Ook genomineerd Schreudersprijs 2022

Vier nominaties. Viermaal de beste in hun soort. De jurytoelichting bij de Schreudersprijs 2022 staat bol van complimenten. Het project IJboulevard, fietsenstalling en aanvaarbescherming, ingediend door Van Hattum en Blankevoort, VenhoevenCS architecture en de gemeente Amsterdam, werd unaniem tot winnaar uitgeroepen. “Maar de andere drie projecten zijn van eenzelfde kwaliteitsniveau en waarde”, aldus de jury, die na een door corona gedwongen pauzejaar keuze had uit elf ondergrondse bouwprojecten. Het betrof volgens de jury een ‘rijke oogst’, waardoor het ‘ook moeilijker was om tot de selectie van genomineerden te komen en daaruit een winnaar te kiezen.’

De andere drie genomineerde projecten zijn volgens de jury op dit moment de beste in hun soort:

• Beste ondergrondse uitbreiding van een monumentaal gebouw: Nieuwe universiteitsbibliotheek in monumentale panden Binnengasthuisterrein
• Beste renovatieproject: Renovatie zinkvoegen metrotunnel Rotterdam
• Beste state-of-the-artnieuwbouwtunnel: Corbulotunnel RijnlandRoute

Nieuwe universiteitsbibliotheek in monumentale panden Binnengasthuisterrein

Door Universiteit van Amsterdam, BouwRisk, CRUX Engineering, Van Rossum Raadgevende Ingenieurs, Drees & Sommer, IsolveProblems, Van Hattum en Blankevoort en Volker Staal en Funderingen

“De locatie, de archeologie en de kwetsbaarheid van het bestaande monument hebben om veel maatwerk en een hoge inzet en veel creativiteit van het team gevraagd”, zegt de jury over de nieuwe universiteitsbibliotheek op het Binnengasthuisterrein in Amsterdam. In opdracht van de UvA wordt het monumentale Binnengasthuisterrein omgebouwd tot de nieuwe universiteitsbibliotheek. Werken aan monumentale panden in de binnenstad van Amsterdam is een grote uitdaging. Helemaal als deze panden onderkelderd moeten worden en een geheel nieuwe fundering moeten krijgen.

‘Dat dit in het hart van Amsterdam gelukt is, bewijst uitstekend de huidige stand van de techniek’

Door middel van vijzeljukken, gedragen door 650 nieuwe funderingspalen, is de Tweede chirurgische kliniek voorzichtig opgevangen, ontgraven en onderkelderd, om vervolgens met een overkapping te worden samengevoegd met het Zusterhuis. Voor het vijzelen zijn de nieuwe funderingspalen aangebracht in kleine ruimtes met beperkte hoogte. “De uitdagende operatie van vijzelen is niet nieuw, maar op deze schaal succesvol uitgevoerd in een heel kwetsbare en complexe omgeving. Dat dit in het hart van Amsterdam gelukt is, bewijst uitstekend de huidige stand van de techniek”, aldus de jury.

Voor de onderkeldering is de wanden-dakmethode toegepast. Hiervoor zijn de damwandplanken pal langs de bestaande gevelconstructies ingebracht. Uitdagingen hierbij waren de logistiek en de bewaking van alle kritische binnenstedelijke infrastructuur, omliggende monumentale panden en de constructieve veiligheid van de kliniek zelf. De betrokken partijen hebben door samenwerking alle uitdagingen in kaart gebracht, afgebakend en beheerst. Deze verbouwing levert een duurzame, 21e-eeuwse bibliotheek op. De jury: “De uitbreiding betreft één ondergrondse extra laag, maar feitelijk gaat het om het totale verhaal van hergebruik van het monument dat een tweede leven krijgt met deze uitbreiding en transformatie. Het versterken en vervangen van de fundering en toevoegen van een kelder voor fietsen maakt deze levensduurverlenging mogelijk. Tegelijk zijn ook een WKO en een berging voor een grijswatercircuit geïntegreerd als bijdrage aan verduurzaming. De gedurfde en goed doordachte technische uitvoering, inclusief monitoring en tussentijdse proeven heeft de toekomstwaarde van deze plek en het gebouw verhoogd; de nieuwe functie van universiteitsbieb kan nu een plek gaan krijgen.”

