COB Wat doet het COB? Vakgebieden Tunnels en veiligheid

Groeiboek Energiereductie tunnels

De kortste link is gekopieerd naar uw klembord

Aanleiding

De Rijksoverheid heeft op grond van het Klimaatakkoord van Parijs, ondertekend in 2015, in 2019 een eigen klimaatakkoord gepresenteerd, gericht op een forse terugdringing van de uitstoot van broeikasgassen. Doel is om de uitstoot in Nederland in 2030 te hebben teruggedrongen met 55% t.o.v. 1990 en geldt vanzelfsprekend ook voor de uitstoot door de tunnelsector. In 2015 zijn er daarom twee expertteams ingericht om maatregelen voor energiereductie in kaart te brengen en te beschrijven in een digitaal groeiboek. Het digitale naslagwerk is tot stand gekomen door de in projecten vergaarde kennis te bundelen.

Doelstelling

Het groeiboek beschrijft concrete maatregelen voor technische aspecten en voor het proces om het energieverbruik van een (bestaande of nieuwe) tunnel substantieel te verminderen. Het doel van dit groeiboek is om doormiddel van de juiste toepassing van de maatregelen bij te dragen aan het realiseren van energiearme tunnel. Het groeiboek wordt jaarlijks bijgewerkt.

Groeiboek update

In de zomer van 2024 is versie 5 gepubliceerd. Het groeiboek is onder meer verrijkt met een format voor een energiepaspoort voor tunnels, een overzicht van de top-5 verbruikers in tunnels, het eindrapport Energieopslag tunnels en aanpassing van de NSVV-richtlijn.

Voor versie 6 wordt het energiepaspoort toegepast bij vijf tot tien tunnels en de herijking van de NSVV-richtlijn wordt getoetst bij tunnelbeheerorganisaties, om met hen de kansen van de nieuwe richtlijn door te nemen. Op basis van de reactie op de energiepaspoorten van tunnelorganisaties werkt een projectteam een businesscase voor het energiepaspoort uit.

Lopende en nieuwe projecten

Verduurzaming tunnelverlichting

Uit een onderzoeksprogramma van het COB met netwerkpartijen is een herijking van de NSVV-richtlijn voortgekomen, die in 2023 is opgeleverd. In 2024 heeft het COB zich gericht op de toepassing van die richtlijn in de praktijk. Daarvoor zijn verschillende tunnelbeheerorganisaties bezocht om met hen de kansen van de nieuwe richtlijn door te nemen. Het resultaat landt in het groeiboek versie 6 in de vorm van opgehaalde kansen (en struikelblokken). In 2025 ligt daarnaast de focus op het deelproject Afwerking van wanden in tunnels (WIT).

Energiepaspoort in de praktijk

Het format voor energiepaspoorten voor tunnels werd in 2023 opgesteld. Dit format is getest bij diverse tunnels als middel om in gesprek te gaan over kansen en knelpunten op het gebied van energiereductie. Vervolgens zijn er in 2024 11 energiepaspoorten uitgereikt. Op 30 september 2025 hebben we de volgende 19 energiepaspoorten en een update van de bestaande paspoorten uitgereikt en komen daarmee op 30 paspoorten in totaal. 

Businesscase Energiepaspoort

Bij Energiepaspoort in de praktijk betrokken tunnelorganisaties krijgen een energiepaspoort van hun tunnel uitgereikt, met aanbevelingen om hun tunnel te verduurzamen. Een projectteam zal vervolgens de aanbevelingen uitwerken in een businesscase. De resultaten worden in het najaar van 2025 met de tunnelorganisaties gedeeld. 

Afgeronde projecten

Van energiereductie naar energietransitie

In dit project is een bredere kijk op het energiegebruik van tunnels onderzocht. Er is een analyse gemaakt van de tunnelinstallaties die de meeste energie verbruiken, er is een format ontwikkeld voor een energiepaspoort en er is onderzoek gedaan naar energieopslag bij tunnels.

Eerdere updates groeiboek Energiereductie tunnels 

Het groeiboek krijgt jaarlijks een update. Om precies te weten wat welk jaar is toegevoegd kunt u de onderstaande link volgen. 
>> Updates groeiboek Energiereductie tunnels

Deelnemers

COB -

Locatie: Delft, Van der Burghweg 2
Karin Clement, rol: Begeleider/Facilitator
Gioffry Maduro, rol: Coordinator
Karin de Haas, rol: Programmaleider
Barbara van den Berg, rol: Redacteur

Croonwolter&dros B.V. -

Locatie: Rotterdam, Marten Meesweg 25
Quinten van 't Hof, rol: Lid

Don Bureau B.V. -

Locatie: Bergen Op Zoom, Prins Bernhardlaan 64
Jorg Hogerheijde, rol: Lid

Elumint B.V. -

Locatie: Zoetermeer, Lenastroom 3
Harry de Haan, rol: Lid

Overduin Design & Consultancy -

Locatie: Nieuwegein, Kersegaarde24
Peter Overduin, rol: Secretaris

Rijkswaterstaat GPO -

Locatie: Utrecht, Griffioenlaan 2
Johan Naber, rol: Projectleider

Project voortgang

Deliverables

Versie 6.0 groeiboek Energiereductie tunnels

Verwacht: Q4 2025

Status:

Op schema

Versie 6.0 groeiboek Energiereductie tunnels

Verwacht: Q4 2025
Status:
Op schema

Uitleg status

Het huidige groeiboek is op 31 maart gepresenteerd aan het netwerk. Pas eind van dit jaar zullen de nieuwe deliverables van dit jaar worden verwerkt in de 6.0 versie.

Activiteiten (Q1/Q2 2025)

  • Het groeiboek is op de COB dag eind maart live gepresenteerd als onderdeel van de 30 COBelevenissen.

Vooruitblik

Eind 2025 worden de resultaten van de projecten Wanden in tunnels, Energiepaspoorten in de praktijk en Bussinesscase energiepaspoorten als losse deliverables opgeleverd. Ze worden ook opgenomen in de 6.0 versie. Die versie wordt gepresenteerd in februari 2026, tijdens de oplevering van het Tunnelprogramma. Ook wordt samen met de ontwikkelaars van het groeiboek Circulaire tunnelinstallaties gewerkt aan een nieuw format voor het groeiboek Duurzame tunnels dat wordt ontwikkeld in 2026.


Het belang van energiereductie en vermindering van CO2-uitstoot is een nationale opgave geworden voor alle vakgebieden. Voor tunnels was deze opgave al veel langer een belangrijk onderwerp. In de afgelopen jaren is een zeer uitgebreid groeiboek ontstaan, dat jaarlijks actueel gehouden wordt. Het groeiboek bevat concrete maatregelen, zowel voor de techniek als voor het proces.