Groeiboek Bundelingstechnieken, meer dan een catalogus

Puzzelen met kabels en leidingen en andere toepassingen in de ondergrond betekent in de regel dat er meer puzzelstukjes zijn dan dat er ruimte beschikbaar is. Bundelingstechnieken kunnen helpen hinder en graafschades te voorkomen. Het COB-netwerk ontwikkelde een digitaal naslagwerk dat betrokkenen inzicht geeft in mogelijke oplossingen én afwegingen bij het bundelen van kabels en leidingen.

Projectleider Arjan Visser (Antea Group) en kernteamlid Sjoerd Groot (VodafoneZiggo) zien de publicatie als een mooi startmoment. Sinds de introductie van het groeiboek tijdens de Kennisarenadag op 14 februari 2023 loopt het aantal positieve reacties en vragen gestaag op. “We willen inspireren en mensen op weg helpen. Gezien de reacties hebben we dat eerste doel al bereikt.”

Brede belangstelling

“Ik ben een jaar geleden redelijk blanco in dit project gestapt”, vertelt Visser. “Het was meteen duidelijk dat dit onderwerp leeft. Mensen waren in voor een gesprek. Nu de publicatie een feit is, horen we van gerenommeerde experts dat dit een goede basis is voor vervolgstappen. Een daarvan is het betrekken van meer stakeholders. Oplossingen met bundelingstechnieken vragen om een breed draagvlak.” Groot beaamt dat: “Het is belangrijk de verschillende invalshoeken in de discussie te betrekken. Anders staar je je blind.”

Visser benadrukt dat vooral ook niet-techneuten uit de kabels-en-leidingenwereld betrokken zullen moeten worden: “Denk aan communicatiemedewerkers, beleidsmakers, ruimtelijk planners of mensen die zich met samenwerkingsprojecten bezighouden. Bij bundelen gaat het niet zozeer om de harde techniek, maar veel meer over het afstemmingsproces tussen de verschillende betrokken partijen. Vanuit afspraken op strategisch niveau moeten oplossingen landen in projecten. Het is daarom belangrijk dat de mogelijkheden van bundeling ook bij ontwerpers bekend zijn.”

Groot: “Het initiatief voor bundeling komt meestal van vergunningverlenende instanties. Dat betekent dat ook planologen en ontwikkelaars geïnformeerd moeten worden. Als je draagvlak wilt, heb je mensen uit de tactische/strategische hoek nodig. In dat proces zien we onszelf overigens niet direct als kartrekker. Zover zijn we ook nog niet. Voor het verder uitdragen van wat nu aan kennis is verzameld, moeten eerst alle stakeholders in beeld worden gebracht.” Visser: “Het is nog een beetje zoeken naar onze rol in het vervolgproces. Vanuit mijn rol bij Antea Group wil ik de opgedane kennis in ieder geval blijven delen, het groeiboek verspreiden en mensen inspireren.”

Uitgebreide kennismaking

De puzzel in de ondergrond wordt – zeker in stedelijk gebied – steeds lastiger. De vraag naar bundelingstechnieken zal toenemen, evenals de noodzaak om voor bepaalde locaties anders te gaan ontwerpen. Het bundelen van kabels en leidingen kan leiden tot minder (horizontaal) ruimtegebruik in de ondergrond. Het groeiboek laat gemeenten, netbeheerders, ondergrondse bouwers, andere grondroerders, advies- en ingenieursbureaus en overige betrokken partijen nader kennismaken met bundelingstechnieken. Voor alle gangbare technieken zijn voor- en nadelen beschreven, aangevuld met ervaringen, afwegingen en concrete projectbeschrijvingen.

Bundelen een goed idee?

De officiële titel van het product is ‘Catalogus bundelingstechnieken’, maar het groeiboek is meer dan een catalogus geworden. Voordat een keuze voor een bepaalde techniek aan de orde is, doorlopen betrokken partijen een afwegingsproces op basis van de vraag: ‘wanneer is bundelen een goed idee?’. Visser en zijn team hebben algemene uitgangspunten en afwegingsaspecten beschreven die helpen te beoordelen of bundelingstechnieken in beginsel passen bij een specifieke opgave. Daarbij is ook aandacht voor de randvoorwaarden en belangen van netbeheerders van de diverse disciplines, waarmee de lezer een compleet beeld krijgt van hun beweegredenen. Alle informatie is in een apart hoofdstuk omgezet naar een praktische checklist. Daarin komen liefst negentig aspecten aan de orde die een rol kunnen spelen bij de keuze voor het al dan niet toepassen van een bundelingstechniek. Deze aspecten zijn onderverdeeld in zeven rubrieken: techniek, effecten, disciplines, veiligheid en risico’s, situatie ondergronds, situatie bovengronds en kosten en baten.

Sneeuwbaleffect

De in het groeiboek verzamelde informatie moet zorgen voor het gedeelde kennisniveau dat noodzakelijk is om tot samenwerking te komen. Daadwerkelijke implementatie van bundelingstechnieken is dan zeker nog geen gelopen race. Er zijn immers veel verschillende partijen betrokken, met ieder hun eigen (technische) eisen en belangen. “Het kostenaspect is daarbij, zeker in de telecomsector, van groot belang”, zegt Groot. “Het voorkomen van kabelschade is daarbij overigens ook een heel interessante factor. De baten van een bundelingstechniek doen zich vooral op langere termijn voor. Voor gemeenten zit dat bijvoorbeeld in hinderbeperking. Het gaat er uiteindelijk om hoe je elkaar kunt vinden in de afweging van voor- en nadelen van alle betrokkenen. In pilotprojecten wordt die afweging tastbaar. Van daaruit hoop je op een sneeuwbaleffect.”

De baten van een bundelingstechniek doen zich vooral

op langere termijn voor.

Direct betrokkenen, vooral mensen die in of met de ondergrond werken, zullen de problematiek van de volle ondergrond en de potentie van bundelingstechnieken meteen herkennen. Dat geldt in de breedte voor netbeheerders, gemeenten, provincies, ontwikkelaars en aannemers. “De uitdaging ligt nu in het aan boord krijgen van beslissers binnen al die organisaties. Dan hebben we meteen een hele batterij ambassadeurs”, concludeert Groot. “Dat is ook nodig omdat we bij het samenbrengen van de verschillende disciplines binnen een bundeling nog wel wat noten te kraken hebben”, vult Visser aan. “Nu hebben we nog de situatie dat we bij elk project weer tegen dezelfde beperkingen aanlopen, met als gevolg dat mooie plannen en ambities onderweg vaak worden afgeschaald en bijvoorbeeld alleen kabels in de bundeling overblijven. Ik hoop dat dit groeiboek ook zal bijdragen aan het aanjagen van de lobby om tot algemeen werkende afspraken te komen, zodat we de voordelen van bundeling echt maximaal kunnen gaan benutten.”