Ontwerpstudie Stad x Ruimte

In het voorjaar van 2021 zijn het COB, de TU Delft, het Vlaamse departement Omgeving en Vereniging Deltametropool een ontwerpstudie gestart naar de mogelijkheden van integraal en multifunctioneel ruimtegebruik binnen sterk verdichte steden. Ontwerpteams konden kiezen uit een aantal cases in Nederland en Vlaanderen waar ruimtelijke knelpunten op gebied van openbare ruimte, ondergrond en gebouwen aan de orde zijn. Inmiddels zijn zeven teams van start gegaan.

Ondergronds ruimtegebruik als gamechanger

Door het samenkomen van een veelheid van opgaven en transities (energie, klimaat, circulariteit, mobiliteit) in alsmaar verdichtende steden neemt de druk op de openbare ruimte toe; zeker nu deze steden ook een groot aandeel in de woningbouwopgave moeten absorberen om het landschap te sparen en de druk op het huidige mobiliteitssysteem te verminderen. Echter, hoeveel verdichting is er (nog) mogelijk voor locaties die al overladen zijn met functies en programma’s en waarbij de openbare ruimte – zowel bovengronds als onder het maaiveld – dreigt dicht te slibben en vast te lopen?

De huidige en toekomstige ruimteclaims vragen om zorgvuldige afwegingen van de mogelijkheden om effectiever en efficiënter met ruimte om te gaan, met als doel het ‘ruimtelijk rendement’ van de stad op een innovatieve wijze op te drijven.

In de ontwerpstudie willen het COB, de TU Delft en het Vlaamse departement Omgeving een andere kijk op de ordening van stedelijke functies en transitieopgaven centraal stellen en vanuit de doorsnede zoeken naar nieuwe denkrichtingen, patronen en oplossingen voor integraal en multifunctioneel ruimtegebruik.

De centrale vraagstelling:

Hoe kan integraal en multifunctioneel ruimtegebruik van openbare ruimte, ondergrond en gebouwen binnen een verdichte stedelijke omgeving, ruimte en waarde creëren die bijdragen aan een aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving?

Updatesessie: analyse en visie

Tijdens een digitale bijeenkomst op 25 juni 2021 presenteerden de ontwerpteams voor het eerst hun plannen. De zeven teams hebben zich de afgelopen periode verdiept in de casus van ‘hun’ stad en vertelden deze vrijdag welke richting zij willen inslaan bij het ontwerp. Ook de studenten vanuit de ontwerpstudio, die parallel aan deze ontwerpstudie loopt, gaven een voorproefje van hun ideeën.
>> Bekijk agenda (pdf, 265 KB)

Masterclasses

Als onderdeel van de ontwerpstudie werden drie (kosteloze) online masterclasses georganiseerd op drie vrijdagochtenden van 9.00 tot 12.30 uur. Tijdens de sessies zijn de uitdagingen voor de verdichte stedelijke ruimte, de driedimensionale ruimte zelf en de aanpak uitgelicht aan de hand van een serie inspirerende presentaties door experts vanuit praktijk en wetenschap. De masterclasses waren bedoeld voor praktijkteams en studenten die aan de ontwerpstudie deelnemen, experts van de betrokken gemeenten en overige belangstellenden die inspiratie willen opdoen voor hun eigen praktijk.

De reeks bestond uit de volgende masterclasses:

• Vrijdag 21 mei 2021: ruimte en transities
  Maar liefst acht prominente sprekers zullen tijdens de masterclass ingaan op toekomstig ruimtegebruik, verstedelijkingsstrategieën en de ruimtelijke impact van maatschappelijke transities. Na elke presentatie krijgen deelnemers de gelegenheid om via de chat vragen te stellen.
  >> Bekijk agenda (pdf, 70 KB)
  >> Kijk terug op YouTube
• Vrijdag 28 mei 2021: ontwerp en techniek
  >> Bekijk agenda (pdf, 65 KB)
  >> Kijk terug op YouTube
• Vrijdag 4 juni 2021: businesscase en stakeholders
  >> Bekijk agenda (pdf, 65 KB)
  >> Kijk terug op YouTube

Casussen

De ontwerpstudie draait om actuele casussen in grote en middelgrote gemeenten in Nederland en Vlaanderen. Verschillende gemeenten hebben een casus aangeboden waar ruimtelijke knelpunten op gebied van openbare ruimte, ondergrond en gebouwen aan de orde zijn. Denk bijvoorbeeld aan een overbelaste locatie waar ruimteclaims van vervoer/mobiliteit, waterberging/buffering, verblijf en nutsvoorzieningen/utiliteit onmogelijk nog passend gemaakt kunnen worden, of transformatielocaties die op termijn andere functies kunnen krijgen. Een aantal gemeenten heeft een casus aangedragen:

• Leuven: Boudewijnstadion
• Mechelen: Ragheno
• Oostende: Oosteroever
• Rotterdam: Marconiplein
• Amsterdam: Bellamybuurt
• Maastricht: Nazareth

Ontwerpteams

Multidisciplinaire ontwerpteams vanuit de praktijk gaan aan de slag met een van de casussen en ontwikkelen – op basis van ontwerpend onderzoek – een analyse, visie en ontwerp met toekomstbeelden en een implementatiestrategie. De ontwerpteams bestaan uit ruimtelijke ontwerpers (architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten) én de benodigde experts voor de ondergrondse ontwikkelingen zoals ingenieurs, geotechnici en aannemers.

Studenten

Niet alleen de ontwerpteams werken aan de cases: er is ook een traject voor studenten van de TU Delft. Zij kunnen ook de masterclasses volgen en de ontwerpteams kunnen participeren in een gezamenlijke werksessie met studenten.
>> Lees meer

Infobijeenkomst

De ontwerpstudie werd afgetrapt op vrijdag 26 maart 2021 met een informatiebijeenkomst. Tijdens deze online sessie werden de opzet van de studie, de cases en de spelregels voor kandidatuur, selectie en deelname toegelicht.
>> Presentatie infobijeenkomst 2020 (pdf, 3 MB)