COB-congres 2018

Plenair programma

Het plenaire programma was dit jaar in tweeën gedeeld. Direct na de lunch én na de subsessies kwam het hele netwerk bij elkaar. De plenaire sessies werden geopend door de COBand (zie rechts).

12.30 uur

Welkomstwoord door Merten Hinsenveld, directeur van het COB
Visie van Floor Vermeulen, gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland.
Wat betekent de verdichting van de provincie (ondergronds en bovengronds) voor bouwen en verbouwen? Floor Vermeulen schetste de opgaven en vertelde over de visie die ertegenover staat.
Overhandiging ketenanalyse aardgasvrije stadswijk
Een van de grote opgaven in de wereld van kabels en leidingen is de energietransitie. Als onderdeel van project Common ground voor ondergrondse infra is daarom een ketenanalyse gemaakt voor het aardgasvrij maken van een stadswijk. De analyse wordt ingebracht aan een van de sectortafels voor het nieuwe klimaat- en energieakkoord.

16.00 uur

Uitreiking van de Schreudersstudieprijs
Welke student heeft het beste afstudeerproject op het gebied van ondergronds bouwen afgerond? Hans Moll gaf als lid van de jury het oordeel. De prijs – 2.500 euro en de eeuwige roem – werd uitgereikt door Frits van Tol, emeritus hoogleraar geo-engineering aan de TU Delft.
De digitale tunneltweeling
Het tunnelprogramma draait op volle toeren. Op het congres vierden we alweer de eerste mijlpaal. Rijkswaterstaat gaat samen met de markt, andere opdrachtgevers en het COB een leertraject opzetten voor de digitale tunneltweeling. U hoorde meer over de visie van Rijkswaterstaat en de invulling in de praktijk door de consortia van twee nieuwe tunnels.

Het platform Kabels en leidingen nodigde u uit voor:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Common ground voor ondergrondse infra: het eerste resultaat
De eerste stap naar ‘common ground’ voor ondergrondse infra is gezet. Er is een ketenanalyse gemaakt van het aardgasvrij maken van een wijk in binnenstedelijk gebied en de gevolgen daarvan op de ondergrondse infrastructuur. Hoe druk is het in de ondergrond, kan de vervanging of aanleg van andere infrastructuur worden gekoppeld, wat betekent een ingreep voor de bestaande netten en kunnen we de transitie gebruiken om de ondergrond structureel beter in te richten? De antwoorden moeten helpen inzicht te krijgen in wat de energietransitie niet alleen aan beleidstafels en in de media betekent voor Nederland, maar juist ook voor gemeenten, netbeheerders, uitvoerders en burgers.
Door Gijsbert Schuur (COB) en Geert Roovers (Saxion)
>> Download de presentatie (pdf, 659 KB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Energietransitie en minder hinder: een paradox?
De energietransitie is voor menigeen een uitdaging die niet geheel te overzien is. Het is wel duidelijk dat er naast bestaande infrastructuur in de overgangsperiode nieuwe kabels en/of leidingen nodig zijn. Vanwege de duurzaamheidsdoelstellingen moet er door overheden nu al bewogen worden, wat nieuwe projecten met zich meebrengt. Hoe combineert een gemeente het vaker openbreken van de straat met de wens hinder te willen beperken? In deze sessie vertellen gemeenten vanuit verschillende invalshoeken hoe zij in de praktijk met deze paradox omgaan.
Door Robert-Jan Niewenhuis (Nuon)
>> Download de presentatie (pdf, 1.4 MB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Kabels- en leidingen bij grote projecten: een kijkje in de keuken
Bij veel grote bouw- en infraprojecten vormen de ondergrondse kabels en leidingen een grote uitdaging. Gaat alles aan de kant of wordt het een geïntegreerde oplossing? Er is niet één juiste aanpak; er zijn er vele! Welke aanpak is in welk geval de beste? Om hier inzicht in te krijgen, zijn er interviews gehouden bij een aantal grote praktijkprojecten. Niet door een willekeurige redacteur, maar door mensen van ándere praktijkprojecten. Professionals kregen op die manier een kijkje in de keuken bij elkaar. Deze ‘lessen vanuit de praktijk’ staan in het rapport dat u hier krijgt uitgereikt, met een toelichting van een aantal professionals.
Door Jasper Snippe (Rijkswaterstaat) en Bastiaan Winde (Havenbedrijf Rotterdam)
>> Download de presentatie (pdf, 421 KB)

