Brazilië krijgt eerste afzinktunnel

De haven van Santos, de grootste zeehaven van Brazilië, ligt aan het ‘Estuario de Santos’ een circa vijfhonderd meter brede geul. Beide oevers van de geul zijn dichtbebouwd: aan de ene kant ligt de stad Santos en aan de andere kant de stad Guarujá. Tot nu toe vindt het personenvervoer tussen beide oevers plaatst met veerboten, terwijl vrachtverkeer ongeveer vijftig kilometer moet omrijden.
De overheden werken al decennia aan plannen voor een vaste oeververbinding. Lange tijd ging de gedachte uit naar een brug. Voor een vrije doorvaart naar de haven zou een brug echter zo’n tachtig meter hoog moeten worden, wat een enorme impact op de stad zou hebben. Niet alleen vereist zo’n hoge brug lange opritten – die veel ruimte vragen en ertoe leiden dat het vele langzame verkeer een relatief grote afstand moet afleggen om over de brug te gaan – ook zouden de bewoners op de oevers last krijgen van verkeerslawaai.

Kwalificatie

“Een paar jaar geleden hebben wij een quick scan voor de Brazilianen gedaan, waarbij een afzinktunnel goed uit de bus kwam”, zegt business developer René Zijlstra van Royal HaskoningDHV. “Kennelijk heeft dat ze overtuigd. In 2011 heeft de Braziliaanse overheid het ontwerp van een afzinktunnel internationaal aanbesteed. Wij hebben daarop ingeschreven. Een belangrijk onderdeel van de aanbesteding was een kwalificatieronde, waarin partijen moesten aantonen dat ze over de juiste kennis en deskundige mensen beschikken en ervaring hebben met afgezonken tunnels. Uiteindelijk bleek er maar één andere aanbieder te zijn. Nadat we de kwalificatieronde hadden gewonnen, was het financiële traject relatief eenvoudig, onder andere omdat er een maximum budget was genoemd.”

Lokaal team

“Voor het ontwerp van de tunnel is al een lokaal team gecontracteerd met onder meer een gerenommeerd ingenieursbureau en diverse tunnelexperts. Wij hebben de opdracht om dit team te begeleiden en ondersteunen. Daarnaast versterken we het projectmanagement. Daarvoor gaat één van onze mensen de komende vijftien maanden naar Santos. Ook vliegen diverse specialisten geregeld heen en weer en doen we een deel van de werkzaamheden vanuit Nederland.”

Goede uitgangspositie

Zijlstra vervolgt: “Vanzelfsprekend haal je dit soort grote projecten alleen binnen als je een goede aanbieding doet. Dat neemt niet weg dat je als Nederlandse partij bij projecten met afzinktunnels een goede uitgangspositie hebt. Wereldwijd staat Nederland namelijk bekend om zijn expertise op dit gebied. Zelf werken we samen met onze partner Witteveen + Bos al vijfentwintig jaar in de vof Tunnel Engineering Consultants (TEC) aan grote tunnelprojecten, zowel in Nederland als in het buitenland. Voorbeelden van afzinktunnels zijn onder andere de Calandtunnel, twee tunnels in de HSL-Zuid de Fehmarnbelt tussen Denemarken en Duitsland, de Busan-Geoje Link in Zuid-Korea en de Hong Kong-Zhuhai-Macau Link in China. Het aantrekkelijke van dit project is dat het het eerste grote afzinktunnelproject in Zuid-Amerika is. Daardoor is er veel belangstelling en staan we gelijk bekend als hightechbedrijf.”

Toonaangevende rol

“Naast TEC spelen ook andere Nederlandse bedrijven een toonaangevende rol op het gebied van afzinktunnels. Samen hebben we alle expertise in huis van ontwerp tot en met realisatie. Zo is Strukton Immersion Projects specialist in het verslepen en uiterst precies afzinken van tunnelelementen. Trelleborg uit Ridderkerk is de mondiale expert op het gebied van onder meer rubberen tunnelafdichtingen, zoals Gina- en Omega-profielen. Bij veel grote tunnelprojecten werken we met deze partijen samen. Natuurlijk weet ik niet of dat straks in Santos ook het geval is, maar de kans daarop is vrij groot. Aantrekkelijk is ook dat Rijkswaterstaat als beheerder van een groot aantal afzinktunnels in Nederland, bereid is om buitenlandse delegaties te ontvangen en bijvoorbeeld toe te lichten hoe het onderhoud van dit soort tunnels in de praktijk gaat.”

Drie tunnelbuizen

Hoewel het ontwerp van de tunnel bij Santos nog moet worden gemaakt, staan de grote lijnen al vast. Zo krijgt de tunnel drie tunnelbuizen. Voor het wegverkeer komen er twee buizen met elk twee of drie rijstroken. Daarnaast komt er een smallere buis voor langzaam verkeer. Deze buis wordt waarschijnlijk toegankelijk via roltrappen of liften. Om te zorgen dat grote zeeschepen de haven zonder problemen kunnen bereiken, moet de afdekking van de tunnel minimaal eenentwintig meter onder het wateroppervlak komen te liggen.