Nieuwe veiligheidsbeambte Rijkswaterstaat

Bianca Janssen is sinds 1 januari 2023 de veiligheidsbeambte voor wegtunnels bij Rijkswaterstaat. Ze volgt Peter Kole op, die deze functie zes jaar met veel plezier vervulde. Inmiddels is hij deels met pensioen en is hij als coördinator van het platform Tunnels en veiligheid actief bij het COB. Een gesprek over verleden, heden en toekomst.

“De functie van veiligheidsbeambte vraagt om een soort balanceerkunst”, stelt Kole terugkijkend op de afgelopen zes jaar. “Als onafhankelijk deskundige is het je taak om erop toe te zien dat de verschillende tunnelbeheerders bij Rijkswaterstaat zich aan het wettelijke kader en aan alle interne regels houden, zoals de Landelijke Tunnelstandaard. Ik ben ervan overtuigd dat je die taak alleen goed kunt uitvoeren als je op een opbouwende manier kritisch weet te zijn. Je moet altijd bedenken wat de bedoeling is van uitgangspunten en bereid zijn om mee te denken met alternatieve oplossingen. En vind je echt dat iets op een andere manier moet, dan dien je dat goed te onderbouwen. Immers, het gaat erom dat mensen je advies accepteren en oppakken. Je moet duidelijk zijn, zorgen dat je met een heldere boodschap naar de juiste mensen gaat en ze tijdig voorbereiden op een advies waar ze wellicht niet blij mee zijn. Mijn ervaring is dat je dan heel veel voor elkaar krijgt.”

“Vanzelfsprekend zal ik mijn eigen invulling geven aan de functie, maar qua rolopvatting verschil ik denk ik weinig van Peter”, vertelt Janssen. Ook ik geloof in dialoog en wil handelen op basis van de bedoeling van regels en uitgangspunten. Een mentaliteit van ‘regels zijn regels’ – computer says no – wil ik te allen tijde zien te voorkomen. Ik stel veiligheid voorop en probeer te voorkomen dat een tunnelbeheerder misstappen maakt.”

‘Ik geloof in dialoog en wil handelen op basis van de bedoeling van regels en uitgangspunten.’

Janssen vervolgt: “Officieel ben ik per 1 januari dit jaar begonnen, maar ik heb sinds het najaar van 2022 al een aantal dagen meegelopen met Peter. Het valt me op dat de tunnelbeheerders van Rijkswaterstaat heel benaderbaar zijn en goed onderbouwde adviezen van de veiligheidsbeambte ruimhartig accepteren. Bovendien zie ik dat ze zelf ook heel bewust kiezen voor veiligheid. Ook het bureau van de veiligheidsbeambte vind ik heel toegankelijk en ik besef dat het werken met een team een luxe is. Immers, de meeste veiligheidsbeambten moeten hun werk als solist doen.”

Vluchtdeuren

Kole: “Toen ik in 2017 als veiligheidsbeambte begon, was ik de derde die deze functie vervulde en Bianca is nummer vier. Het is dus een nog relatief jonge functie. Mijn voorgangers waren vooral druk met het invullen van de rol van veiligheidsbeambte en het beoordelen van de tunnelveiligheidsplannen, bouwplannen en veiligheidsbeheerplannen van diverse nieuwbouwtunnels. Dat laatste heb ik maar één keer gedaan, bij de Gaasperdammertunnel. Bianca krijgt wat dat betreft meer kansen met de Rottemerentunnel en de twee tunnels van de Blankenburgverbinding.”

Kole vervolgt: “Zelf heb ik me naast mijn wettelijke taken en het geven van adviezen vooral gericht op bestaande tunnels. Ik vroeg me af hoe je ervoor kunt zorgen dat tunnels tijdens hun levensduur veilig blijven. Vanuit het besef dat zelfredzaamheid de essentie is van tunnelveiligheid – de hulpdiensten zijn nooit direct ter plaatse – ben ik eerst gaan kijken naar vluchtroutes en meer specifiek naar de vluchtdeuren. Volgens de richtlijnen moeten deze deuren opengaan met een maximum openingskracht van honderd Newton. Ik had echter geluiden opgevangen dat ze soms erg lastig opengingen. Daarom ben ik een project gestart om te toetsen of vluchtdeuren in de praktijk wel aan de richtlijnen voldoen. Dit project vormde de opmaat naar een breder traject, om ervoor te zorgen dat alle veiligheidsvoorzieningen goed worden beheerd en onderhouden. Zijn de testprotocollen bijvoorbeeld in orde? Wat is de testfrequentie? Kloppen de testspecificaties? Is het testen goed geborgd in contracten en koppelen onderhoudsaannemers hun bevindingen terug aan de beheerder? In eerste instantie heeft dit geleid tot een ongevraagd advies en vervolgens is Rijkswaterstaat-breed, via het Landelijk Tunnelbeheer, hard gewerkt aan standaardisering en uniformering van dit stelsel.”

Honderd dagen

Janssen: “Wat mijn speerpunten de komende jaren zullen zijn, weet ik nu nog niet precies. Daarvoor wil ik op z’n minst mijn eerste honderd dagen achter de rug hebben. Dat neemt niet weg dat er al veel vaststaat. Allereerst natuurlijk de algemene toetsende rol van de veiligheidsbeambte. Verder zal ik adviezen geven over de drie tunnels die nieuw worden gebouwd, maar ook over de vele tunnels die de komende jaren worden gerenoveerd. Daarnaast staat er een audit instandhouding op de agenda en zal ik regelmatig met andere veiligheidsbeambten overleggen, niet alleen in Nederland, maar ook in internationaal verband. Verder ga ik samen met mijn team bepalen over welke onderwerpen we de komende jaren als bureau meer willen meedenken. Daarbij moet het gaan over vraagstukken die belangrijk zijn voor de tunnelbeheerders. Mogelijke onderwerpen zijn alternatieve brandstoffen, cybersecurity, centrale bediening of veilig opengaan na nacht- en weekendsluitingen bij renovaties.”

‘Het moet gaan over vraagstukken die belangrijk zijn voor de tunnelbeheerders.’

“Het COB kende ik tot voor kort niet, maar de afgelopen tijd hebben Peter en mijn team er al heel wat over verteld. En onlangs heb ik kennisgemaakt met de directeur, Karin de Haas. Het lijkt me een goede netwerkorganisatie met veel passie en visie, die een belangrijke rol kan spelen als denktank. Ook ben ik enthousiast over de instrumenten die het COB ontwikkelt, zoals het openstellingsspel. Verder lijkt het COB me een goede partner voor het doen van onderzoek.”

Voor Kole is het COB geen onbekende. Sterker nog, nu hij is aangesteld als coördinator van het platform Tunnels en veiligheid, keert hij terug op een oud nest: “Redelijk aan het begin van mijn ’tunnelloopbaan’, begin jaren negentig van de vorige eeuw, heb ik een periode bij het COB gewerkt en me daar vooral beziggehouden met de technische aspecten van boortunnels. Ik vind het leuk dat ik nu aan het einde van mijn carrière weer terug ben en mijn kennis en ervaring op het gebied van tunnelveiligheid kan inbrengen. En het grappige is dat ik geregeld contact zal hebben met Bianca, want zij is bij Rijkswaterstaat het aanspreekpunt voor het COB als het om tunnelveiligheid gaat.”