De ondergrond onder duurzame gebiedsontwikkeling
“Ik heb de inspiratie, de eyeopeners en de gebiedsagenda direct de volgende dag kunnen inbrengen bij een overleg. De inbreng werd als erg waardevol ervaren!” Aldus een e-mail van één van de deelnemers aan de Carrouselbijeenkomst ‘Duurzame gebiedsontwikkeling en de ondergrond’. Het was dan ook niet alleen een verdiepende bijeenkomst, maar ook een inspirerende, met veel intervisie-achtige elementen.
30 april 2014
Ook dit jaar draait de Carrousel Ondergrond en Ordening weer op volle toeren. Op 22 april jl. kwamen de deelnemers bijeen in Gouda, waar ze met elkaar discussieerden over ondergronds ruimtegebruik in combinatie met duurzame gebiedsontwikkeling.
Inspiratiebron
Stedenbouwkundige Robbert Jan van der Veen (Plein06) nam ons mee in zijn praktijk van gebiedsontwikkeling en zijn inspiratiebronnen. Gefascineerd vertelde hij over de ontstaansgeschiedenis van de Amsterdamse binnenstad. “Bij de 16e-eeuwse stadsuitbreiding lagen een aantal zaken direct vast: de grachten, de wegen en de kavels. Verder werd de uitbreiding vrijgelaten, zoals de inrichting van de kavels of het samenvoegen van kavels.”
Robbert Jan typeerde de Amsterdamse grachtengordel als het schoolvoorbeeld van de Hollandse planningstraditie die faseerbaarheid, flexibiliteit en aanpasbaarheid van de stad mogelijk maakt. Daarmee is het gelijk hét symbool van de duurzame stad. Niet voor niets staat dit stedenbouwkundig systeem al vierhonderd jaar overeind. Deze en andere principes voor duurzame gebiedsontwikkeling zijn door Plein06 vertaald naar de moderne tijd. Robert Jan heeft deze besproken aan de hand van een aantal voorbeeldprojecten.
Uit de discussie bleek dat de ondergrond soms een vanzelfsprekende partner is bij gebiedsontwikkeling, maar soms ook niet. De praktijkverhalen van de Carrouseldeelnemers onderstreepte deze conclusie.
Doe de tienkamp!
Planoloog Henk Werksma (H2Ruimte en facilitator van de Carrousel) gaf vijf principes mee voor duurzame gebiedsontwikkeling. Werksma: “De principes zijn vastgelegd in de publicatie Doe de tienkamp! (pdf). Het formuleren van algemene principes voor duurzame gebiedsontwikkeling is geïnspireerd op de ‘principes voor leiderschap’ van Stephen Covey. De principes voor duurzame gebiedsontwikkeling zijn dan ook altijd geldig bij gebiedsontwikkeling, onafhankelijk van het type ontwikkeling, het schaalniveau of de opgave.”
De principes zijn in de bijeenkomst toegepast op het duurzaam verbinden van de ondergrond bij gebiedsontwikkeling:
- begrijp eerst de ondergrond voordat je gaat ingrijpen
- koppel de belangen van de ondergrond aan de belangen van de ontwikkeling
- benut de ondergrondkarakteristieken voor het creëren van identiteit
- koppel de uitvoeringsfase aan de planfase
- benut verdienmodellen vanuit de ondergrond (het natuurlijke kapitaal)
Intervisie
Ter afsluitling van de bijeenkomst hebben we uitgebreid stilgestaan bij twee praktijkcases van deelnemers. Nogmaals citerend uit de e-mail van een Carrousellid: “Wat ik heb ingebracht: stel een goed strak kader op, werk met een groeimodel, ga niet voor 100% zekerheid, koppel kavel- en gebiedsniveau, zet in op gebruikers, visionairs, ontwikkelkrachten, doeners en beheerders, en maak de gelaagdheid van het gebied inzichtelijk. De principes van ‘Doe de tienkamp’ zijn eigenlijk verplichte kost om te lezen. Het is ook helemaal bruikbaar in het landelijk gebied!”
Volgende bijeenkomst
De eerstvolgende bijeenkomst is dinsdag 24 juni 2014. De Carrousel gaat dan op bezoek bij de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). Het thema van dit jaar is Urban by nature. Vanuit het perspectief van het landschap wil de IABBR kijken naar wat stad en stedelijkheid is. Hierbij is onder meer aandacht voor de bodem en ondergrond.
Interesse in deelname aan de Carrousel? Stuur dan een e-mail aan facilitator Henk Werksma: henkwerksma@h2ruimte.nl
