Platform Beheer en onderhoud

Veel tunnels in Nederland bevinden zich tussen nu en tien jaar aan het einde van hun levensduur. Overige tunnels moeten slim worden onderhouden, en worden aangepast aan de veranderende eisen van deze tijd. Minstens zo complex is assetmanagement van (kleinere) ondergrondse infra zoals kabels en (buis-)leidingen. Het platform Beheer en onderhoud heeft tot doel de kennis in het COB-netwerk te combineren en te benutten.

De instandhoudingsopgave waar we ons voor geplaatst zien, roept talloze vragen op. Veel partijen zijn al bezig met oplossingen. Uitwisseling van opgedane kennis en ervaring kan helpen om de nieuwe processen efficiënter te laten verlopen en te zorgen voor slim beheer en onderhoud. Het gaat hierbij zowel om technische aspecten (bv. zinkvoegen, ICT) als om organisatorische.

Minstens zo complex is assetmanagement van (kleinere) ondergrondse infra zoals kabels en (buis-)leidingen. Het aantal objecten dat aan renovatie, vervanging of grootschalig onderhoud toe is, is enorm. Het is echter niet duidelijk hoe groot de opgave precies is en hoe deze efficiënt aangepakt kan worden. Het COB kan daarbij een belangrijke rol spelen, doordat de betrokken partijen via projecten en platforms hun kennis en ervaringen kunnen uitwisselen en zo van elkaar kunnen leren.

Het platform heeft de volgende doelen:

• Het creëren van een veilige omgeving waarin deelnemers hun vragen, zorgen en ervaringen kunnen delen en zo informeel van elkaar kunnen leren.
• Het zich laten inspireren door mensen binnen en buiten het eigen werkveld.
• Het identificeren van opgaven die vervolgens gezamenlijk worden uitgeplozen.
• Het ontwikkelen van een gezamenlijke kijk en het uitwerken van oplossingen.

Afhankelijk van het onderwerp zullen er soms subgroepen gevormd worden die een thema verder uitwerken en na enige tijd weer aan de groep teruggeven.

Naast het platform Beheer en onderhoud is er ook een kernteam actief. Dit team komt ongeveer vijf keer per jaar bij elkaar om inhoudelijke zaken af te stemmen. De bevindingen worden besproken tijdens de platform bijeenkomsten.
>> Download verslag kernteamvergadering 28 maart 2017 (pdf, 316 kB)

Platformbijeenkomsten

De bijeenkomst van het platform Beheer en onderhoud op donderdag 14 november 2019 stond in het teken van ‘Waarde’. Omdat waarde ook voor het platform Meerwaarde ondergrond belangrijk is, werden ook de leden van dat platform uitgenodigd.

Ondergronds bouwen in het algemeen en tunnels in het bijzonder leveren een bijdrage aan de waarde van een stad, gebied, netwerk en de omgeving. Die waarde wordt tijdens de planvoorbereiding van een project in kaart gebracht. De baten worden afgezet tegen de kosten en mede op basis hiervan wordt wel of niet voor een ondergrondse oplossing gekozen. Een veelgebruikte aanname is dat alleen bij hoge grondprijzen en meervoudig ruimtegebruik  ondergronds bouwen economisch rendeert. Achteraf blijkt echter vaak dat de ondergrondse mogelijkheden (maatschappelijke) waarde toevoegt aan de bovengrond die voorafgaand aan het project niet zijn erkend. Mede door dit gebrekkige zicht op de baten wordt de instandhouding van ondergrondse objecten al snel gezien als “hoge kosten”. Voor tunnelbeheerders is het daarom van belang dat in de exploitatiefase niet alleen de kosten, maar ook de baten expliciet inzichtelijk zijn. Daarmee wordt het mogelijk om in de exploitatiefase een gefundeerde discussie te voeren over wat nodig is, wat dat oplevert (waarde) en wat dat mag kosten.

Binnen het platform Meerwaarde ondergrond is de afgelopen jaren onderzoek uitgevoerd naar de waarde van ondergronds bouwen, met name van tunnels en parkeergarages. De resultaten werden, samen met een nadere invulling door het Centraal Planbureau, aan de platformleden wordt gepresenteerd. Op de bijeenkomst gingen de leden van de twee platforms hier met elkaar over in gesprek.

