Leren programmeren

Hoe kan de enorme tunnelrenovatieopgave succesvol worden uitgevoerd? Programmeren lijkt daarop het logische (deel)antwoord. Maar hoe doen we dat? Wat is programmeren? En hoe leren we dat als sector en als opdrachtgevers gezamenlijk? Het COB-project Leren programmeren biedt op verschillende manieren antwoord.

Leren programmeren is een overkoepelende activiteit binnen het COB-tunnelprogramma. In dit project werken de platforms Tunnels en veiligheid en Beheer en onderhoud samen met professionals uit drie grote tunnelrenovaties. Dat in (onderstaande) stappen de focus gericht lijkt op PTZ/WNZ (en dus Rijkswaterstaat), komt omdat Rijkswaterstaat nu koploper is en als grote opdrachtgever een belangrijke speler. De opgave van de zeven te renoveren tunnels in Zuid-Holland biedt bovendien een hele interessante leerkans. De ontwikkelde kennis en ervaring is breder toe te passen en wordt direct gedeeld in het groeiboek Renoveren.

Samenwerking met TEC/PTZ

In het overzicht onder aan deze pagina, vindt u verschillende bijeenkomsten die hebben plaatsgevonden. Daarnaast is in 2023 ook een kennismiddag over veiligheid binnen PTZ gehouden, waarin workshops zijn gegeven over de cursus Tunnelveiligheid, het project Arbeidsveiligheid bij tunnels en het verschil tussen rijks- en niet-rijkstunnels. De ervaringen en geleerde lessen bij de openstelling van de Heinenoordtunnel zijn vastgelegd en zijn in 2024 gedeeld en besproken binnen PTZ. 

De samenwerking met TEC-PTZ heeft zich in 2024 ook gericht op de kennisbingo Leren renoveren (zie hieronder op deze pagina). Daarnaast is de kennisdag PTZ van 19 maart 2024 gezamenlijk voorbereid en uitgevoerd, met specifieke aandacht voor de geleerde lessen van de Heinenoordtunnel, en de mogelijkheid om van elkaar te leren over de portfolioteams heen. De volgende kennisdag PTZ wordt in samenwerking met het COB georganiseerd en staat gepland voor 11 februari 2025 (locatie: COB in Delft). 

Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)

Voor de te renoveren tunnels in Vlaanderen staan sinds half 2024 twee COB-projecten op het programma. Doel is om AWV te helpen steeds beter te worden in het programmeren en renoveren van hun tunnels. Dit gebeurt bij de Beverentunnel door middel van interviews en groepsgesprekken en bij de Waaslandtunnel door de organisatie van een interne ‘kickoff’.

Overige projecten

Uit het programma Leren programmeren zijn in de loop van de tijd veel initiatieven voortgekomen die inmiddels als zelfstandig project op de COB-website te vinden zijn. Hieronder vindt u een overzicht.

Kennisbingo leren renoveren

De Kennisbingo leren renoveren is een nieuw instrument dat in ontwikkeling is om kennis over renoveren in een renovatieprogramma te verwerken. Op maandag 30 september 2024 is de eerste module gelanceerd: module 5 over renovatiemethoden. In totaal komen er 12 leerthema’s. De uitwerking hiervan (onder meer als e-learning) volgt in de loop van 2025.

Verdiepend onderzoek tunnelrenovatie

In 2022 heeft het COB op verzoek van tunneleigenaren in Nederland en Vlaanderen een verdiepend onderzoek tunnelopgave uitgevoerd. Doelstelling van dit onderzoek was om meer inzicht te krijgen in de impact van de V&R-opgave tunnels op de capaciteitsbehoefte bij zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers en ingenieursbureaus. Als resultaat van dit onderzoek is een onderzoeksrapport en een knoppenmodel opgeleverd. Met dit knoppenmodel, dat uitgaat van een standaard tunnel van 500 meter, kan de hoeveelheid fte’s van de renovatieopgave voor opdrachtgevers, opdrachtnemers en ingenieursbureaus voor de komende 10 tot 20 jaar worden berekend. De resultaten zijn verwerkt in het COB-tunneloverzicht.

