Samen digitaal-community-omgeving (bedoeld voor statusoverzicht, veelgestelde vragen, ervaringsverhalen, links naar tooling, etc) en samenhang met Stimuleringsmodel voor samenwerken in beeld brengen. |
5 |
Projectplan voor vervolgfase (operationele fase) uitgewerkt en draagvlak verworven bij ministeries (IenW, BZK), bestuurlijke koepelorganisaties (VNG, GPKL) en samenwerkingsstructuren (Stichting Mijn Aansluiting, CDOR, Grenzeloos Datalandschap, CROW). Laatstgenoemde levert een inhoudelijke bijdrage aan de totstandkoming van de community en de operationalisering van de hubs. |
4,6 |
De catalogus en kennisbank voor het delen van resultaten en hulpmiddelen is nog in wording. Hiervoor zal door het COB een webomgeving worden ingericht in samenhang met het Stimuleringsmodel voor samenwerking. De metadata-template uit de SidO-usecase is nog niet herijkt; besloten is om eerst de geleerde lessen uit de SidO-hubs (lokale afstemmingsinitiatieven waarbij de FAIR-aanpak wordt geïmplementeerd) af te wachten en kaderstellende afspraken te maken in stuurgroepverband.
Bijeenkomsten
Samen digitaal community
Met de startbijeenkomst op 28 september 2022 is de eerste stap richting de vorming van de landelijke community rond digitalisering een feit. Een aantal samenwerkingsverbanden gaat de komende tijd aan de slag met het uitwisselen van planningsinformatie volgens de FAIR-principes. Aangezien het gaat om een veelbelovende methode met potentie voor opschaling en olievlekwerking, is het belangrijk om gezamenlijk de uniformiteit en opschaalbaarheid te borgen. De community zorgt ervoor dat geleerde lessen en ervaringen tussen de ‘hubs’ zal worden gedeeld, nieuwe samenwerkingsinitiatieven kunnen aanhaken en dat dezelfde (metadata)templates worden gehanteerd zodat geen data-eilandjes ontstaan. Tijdens de startbijeenkomst hebben de twintig deelnemers besproken hoe de community vanaf nu zal moeten gaan functioneren (doelstelling, aansturing, activiteiten etc.). In november 2022 vinden er verdiepende sessies plaats, zodat kan worden toegewerkt naar de lancering van de digitale community-omgeving in het voorjaar van 2023.
>> Bekijk hier de presentatie (pdf, 2MB)
Bijpraten over FAIR-datamethode
Op 26 april en 28 juni 2022 waren bij het COB informatiebijeenkomsten om geïnteresseerden bij te praten over de FAIR-datamethode en om te onderzoeken in hoeverre die kan worden ingezet om data-uitwisseling naar een hoger plan te tillen. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Evides, Purple Polar Bear en de gemeente Den Haag (26 april) en gemeente Rotterdam (28 juni) gaven een toelichting op de FAIR-methode en de uitgevoerde usecase. Er werd gesproken over in welke afstemmingsvormen de methode toepasbaar is. Tijdens de praktische, inhoudelijke sessies, gingen deelnemers in de zaal en online met elkaar in gesprek.
Conclusie: Door het delen van data over plannen en projectvoornemens kunnen koppelkansen tussen werkzaamheden beter worden benut. Aan de hand van een analyse zijn gezamenlijk de kansen en obstakels in beeld gebracht. Geconcludeerd kan worden dat de FAIR-methode door de deelnemers wordt beschouwd als een laagdrempelige, uniforme en opschaalbare wijze voor informatie-uitwisseling met veel potentie. Tegelijkertijd is het van belang om simpel te beginnen en moeten er koppelingen worden gelegd met andere initiatieven op gebied van data delen. Daarom wordt binnenkort nog een workshop georganiseerd om afstemmingsinitiatieven te bereiken.
Wilt u meer informatie over deze manier van samenwerken? Neem contact op met Rudi Zoet via rudi.zoet@cob.nl of Manon Bouwer via manon.bouwer@cob.nl.
Deelnemers

Aveco de Bondt B.V. -

BECIS | DIOR -


Brabant Water N.V. -


COB -

Rudi Zoet, rol: Projectleider
Manon Bouwer, rol: Begeleider/Facilitator
DNWG -


Dunea NV Duin & Water -

Narin Toguc, rol: Deelnemer bijeenkomst
Arjan de Bruin, rol: Deelnemer
Evides Waterbedrijf -

Roy van der Knaap, rol: Deelnemer
Gemeente Apeldoorn -

Gemeente Capelle aan den IJssel -


Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer -

Alex Schipperheijn, rol: Deelnemer
Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer - Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling

Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer - Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling

Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer - Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling

Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer - Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling


Gemeente Haarlem -

Gemeente Haarlem - Gemeente Groningen

Gemeente Purmerend -

Roderick van Langen, rol: Deelnemer bijeenkomst
Annemarie Bauwens, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Rotterdam Stadsbeheer -

Gemeente Rotterdam Stadsbeheer - Gemeente Rotterdam Stadsontwikkeling

Derk-Jan Raven, rol: Deelnemer
Gemeente Rotterdam Stadsbeheer - Gemeente Rotterdam Stadsontwikkeling

Johan Theunissen, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Tilburg Afdeling Ruimtelijke Uitvoering -

Grenzeloos Datalandschap (PZH, Rotterdam en Den Haag) -

Andries Osseman, rol: Deelnemer
Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard -


Ministerie van IenW DG/RWS -

Harry Wever, rol: Deelnemer

Movares Nederland B.V. -

Jeroen van Boekel, rol: Deelnemer bijeenkomst

Provincie Utrecht -


Provincie Zuid-Holland Dienst Beheer Infrastructuur -

Purple Polar Bear -


SGS Roos + Bijl Engineers en Consultants -


Stedin -

Arnold van der Bie, rol: Deelnemer bijeenkomst
Sefanja Severin, rol: Deelnemer
Deborah Hermans, rol: Deelnemer bijeenkomst

Stichting Mijn Aansluiting -

Henri van de Zande, rol: Deelnemer bijeenkomst

Tauw bv -


Tauw bv -

Hester Bijen, rol: Deelnemer bijeenkomst

VodafoneZiggo Ziggo Services B.V. -