Renovatie zinkvoegen metrotunnel Rotterdam

Door RET, Ingenieursbureau Rotterdam, Van Hattum en Blankevoort en BAM infra

In januari 2015 kreeg de RET een melding van loshangende bekleding in de metrotunnel van Rotterdam CS naar Leuvehaven. Er bleek sprake te zijn van betonschade en het bezwijken van bevestigingen van de rubber dilatatieprofielen in meerdere voegen. In de afgelopen jaren is in bouwteamverband gewerkt aan het zekeren en herstellen van de voegen door middel van betonreparaties en montage van nieuwe stalen fixaties. “In samenwerking in een bouwteam aan een klus beginnen, waarvan de precieze aard nog niet helemaal duidelijk is, en ook onbekend is welke tijdelijke en definitieve oplossingen er nodig zijn, verdient een groot compliment”, meldt het juryrapport

De tunnel is onderdeel van een van de drukste metrolijnen van Rotterdam; afsluiten zou grote maatschappelijke impact hebben, het werk is daarom tijdens nachtelijke buitendienststellingen uitgevoerd. De jury is lovend over hoe dat is verlopen: “De ambitie om het ov-netwerk te laten blijven draaien en de inwoners geen beperkingen op te leggen, is van grote waarde voor de inclusieve stad. Niet alleen de werkzaamheden zijn relatief buiten beeld gebleven, ook de reiziger heeft er weinig van gemerkt en nauwelijks hinder ondervonden.”

‘Het is duidelijk dat het werk met veel zorgvuldigheid is aangepakt’

Een gedegen voorbereiding was vereist. Alle oplossingen zijn vooraf getest. De jury: “Het hele project draait om risicobeheersing teneinde te voorkomen dat de tunnels grootschalig gaan lekken tijdens de renovatie. Het is duidelijk dat het werk met veel zorgvuldigheid is aangepakt. De jury bewondert de ontwikkeling van crisisteam naar analyse- en ontwerpteam; hoe onderzoek heeft geleid tot oplossingen en succesvolle realisatie.”

Met een monitoringsysteem dat de voegen en fixaties in de gaten houdt, wordt op het gebied van assetmanagement ook gebruikgemaakt van de modernste technieken. Het resultaat is dat de metroreiziger en de stad Rotterdam de afgelopen zeven jaar geen hinder hebben ondervonden van de werkzaamheden en de tunnel de komende vijftig jaar weer veilig en functioneel zal zijn. De jury: “Het belang van het behoud van infrastructuur is niet te onderschatten. Goed voor ‘onze spullen’ zorgen en de levensduur verlengen, is vaak het meest duurzame dat we kunnen doen. De terugkoppeling vanuit het projectteam naar het COB, de publicaties en ook een film kunnen als trigger werken voor inspectie bij andere tunnels en getuigt van maatschappelijke verantwoordelijkheid: het delen van kennis die van maatschappelijke waarde is.”

Corbulotunnel RijnlandRoute

Door de provincie Zuid-Holland en COMOL5

De Corbulotunnel in de RijnlandRoute levert niet alleen een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheid, leefbaarheid en de economische ontwikkeling van de regio rondom Leiden, maar ook aan het ondergronds bouwen in Nederland. Er zijn diverse innovaties toegepast. Toen het boren van de tunnels nog moest starten, werd de VTTI-software aangesloten op de verkeerscentrale in Rhoon, ruim drie jaar voor openstelling. Een primeur in de tunnelwereld. De innovaties kwamen tot stand vanuit de ambities van opdrachtgever provincie Zuid-Holland. Aannemerscombinatie Comol5 gebruikt deels beproefde oplossingen die niet eerder in Nederland zijn toegepast en state-of-the-art-techniek om een tunnel te realiseren waarop toekomstige ondergrondse bouwprojecten verder kunnen bouwen. “De Corbulotunnel laat zien dat we in Nederland aangekomen zijn in de fase van het oogsten van kennis uit eerdere projecten en het optimaliseren en doorontwikkelen van dit type bouwwerk”, concludeert de jury. “De liefde voor het vak is duidelijk zichtbaar in de toepassing van technieken die nieuw zijn voor Nederland op deze grote schaal, zoals de innovatieve glasvezelverlichting, het plug-and-playconcept met de kant-en-klare TTI-modules en de optimalisatie van het boorproces, ook in de moeilijke omstandigheden van het ondiep kruisen van het water en zelfs door ernstige verontreiniging heen. Het project laat zien dat we deze techniek nu echt goed beheersen en kunnen blijven verbeteren. Voor de Corbulotunnel is gepoogd om alle lessen uit het verleden te integreren in het ontwerp. De maatschappelijke waarde van het project is groot door de nieuw gecreëerde verbinding. De binnen tijd en geld uitgevoerde boortunnel is evident een schoolvoorbeeld van het stimuleren van ondergronds bouwen.”