Evaluatietrajecten

Onder het project Leren programmeren zijn verschillende evaluatietrajecten uitgevoerd:

Markt-Maastunnel – Maastricht
De tunnelbeheerder van de Markt-Maastunnel in Maastricht heeft samen met aannemer Heijmans de verantwoordelijkheid om vanaf 2024 gedurende tien jaar zowel de tunnel te beheren als door middel van microrenovaties weer volledig ‘future proof’ te maken. Het COB gaat in het tweede halve jaar de eerste fase evalueren (aanbesteding en wittebroodsweken) en het plan van aanpak voor de microrenovaties voorzien van een expertreview. Meer informatie.

Heinenoordtunnel
De openstelling van een tunnel is een ingewikkeld proces, ook na een renovatie. Daarom is het eerste (her)openstellingstraject van de Heinenoordtunnel (2023) geëvalueerd, zodat het de tweede keer (2024) nog beter zou gaan. De geleerde lessen worden bovendien toegevoegd aan het groeiboek Renoveren, want ze zijn ook nuttig bij andere renovaties, zoals die in Zuid-Holland (PTZ) en Vlaanderen. Meer informatie.

Beverentunnel
De Beverentunnel is het eerste project binnen een reeks tunnelrenovaties die het Vlaamse Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) uitvoert in het kader van de Aanpak Wegtunnels Vlaanderen. AWV heeft aangegeven dit project te willen benutten als leertraject, met als doel de huidige aanpak te evalueren en te verbeteren. Het evalueren en leren van projecten is relatief nieuw binnen AWV. Om die reden is het COB gevraagd om deze evaluatie te begeleiden. Meer informatie.

Kiltunnel
Werken in een bouwteam stelt specifieke eisen aan zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. Het COB is daarom gevraagd om de tijdens het bouwteamjaar (2021-2022) geleerde lessen uit de renovatie van de Kiltunnel vast te leggen en te delen met het netwerk in een publicatie. Daarnaast is gekeken welk effect de bouwteamfase heeft op de aansluitende uitvoeringsfase. Meer informatie.

Gaasperdammertunnel
De aanleg van de Gaasperdammertunnel was een omvangrijk tunnelproject in een complexe omgeving. Zowel de opdrachtgever (Rijkswaterstaat) als de aanneemcombinatie (IXAS) wilden vanaf begin af aan hun lessen vastleggen en delen met de sector. Hiervoor werd een kennistraject met het COB opgezet. Meer informatie.

Betuweroute (in opstartfase)

Bijeenkomsten

Kennisdag PTZ

De volgende kennisdag PTZ wordt in samenwerking met het COB georganiseerd en staat gepland voor 11 februari 2025 (locatie: COB in Delft). 

Terugblik bijeenkomsten

Kennisdag Vlaanderen

Op verzoek van de Vlaamse wegbeheerder Agentschap Wegen en Verkeer heeft het COB tevens op 28 september 2022 in Antwerpen een kennisdag Leren renoveren gehouden. Tijdens deze bijeenkomst zijn onder meer de groeiboeken van het COB besproken, net als een stappenplan voor renovatiemethodes, de Structural Health Analyses en de kansen van duurzaamheid. De uitkomsten van de kennisdag zijn meegenomen in Leren programmeren, net als de resultaten van het deelonderzoek Verdiepend onderzoek tunnelopgave.
>> Bekijk de agenda (pdf, 157 KB)

Highlevelontbijt, COB-congres en terugkomsessie

Op 16 juni 2022 vond een ontbijtsessie plaats over de tunnelopgave van Rijkswaterstaat en de beoogde aanpak van PTZ. Voor deze sessie zijn directeuren uit de GWW-sector (civiele bedrijven en installatiebedrijven) op persoonlijke titel uitgenodigd om met Rijkswaterstaat in gesprek te gaan. Op het COB-congres op 20 juni 2022 zijn de resultaten in een breder verband besproken. Op 22 september 2022 vond een terugkomsessie plaats, waarin de op 16 juni opgehaalde punten en de wijze waarop PTZ met deze punten wil omgaan, aan de deelnemers zijn teruggekoppeld. Belangrijkste bespreekpunten waren hoe om te gaan met het basisontwerp en het betrekken van de markt hierbij, juistheid en risico’s met betrekking tot areaalgegevens, onderhoudsperiode (M-periode) vóór en ná de renovatie, stand van zaken en zorgpunten vanuit de markt met betrekking tot IA-sourcing.

