Ook ondergronds (in het midden)

Het tunnelprogramma draait op volle toeren, de kennisarena kabels en leidingen bloeit en groeit … Maar hoe zit het met de activiteiten die ook ondergronds zijn, maar tussen deze twee vakgebieden vallen (in het midden)? In 2024 is een verkenning uitgevoerd die in november tijdens de programmaraad is besproken. De raad heeft toen besloten dat het COB zich zal richten op twee hoofdthema’s: de restlevensduur van ondergrondse objecten en de relatie tussen boven- en ondergrond.

Restlevensduur van ondergrondse objecten

De restlevensduurproblemen bij funderingen, parkeergarages, sluizen, duikers en sifons vertonen grote overeenkomsten met de vraagstukken die we binnen het tunnelprogramma onderzoeken. Het COB-netwerk kan hier waarde toevoegen door zijn expertkennis en bestaande netwerk in te zetten. In 2025 starten we met dit thema door samen met Rijkswaterstaat aan het project ‘Duikers en Sifons’ te werken.

Duikers en sifons

Rijkswaterstaat staat voor de opgave om in de regio Brabant vijftien grote duikers en sifons op korte termijn programmatisch te vervangen. Meer details hierover zijn te vinden in deze factsheet. Als koploper wil Rijkswaterstaat een effectieve en opschaalbare aanpak ontwikkelen die ook toepasbaar is voor de duizenden andere duikers en sifons in Nederland en Vlaanderen. Deze vernieuwingsaanpak sluit aan bij de gezamenlijke opgave waarin het COB, als kenniscentrum voor ondergronds bouwen, een actieve bijdrage wil leveren.

Relatie onder- en bovengrond

Ruimtelijke planning is een complexe opgave die door grote systeemtransities, zoals de circulaire economie en klimaatverandering, steeds uitdagender wordt. Door het groeiende ruimtetekort krijgt de ondergrond een steeds belangrijkere rol. Echter, de boven- en ondergrondse ruimte worden vaak gescheiden benaderd, waardoor optimale integratie uitblijft.

De cruciale vraag is hoe we hiermee omgaan en hoe we kunnen ontwerpen met het oog op toekomstige ontwikkelingen. Voor efficiënter grondgebruik is een fundamenteel andere aanpak nodig in denken, plannen en ontwerpen: van tweedimensionaal naar driedimensionaal, en uiteindelijk naar vierdimensionaal. De derde dimensie maakt het mogelijk functies en programma’s te stapelen en te combineren. Door tijd als vierde dimensie toe te voegen, neemt het ruimtelijk rendement verder toe en ontstaan er nieuwe kansen voor een betere businesscase.

Het COB heeft op dit moment geen lopende projecten binnen dit domein maar stelt wel een serious game ‘4D Bouwenvelop ter beschikking aan het netwerk.

Serious game 4D Bouwdevelop

Voor iedereen die inspiratie en praktische handvatten kan gebruiken voor ruimtelijke puzzels in het stedelijk gebied, heeft het COB-netwerk de workshop 4D-bouwenvelop gemaakt. In deze workshop maken deelnemers kennis met drie instrumenten waarmee stedelijke ruimte efficiënt kan worden ingericht, de ondergrond heeft hierin een belangrijke rol. Ook u kunt deze serious game spelen met ondersteuning vanuit het COB.