>> Download agenda (pdf, 825 kB)
>> Download presentaties (pdf, 3 MB)

Alweer een interactieve sessie op locatie! De bijeenkomst op 26 juni 2019 stond in het teken van digitale gereedschappen in de beheer-en-onderhoudsfase, zoals augmented en virtual reality en 3D-BIM. Er werden praktijkcases toegelicht door Siemens, Infranea en Movares. Aan de hand van een aantal opstellingen hebben de platformleden gezien en ervaren wat de ‘digitale tweeling’ is en wat daarmee kan. Ondertussen gingen ze in gesprek over de betekenis voor de beheer-en-onderhoudsfase van tunnels: Wat moeten we nog organiseren? Wat zouden de eerste stappen kunnen zijn? Welke kansen zien we en welke belemmeringen hebben we nog op te lossen?

Het platform kwam in 2019 voor het eerst weer bijeen op 21 maart van 13.00 tot 17.00 uur. De platformdeelnemers brachten een bezoek aan de Maastunnel in Rotterdam. Er was een uitgebreide rondleiding (2 uur!) door de tunnelbuis die momenteel onder handen genomen wordt. Onderdeel van deze rondgang was een toelichting op de successen en uitdagingen bij de renovatie en restauratie. Daarnaast gaf Mello Lindner, assetmanager Maastunnelcomplex, een presentatie over het beheer en onderhoud, vroeger en nu. Aansluitend was er een lezing waarin Jeroen Schrijver en Joost Meijer van de gemeente Amsterdam hun verhaal vertelden over BAT: beheerder aan tafel. Hoe dichten zij de kloof tussen project en beheer? Een interessant onderwerp met een raakvlak naar de werkgroep ‘Van realisatie naar exploitatie’ die momenteel bezig is maatregelen te ontwikkelen om deze kloof te verkleinen.
>> Bekijk agenda (pdf, 193 KB)
>> Download presentatie gemeente Amsterdam (pdf, 4 MB)

Voor de platformbijeenkomst op 11 december 2018 was er weer een praktijkbezoek geregeld! De deelnemers gingen naar de Rotterdamsebaan waar de tunnelboormachine het einde van de tweede en laatst tunnelbuis nadert. Projectdirecteur Paul Janssen gaf een toelichting op het project en een rondleiding over het werkterrein. Daarna volgden er twee presentaties over andere onderwerpen. Gijs Peters en Pascal Kieboom (Strukton) vertelden samen met Erik Heil (Centric) over de ontwikkeling van digitale gereedschappen binnen instandhoudingscontracten. Paulette Dicker (DON Bureau) ging in op datagedreven assetmanagement. In samenwerking met opdrachtgevers, marktpartijen en ingenieursbureau’s is een white paper opgesteld met overwegingen en toekomstbeelden met betrekking tot de toepassing van (big) data en kunstmatige intelligentie binnen de civiele infrastructuur.
>> Bekijk agenda (pdf, 140 KB)
>> Download presentatie ‘Augmented assisted assetmanagement’ (pdf, 630 KB)
>> Download presentatie ‘Datagedreven assetmanagement’ (pdf, 4.8 MB)
>> Naar white paper (big) Data savvy in de civiele infrastructuur

Op 5 september 2018 was er een geslaagde platformbijeenkomst. Hans Janssens heeft zichzelf en zijn visie op beheer en onderhoud geïntroduceerd als nieuwe platformcoördinator. De onderstaande onderwerpen zijn aan de orde gekomen.

