Leren van … Programma tunnelrenovaties Zuid-Holland (PTZ)

Hieronder vindt u het verslag van het derde gesprek tijdens het plenaire deel van de sessie ‘Leren programmeren’. COB-directeur Karin de Haas sprak met Suzan Vos, directeur netwerkmanagement bij Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid en tevens coördinerend directeur landelijk tunnelbeheer, en Rik Sonneveldt, projectmanager PTZ.

Hoe liggen de tunnels in Zuid-Holland ervoor en hoe is het met het PTZ?

Suzan Vos: “We hebben momenteel elf tunnels in Zuid-Holland en er komen er nog vier bij, te weten de A16-tunnel, twee tunnels in de Blankenburgverbinding en de Corbulotunnel. De bestaande tunnels zijn vrijwel allemaal toe aan renovatie. We beginnen met de Heinenoordtunnel en daarna volgen er nog zeven. Dat betekent veel werk en is spannend. Lukt het bijvoorbeeld om alle tunnels gedurende dit omvangrijke renovatietraject op orde te houden? Ons uitgangspunt is in ieder geval dat de veiligheid voorop staat.”

Wat zijn de hoofddoelen van het programma?

Suzan Vos: “We streven naar professionalisering van het tunnelbeheer en assetmanagement. De renovatieopgave waarvoor voor staan is enorm en om die te realiseren moeten we sneller en slimmer gaan renoveren. De eerste plannen voor de renovatie van de Heinenoordtunnel zijn uit 2016 en inmiddels zijn we al jaren bezig met de voorbereiding. Als we in dit tempo doorgaan, kost het PTZ veertig jaar en die tijd hebben we niet. We zullen dus moeten leren en doorontwikkelen, zodat we steeds efficiënter kunnen renoveren. Verder is het op peil houden van de bereikbaarheid in de regio een heel belangrijk doel.”

De nieuwe tunnels hebben allemaal een digitale tunneltweeling. Wat is jullie visie hierop voor de bestaande tunnels?

Suzan Vos: “Ook bij de bestaande tunnels willen we gaan werken met digital twins, om te komen tot efficiënter en effectiever beheer en onderhoud. Dat vergt zowel technische als organisatorische maatregelen. Belangrijke vragen daarbij zijn hoe je dat het beste kunt organiseren en hoe je de digital twins bijvoorbeeld slim kunt gebruiken voor testen et cetera, zodat je een tunnel niet hoeft af te sluiten. Ook denken we na over wat het gebruik van digitale tunneltweelingen voor ons als beheerorganisatie betekent. We willen het in ieder geval zelf ook graag en het PTZ is voor de invoering van verdere digitalisering een goed moment. Wat, denk ik, goed helpt, is dat we zowel voor de Heinenoordtunnel als het PTZ een klantwaardentraject hebben doorlopen, om te bepalen wat voor ons de belangrijkste waarden zijn. Naast veiligheid en de LTS gaat het daarbij ook om het verbeteren van het beheer en onderhoud. Het inzetten van digitale systemen spelen daarbij een belangrijke rol. Hoe kun je gebruik maken van data en hoe kun je mensen opleiden zodat ze goed met deze systemen kunnen werken.”

Zijn de thema’s duurzaamheid en circulariteit ook opgenomen bij de klantwaarden?

Suzan Vos: “Ja, dat zijn voor ons belangrijke thema’s. Tegelijkertijd is het wel zoeken naar wat we wel en niet doen, omdat je niet steeds de scope van renovatieprojecten wilt wijzigen, omdat dit vertragend werkt. We besteden in ieder geval binnen PTZ aandacht aan energiebesparing en circulariteit en we hopen dat we van de ervaringen bij tunnels kunnen leren bij de aanpak van volgende tunnels, zodat we steeds een stap verder komen.”

Rik, hoe gaan jullie als PTZ zorgen voor een tevreden klant?