Masterclass Gaasperdammertunnel

Op 2 februari 2022 is tijdens de masterclass Gaasperdammertunnel het stokje overgedragen aan het PTZ -programma van Rijkswaterstaat. Zij hebben daarmee aangegeven als eerste renovatieprogramma samen met het COB te willen ’leren programmeren’.  In het voorjaar van 2022 is hier direct invulling aan gegeven met een workshop waarin besproken is welke kennisvragen binnen COB-verband opgepakt worden en welke binnen PTZ. De ontwikkeling van het nieuwe COB-project Evolutiepad naar uniformiteit is hiervan een rechtstreeks gevolg. De zestien grootste aannemers en installatie- plus ICT-bedrijven zijn geïnterviewd over de hoofdlijnen van de aanbestedingsstrategie voor de zeven PTZ/WNZ tunnels. Tevens hebben  ingenieursdiensten van PTZ in een marktconsultatie aandacht gevraagd voor het ‘leren en kennisdelen’ samen met het COB.

Deliverables 2025

Nr.

Omschrijving

Verwachte opleverdatum

1

Samenwerking TEC-PTZ

Q4 2025

Deliverables 2024

Nr.

Omschrijving

Verwachte opleverdatum

1

Verdiepend onderzoek tunnelopgave.

Gereed
2

Geleerde lessen toepassen:

Gereed

Activiteiten juli-december 2024

Omschrijving

Draagt bij aan deliverable …

In Vlaanderen is een project kick-off georganiseerd voor de Waaslandtunnel.

-

De samenwerking met TEC-PTZ heeft zich gericht op de kennisbingo Leren renoveren. De geplande kennisdag met PTZ is op verzoek van PTZ verplaatst naar februari 2025. Er is wel een kennismiddag georganiseerd met de RWS’ers uit de regio Noord, in voorbereiding op hun positie in de portfolio-aanpak.

-

Er is een kennisdag georganiseerd voor het V&R-platform op RWS-niveau voor de werven Bruggen, Sluizen en Tunnels.

-

Deelnemers

Capgemini Engineering Netherlands B.V. -

Locatie: Utrecht, Reykjavikplein 1
Lambert Verhagen, rol: Lid

COB -

Locatie: Delft, Van der Burghweg 2
Karin de Haas, rol: Coordinator
Hans Janssens, rol: Lid
Caro Rietman, rol: Begeleider/Facilitator

Covalent B.V. -

Locatie: Amersfoort, Displayweg 3
Bob de Vos, rol: Lid

Infra Kompas B.V. -

Locatie: Tiel, Prof. Einthovenlaan 9
Arjan Tromp, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid -

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Kristin Nelis, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat Zuid-Holland

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Willem Hijmans, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat Zuid-Holland

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Patrick Pieters, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat GPO

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Johan Naber, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat GPO

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Erica van Dijk, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat GPO

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Rik Sonneveldt, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat GPO

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Andreas Burki, rol: Lid

Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid - Rijkswaterstaat West Nederland Zuid

Locatie: Rhoon, Groene Kruisweg 401
Soer van Herk, rol: Lid

Witteveen+Bos -

Locatie: Rotterdam, Blaak 16
Maaike Helthuis, rol: Lid

Witteveen+Bos - Tunnel Engineering Consultants

Locatie: Rotterdam, Blaak 16
Arlette Nieswaag, rol: Lid

Witteveen+Bos - Tunnel Engineering Consultants

Locatie: Rotterdam, Blaak 16
Brenda Berkhout, rol: Lid