• Realisatie versus exploitatie
  De werkgroep ‘Schutting’ praatte u bij over hun nadere uitwerking van de nog steeds aanwezige kloof tussen de werelden van projecten en beheer. Wat zijn de technische, organisatorisch- en culturele oorzaken? Maar belangrijker nog: hoe kunnen we de afstand tussen deze werelden verder verkleinen en meer gebruikmaken van elkaars expertises? De platformleden gingen in vier groepen uit elkaar om te bepalen of en in welke vorm een nadere uitwerking vanuit het COB wenselijk is.
• Virtualisatie en modelleringen in de beheerfase
  3D, 4D, 5D modellen, virtualisaties, simulaties, visualisaties, faalkansanalyses, risicomodellen en ander modelleringen: technologieën die in de realisatiefase veelvuldig worden toegepast, maar bij de overdracht naar de beheerfase niet altijd gecontinueerd worden. Is dat terecht? Laten we hier mogelijkheden liggen? Het COB-netwerk denkt van wel. De platformleden gingen in discussie om vast te stellen hoe moderne modelleringstechnieken in de beheerfase kunnen helpen. Wat is daarvoor nodig vanuit de markt en aan de zijde van de asseteigenaar?
• Looptijd van instandhoudingscontracten
  Zo divers als het areaal is, zo divers zijn ook de instandhoudingscontracten. Niet alleen qua scope en eisen, maar zeker ook qua looptijd. Opdrachtgevers kiezen soms voor kortlopende contracten van 3 tot 5 jaar en regelmatig voor langlopende contracten van 7 tot 15 of soms zelfs 25 jaar. Wat zijn de voors en tegens? Wat zijn de argumenten voor een bepaalde keuze? Is de scope en gestelde eisen (inhoud en proces) daar voldoende op afgestemd? Zijn keuzes bewust gemaakt en worden resultaten voldoende geëvalueerd? Is er behoefte aan ‘standaard’ looptijden vanuit beheerders en marktpartijen? De platformleden bespraken hoe markt en asseteigenaren onderbouwd kunnen kiezen voor de juiste looptijd.
• Een nieuwe coördinator Beheer en onderhoud
  Dit was de eerste bijeenkomst voor de nieuwe coördinator Hans Janssens. Hans heeft zich voorgesteld en zijn visie op beheer en onderhoud met u gedeeld. Graag hoorde hij ook de uitdagingen van de platformleden aan ten aanzien van beheer en onderhoud voor de toekomst. Samen met de leden zal Hans, op een interactieve wijze, de agenda voor de komende tijd bepalen.

De bijeenkomst heeft plaatsgevonden bij Rijkswaterstaat in Utrecht van 13.00 uur tot 17.00 uur. 

Hieronder kunt u de gehouden presentaties downloaden:
>>Download agenda bijeenkomst 5 september 2018 (pdf 308 kB)
>>Download verslag bijeenkomst (pdf 797 kB)
>>Download presentatie Hans Janssens (pdf 2.434 kB)
>>Download presentatie Ton van Gageldonk – Schutting tussen projecten en onderhoud (pdf 3.455 kB)
>>Download presentatie Jan Parmentier en Teun Gosselink – Looptijd instandhoudingscontracten (pdf 4.536 kB)
>>Download presentatie Hans Janssens – Visualistie en modelleringen in de beheerfase (pdf 337 kB)

Bent u actief binnen wegtunnels, spoortunnels of andere ondergrondse bouwwerken en heeft u interesse om u aan te sluiten bij het platform? Neem dan contact op met Hans via hans.janssens@cob.nl of 085 4862 410.

Op 22 maart 2018 zijn de platformleden in de ochtend naar Fokker Techniek in Woensdrecht geweest (Aviolandalaan 31, 4631 RP Hoogerheide). Voor verschillende luchtvaartmaatschappijen worden op deze locatie vliegtuigen onderhouden of omgebouwd/’gerenoveerd’. De leden kregen een kijkje achter de schermen. Tijdens de laatste platformbijeenkomst hebben de leden vragen geformuleerd voor het bezoek. Deze vragen zijn vooraf doorgestuurd naar Fokker zodat ze zich konden voorbereiden.
>>Verslag bijeenkomst Fokker 22 maart 2018 (pdf 412 kB)
>>Presentatie Fokker Edwin Poldermans (Pdf 1,07 MB)
>>Presentatie Fokker Jack Snepvangers (Pdf 6,06 MB)
>>Presentatie Fokker COB (Pdf 686 kB)

Op donderdag 22 februari 2018 organiseerde het platform Beheer en onderhoud een minisymposium over lekkages in tunnels. De aanleiding was het verschijnen van twee nieuwe publicaties: een vervolg op het rapport Lekkage in tunnels van Leo Leeuw (deskundige op het gebied van injectietechnieken) en een handreiking voor beheerders. De rapporten van Leo Leeuw bieden praktische informatie over methoden die gebruikt worden om een lek te dichten. De handreiking is samengesteld door een werkgroep van het COB. Hierin wordt de procesmatige aanpak van een lekkages beschreven, van constatering tot oplossing.

Tijdens de bijeenkomst zijn de publicaties toegelicht aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Leo Leeuw gaf een presentatie over de mogelijke oorzaken en verschillende herstelmaatregelen van lekkage in tunnels. Arie Bras, directeur van het Wegschap Tunnel Dordtse Kil, vertelde over de stappen die hij heeft genomen om tot een beheerste situatie te komen bij de lekkage in de Kiltunnel. Gezien de grote interesse vanuit de civiele techniek, zal dit vakgebied ook bij volgende bijeenkomsten van het COB-platform regelmatig aandacht krijgen.