Rik Sonneveldt: “Om te beginnen wil ik zeggen dat ik veel herken uit de twee andere gesprekken. We zijn ons aan het voorbereiden op de enorme opgave en denken na over hoe we alles op een slimme manier kunnen organiseren. Daarbij gaat het niet alleen om het renoveren van de tunnels, maar ook om de vraag hoe we de regio bereikbaar kunnen houden. Een andere belangrijke vraag is hoe we de opgave maakbaar maken. Dat is het ook thema voor vandaag en voor de beantwoording van deze vraag zitten we onder andere hier. We hopen dat het COB-netwerk met ons mee wil denken over hoe we de opgave op een slimme manier kunnen gaan aanpakken. Zoals Bart Ranke al zei, zit veel kennis in de hoofden van mensen, zowel uitvoeringskennis als ingenieurskennis. We zijn nu al bezig met het ingenieurscontract, waarbij ons plan is om één ingenieurscontract af te sluiten voor het hele programma. Verder willen we in batches gaan aanbesteden, zodat aannemerscombinaties bij meerdere tunnels betrokken zijn en zo hun kennis en ervaringen beter kunnen benutten.”

Wat zijn jullie programmadoelen? Zijn dat de doelen van de V&R-opgave?

Rik Sonneveldt: “Onze doelen komen inderdaad overeen met die van V&R. We moeten manieren vinden om te versnellen en nadenken over hoe we de planfase sneller kunnen doorlopen. Om dat bereiken willen we bijvoorbeeld parallel gaan werken, dus in meerdere tunnels tegelijkertijd de planfase doorlopen, omdat er veel overeenkomstige werkzaamheden zijn, zeker als je verschillende projecten slim bundelt. Het goed in beeld brengen van het bestaande areaal is een ander belangrijk doel. Dat vraagt om assetmanagement en digital twins, die je echt samen met de beheerder moet ontwikkelen, omdat die ermee moet gaan werken. Het fijne is dat de beheerder zelf heeft bedacht om de verschillende tunnels vanuit een programma aan te pakken, dus het is niet zo dat wij iets over de schutting gooien. Het gaat echt in samenspraak en ook bij het schrijven van het plan van aanpak is gebruik gemaakt van leerervaringen. Zo hebben de mensen van het programma VIT2 meegeschreven aan het plan voor PTZ.”

Hoe ver zijn jullie inmiddels met de voorbereidingen?

Rik Sonneveldt: “We zijn in 2019 begonnen. Eerst hebben we zorgvuldig onderzoek gedaan naar de civieltechnische situatie van de tunnels, onder andere samen met het COB. Ook hebben we gekeken naar omgevingscondities zoals de aanwezigheid van beschermde dieren. Vervolgens hebben we gekeken naar wat een goede ombouwstrategie is, in relatie tot de bereikbaarheid. Daarvoor liep er ook allerlei verkeerskundig onderzoek, om te kijken welke renovatieprojecten wel en niet tegelijk kunnen worden uitgevoerd. Ook hebben we onderzocht hoeveel tijd we per tunnel nodig hebben. Verder hebben we de urgentie van de renovaties bepaald. Daaruit komt dat de Drecht-, de Noord- en de Beneluxtunnel als eerste moeten worden aangepakt, waarbij geldt dat de renovatie van de Beneluxtunnel niet samen mag vallen met de renovatie van de Van Brienenoordbrug, omdat ze elkaars omleidingsroute zijn. We zijn nu de aanbesteding van het ingenieurscontract aan het voorbereiden, zodat we dat begin 2022 op de markt kunnen brengen. Verder werken we aan de inkoopstrategie, waarvoor we hopelijk vandaag veel ideeën kunnen ophalen.”

Suzan, zijn er nog dingen waar jij je zorgen over maakt?

Suzan Vos: “Ja en nee. We zijn samen goed op weg en ik heb alle vertrouwen in het programmateam. Vooraf hebben we ook veel met elkaar overlegd. Tegelijkertijd weet ik, dat het een enorme uitdaging is en we nog van alles zullen tegenkomen. Het garanderen van de bereikbaarheid baart me wel zorgen, gezien de vele andere projecten die eraan komen. Verder vind ik het spannend of het ons lukt om alle tunnels de komende periode veilig en beschikbaar te houden met de onderhoudsbudgetten, die we hebben tot aan de renovatie. Daarnaast moeten we nog van alles gaan ontdekken. Hoe kunnen we bijvoorbeeld effectief samenwerken met de markt? Ik hoop dat we daar straks in de parallelle sessies veel input voor krijgen.”