Bij benutten ondergrond kost renovatie Kuip maximaal 30 miljoen

Het Rotterdamse stadsbestuur heeft zich uitgesproken voor de bouw van een nieuw, multifunctioneel stadion voor voetbalclub Feyenoord. Kosten ruim 400 miljoen euro. Hennes de Ridder, emeritus-hoogleraar Integraal Ontwerpen van de TU Delft, vindt dit geen goed idee. Hij pleit ervoor de Kuip op een snelle en goedkope manier te renoveren, door het voetbalveld met vier meter te verlagen. Het geld van de gemeente kan dan worden gebruikt om Rotterdam-Zuid op te knappen.

01 juli 2013 | Peter Juijn

De Ridder vindt de Kuip het mooiste stadion van de wereld. En dat vindt hij al heel lang. Als achtjarig jongetje kwam hij er voor het eerst als supporter van de Utrechtse voetbalclub Elinkwijk. “We hadden een vrij grote auto en gingen altijd met ons gezin en wat vriendjes naar alle uitwedstrijden. Toen we op een bepaald moment tegen Feyenoord moesten spelen in de Kuip, zei mijn vader vooraf ‘je weet niet wat je ziet’. Hij had helemaal gelijk. Ik was enorm onder de indruk van de sfeer en het stadion met zijn fantastische ovale vorm.”

Megalomaan

De Ridder: “Met zo’n geweldig stadion is het toch te gek voor woorden dat ze een nieuwe willen bouwen, zeker als er geen plannen zijn wat er dan met het oude stadion moet gebeuren. Maar belangrijker nog is de vraag of je het schaarse Rotterdamse geld in een duur stadion moet steken – bij nieuwbouw vraagt Feyenoord de gemeente om een garantstelling van 165 miljoen – als je weet hoe Rotterdam-Zuid erbij staat. Die wijk is dringend toe aan een herstructurering en ik vind dat dit prioriteit heeft boven een megalomaan stadion dat vooral veel mooier en veel groter lijkt te moeten worden dan de Arena in Amsterdam.”

Verlagen voetbalveld

“Toen ik vorig jaar bij Pauw & Witteman de presentatie van de plannen zag voor een extra ring als alternatief voor een nieuw stadion ben ik gaan nadenken of het niet anders kan. Ook tegen die extra ring, die circa 120 miljoen euro gaat kosten, heb ik mijn bedenkingen, onder andere omdat daarmee de unieke vorm van de Kuip verloren gaat. De kern van mijn oplossing bestaat uit het verlagen van het voetbalveld met vier meter. Hierdoor ontstaat er onder de eerste tribune-ring – die nu drie meter boven het veld begint – langs de hele omtrek van het stadion een plint. In deze plint op vier meter boven het veld en met een oppervlakte van bijna een hectare kun je business-units onderbrengen, horecagelegenheden en andere faciliteiten. De business-units leveren minimaal 2.000 extra plaatsen op en door de huidige veldtribunes te vervangen door steilere tribunes die de stadion-ovaal volgen, krijg je er nog eens 2.000 plaatsen bij. De stadioncapaciteit is dan bijna 56.000 toeschouwers.”

Snel te realiseren

Het aantrekkelijke van zijn plan is volgens De Ridder niet alleen dat de unieke architectuur van het monumentale voetbalstadion behouden blijft, maar ook dat het vele malen goedkoper is dan een extra ring of een compleet nieuw stadion. Verder is het snel te realiseren en is het ‘ondergronds gaan’ goed voor de logistieke stromen in het stadion, omdat een deel van de toeschouwers naar beneden en een deel naar boven moet. De Ridder: “Om het veld te kunnen verlagen, moet je een bouwkuip maken. Daarvoor moet je langs de onderrand van de eerste tribune-ring een damwand plaatsen. Dat kun je eenvoudig doen tijdens de winterstop. Vervolgens graaf je in de zomer de grond weg, breng je de vloer, drainage, pompen en de veldverwarming aan en een nieuwe grasmat. Op basis van de kosten van de parkeergarage onder het Olympisch Stadion in Amsterdam ga ik ervan uit dat de realisatie van een verlaagd veld tien tot vijftien miljoen euro kost.”

Prefab-onderdelen

“Voor de plint met de business-units en de voorzieningen reken ik maximaal 700 euro per kubieke meter. Dan heb je zeer luxueuze ruimten. Dit alles kun je uitstekend maken met prefab-onderdelen die je onder de eerste tribune-ring schuift nadat je de funderingen hebt aangebracht. Het totaal bedrag voor deze plintbebouwing is dan maximaal vijftien miljoen euro. En ik vermoed zelfs dat het nog wel goedkoper kan, zeker als je het project niet traditioneel aanbesteed, maar aannemers uitdaagt om slimme oplossingen te bedenken.”

Legolisering

De Ridder benadrukt dat het toepassen van prefab-onderdelen niet alleen financieel aantrekkelijk is, maar er ook voor zorgt dat de onderdelen goed zijn te hergebruiken. Het past goed bij zijn pleidooi voor de legolisering van de bouw: “Het mooie van lego is dat je alle stukjes met elkaar kunt combineren. Toen ik klein was, waren de vormen nog beperkt. Je had vooral de vierkante en rechthoekige steentjes. Inmiddels zijn er ook allerlei complexe vormen en komen er steeds weer nieuwe bij, maar ze passen nog steeds allemaal op elkaar. In de bouw moeten we daar ook naartoe. Industrieel gefabriceerde maatwerk-bouwonderdelen die steeds beter worden en onderling goed zijn te combineren. En die na demontage – bijvoorbeeld omdat het gebruik van een bouwwerk verandert en het moet worden aangepast – weer zijn te hergebruiken.“

Besluitvorming

Of zijn plan een kans maakt, vraagt De Ridder zich af: “Tot nu toe heeft niemand er nog serieus op gereageerd en is het vooral gebleven bij losse opmerkingen dat je voor dertig miljoen vast niet kunt krijgen wat de de plannen van 120 en 400 miljoen euro bieden. Dat betekent niet dat nieuwbouw een gelopen race is. De gemeenteraad moet nog een beslissing nemen over de Kuip en ik hoop dat ze mijn voorstel in ieder geval in hun besluitvorming meenemen. En mochten de raadsleden toch besluiten tot de bouw van een nieuw stadion komen, dan raad ik ze ook aan mijn plan in overweging te nemen voor de periode tussen nu en het gereedkomen van dat stadion over een jaar of vijf. Met die extra business-units kan Feyenoord niet alleen een aantal jaren meer inkomsten genereren, de club kan ze ook nog eens verkopen als ze in het nieuwe stadion trekken. Verder kan de bouwkuip van het verdiepte veld later worden gebruikt voor de de aanleg van een ondergrondse parkeergarage.”