Op het symposium was ook aandacht voor het tunnelprogramma van het COB-netwerk. Waar de publicaties aandacht besteden aan het repareren en beheersen van tunnellekkages, richt het tunnelprogramma zich op preventie. In de ontwikkellijn ‘Civiel anders (ver)bouwen’ is expliciet aandacht voor constructieve faalmechanismen en voorspellend onderhoud.

Tijdens het symposium zijn de publicaties aan alle deelnemers in drukvorm uitgereikt. De rapporten worden niet nagezonden en zijn ook niet te bestellen. Wel zijn ze gratis te downloaden.
>> Meer informatie en downloads

Grote datasets, onverwachte (causale?) verbanden, slimmer onderhoud? Dat onderzochten de platformleden tijdens de bijeenkomst op 7 december 2017. Dankzij moderne technieken weten we (realtime!) veel van onze tunnelsystemen, maar die kennis zit verstopt in verschillende datasets. Door gegevens slim te combineren, wordt de huidige conditie van een systeem en zijn onderhoudsbehoefte in beeld gebracht. In welke mate draagt dat dan bij aan effectief en efficiënt tunnelonderhoud? Op 7 december gingen de platformleden hier dieper op in aan de hand van praktische voorbeelden en een doorkijk naar de toekomst.
>> Download agenda (pdf, 370 KB)

InTraffic gaf een presentatie over de manier waarop big data zijn intrede doet in de wereld van beheer en onderhoud. Een boeiende ontwikkeling daarin is het zogeheten retrofitten van sensoren op ‘oude’ machines en installaties om de nieuwe analysemethoden op los te laten. In de discussie na de presentatie bleek dat de platformleden zeer geïnteresseerd zijn in data die een tunnel genereert tijdens bedrijf. Hier ontstaat een spanningsveld, omdat het delen van die data ook risico’s met zich meebrengt. Een kleine werkgroep met geïnteresseerden zal hier verder mee aan de slag gaan. Het doel wordt om in beeld te brengen welke data nu echt relevant is, en onder welke omstandigheden die dan gedeeld kan worden.

Tijdens de bijeenkomst is ook gekeken naar de thema’s voor 2018. De thema’s uit 2017 zijn niet allemaal afgerond en die gaan dan ook mee naar 2018. Daarnaast zijn er een tal onderwerpen bijgekomen. Hieronder staan de onderwerpen kort genoemd:

1. Wat zijn de exploitatiekosten van een tunnel?
2. Voorspellend onderhoud.
3. Realisatie beter laten aansluiten op exploitatie.
4. Welke areaalinformatie heb je nodig voor beheer en onderhoud?
5. Wat zijn de onkosten in beheer door ongunstig ontwerp?
6. PGO-gerichte aanvulling op de NEN2767.
7. Hoe sluit BIM aan op beheer? Sluit het aan op een onderhouds- en/of beheermanagementsysteem?
8. Standaardisatie van bouwdelen.
9. Netwerkplanning/objectplanning/bouwdeelplanning.

Deze thema’s worden verwerkt tot een plan voor 2018 dat in januari gedistribueerd wordt.
>> Download complete verslag (pdf, 269 KB)

De platformleden zijn op 14 september 2017 bijeengekomen voor een sessie over ‘de schutting tussen projectrealisatie en –exploitatie’. De beleving is dat er gedurende de bouw of renovatie van een tunnel soms keuzes worden gemaakt die niet goed aansluiten op de onderhoudsfase. Dat geeft naast ergernis, in specifieke gevallen ook meer kosten, minder beschikbaarheid, lagere betrouwbaarheid, etc. Vanuit hun eigen achtergrond hebben Ton van Gageldonk (Engie), Peter Overduin (Movares) en Jacco van der Worp (Van der Worp Infra Consult) een presentatie gegeven over de impact, de oorzaak en het gevolg van dit fenomeen. Een kleinere comité zal gaan onderzoeken hoe de schutting omgetrokken kan worden. Tot slot was er tijdens de bijeenkomst ook aandacht voor de langetermijnvisie op tunnels die momenteel door het COB-netwerk wordt uitgewerkt.
>>Download agenda (pdf, 356 kB)

Op 26 juni 2017 was het platform Beheer en onderhoud te gast bij het Universitair Medisch Centrum (UMC) en het calamiteitenhospitaal in Utrecht. De deelnemers kregen een kijkje in het beheer en onderhoud van het ziekenhuis. Het was indrukwekkend om te zien wat er allemaal nodig is om de functionaliteit in stand te houden. Het calamiteitenhospitaal is een ‘slapend hospitaal’ dat binnen een half uur operationeel kan worden voor 200 bedden, inclusief operatiekamer en bijbehorende faciliteiten. Een leuke en inspirerende bijeenkomst met mooie inzichten in beheer en onderhoud bij de ziekenhuisbranche.

De platformbijeenkomst op donderdag 29 september 2016 stond in het teken van de toekomstvisie op tunnels. Er zijn vier denkrichtingen geformuleerd die de toekomstvisie kunnen bepalen: wat hebben die scenario’s voor consequenties voor tunnelbeheer en -onderhoud? De deelnemers hebben vanuit hun kennis en expertise meegedacht en bouwstenen aangedragen voor een langetermijnvisie op beheer en onderhoud.
>> Download presentatie over toekomstvisie op tunnels (pdf, 460 KB)

Dinsdag 21 juni 2016 kwamen de platformleden bij elkaar voor een sessie over informatiemanagement: uitgangspunten, organisatie en werkwijze om continu over actuele en juiste gegevens van assets te beschikken. Ad Rabenort (Covalent), Wilco Hekkert (MaxGrip) en Jan Joris Kram (TBI Mobilis) gingen in op de gevolgen van het implementeren van informatiemanagement voor bedrijfsprocessen, medewerkers en informatiesystemen. Het onderwerp is zeer actueel, zo bleek uit de levendige discussies naar aanleiding van de presentaties. De bijeenkomst heeft waardevolle input opgeleverd op om het thema op een later moment nogmaals te agenderen.
>> Download presentatie Ad Rabenort (pdf, 5.3 MB)
>> Download presentatie Wilco Hekkert (pdf, 3.6 MB)
>> Download presentatie Jan Joris Kram (pdf, 770 KB)
>> Download verslag (pdf, 316 kB)
>> Download agenda (pdf, 296 kB)

Op 31 maart 2016 vond de eerste platformbijeenkomst onder leiding van de nieuwe coördinator Franck Stroomer plaats. Met circa dertig deelnemers was de opkomst goed. Het thema ‘publieke asset owner vs. de markt (regievoering en rolverdeling)’ werd vanuit drie invalshoeken belicht: eigenaar, beheerder en aannemer. De bijeenkomst leverde veel informatie op die de komende tijd binnen het COB wordt uitgewerkt.
>> Download het verslag (pdf, 312 KB)

Tijdens deze bijeenkomst zijn er drie presentaties gegeven:
>>Download presentatie van Robbert de Groot (pdf, 875 kB)
>>Download presentatie van Geert Füchs (pdf, 2,09 MB)
>>Download presentatie van Erik Bijlsma (pdf, 3.87 MB)

Op 5 november 2015 vond de eerste bijeenkomst plaats van het platform Beheer en onderhoud. De bijeenkomst stond in het teken van het inpassen van een nieuwe tunnel in een bestaande beheerorganisatie. Tunnelbeheerders vertelden aan de hand van praktijkvoorbeelden hoe zij dit gedaan hebben.
>> Download presentatie Jan Verbrugge (pdf, 5,2 MB)
>> Download presentatie Jeroen Schrijver (pdf, 815 KB)

Terugblik

Binnen de startup Renovatie en onderhoud is in 2011 en 2012 al het nodige voorwerk verricht. Er zijn vier initiatieven verkend:

Inspectie bestaande tunnels: een leidraad voor tunnelinspectie, hulpmiddelen bij de formulering van prestatie-eisen voor onderhoudscontracten.
Op peil houden en in kaart brengen van de bestaande situatie: Voor een optimaal beheer en onderhoud is een goede vastlegging van de bestaande toestand (inclusief wat is uitgevoerd aan onderhoud) essentieel.
Risicogestuurd beheer en onderhoud.
Toenemende complexiteit en configuratiebeheer.

Uit de verkenning bleek dat er binnen het netwerk vooral behoefte is aan een plek om kennis uit te wisselen en van daaruit gezamenlijke projecten te starten.