Het platform Meerwaarde ondergrond nodigde u uit voor:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Waarde van de Waterwolftunnel
De Waterwolftunnel tussen Aalsmeer en Schiphol bestaat in april 2018 vijf jaar. Dat de kosten van aanleg, beheer en onderhoud van dergelijke tunnels behoorlijk zijn is bekend. Maar wat levert de tunnel op voor zijn omgeving; zijn de baten te kwantificeren? De tunnelbeheerder vertelt u waarom hij op zoek is naar de baten van ‘zijn’ tunnel. We presenteren de eerste resultaten van een onderzoek naar de baten en gaan met elkaar in debat over de rol van maatschappelijke baten in de investeringsbeslissingen voor tunnels. Bent u als tunnelbeheerder de discussie over de terugkerende kosten zat en zoekt u inspiratie voor het bieden van tegenwicht? Kom naar deze sessie en praat mee!
Door Albert Kandelaar (provincie Noord-Holland) en Jeroen Klooster (Arcadis)
>> Download de presentatie (pdf, 1.2 MB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Waarom ondergronds? Eerste inzichten en argumenten uit het onderzoek
Investeringsbeslissingen bij ondergronds ruimtegebruik zijn veelal keuzes op het kruispunt van belemmering, toeval en mogelijkheid. Om meer inzicht krijgen, analyseert het COB de besluitvorming bij diverse praktijkprojecten, samen met studenten. Er wordt enerzijds gekeken naar de overwegingen in het proces en anderzijds de mate waarin veronderstellingen zijn uitgekomen. Zijn de doelen gerealiseerd? Wat zijn onvoorziene effecten? Wat kun je leren vanuit de optiek van ondergronds ruimtegebruik als kans? De eerste inzichten en argumenten worden met de gasten gedeeld.
Door Geert Roovers (Saxion), Lidwien Besselink (gemeente Amsterdam) en Olaf Koops (Netherlands Economic Observatory)
>> Download de presentatie (pdf, 967 KB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Den Haag duurzaam warm
De gemeente Den Haag heeft een eigen aanpak ontwikkeld voor een duurzame energietransitie. In deze aanpak spant de gemeente zich samen met andere partijen in om verschillende warmteprojecten in de stad te versnellen en te realiseren. Alleen zo kan een duurzame energietransitie echt op gang komen. De afbouw van de levering van Gronings gas maakt deze versnelling nog urgenter. We presenteren de Haagse aanpak en de impact daarvan op de ondergrond. Hoe houd je als gemeente de regie op de aanleg van een warmtenet, past de nieuwe infrastructuur wel in de ondergrond? Hoe kun je de kosten minimaliseren en de baten maximaliseren? Bent u benieuwd hoe de energietransitie daadwerkelijk van de grond kan komen, bezoek dan deze sessie!
Door Johan Noordhoek, gemeente Den Haag
>> Download de presentatie (pdf, 665 KB)

Het KPT nodigde u uit voor:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • ‘De wet is het probleem niet’
Advocate Liesbeth Schippers zei het vorig jaar al tijdens het congres Grenzeloos renoveren: de wet is het probleem niet. Opdrachtgevers worstelen vaak met de tunnelwetgeving als ze samen met de markt puzzelen en optimaliseren om waarde toe te voegen en meer ruimte te creëren voor inbreng van andere stakeholders. Als opdrachtgevers een helder beeld hebben van hun ambities en doelen, dan kan er veel meer dan men denkt. Hoe zit dat precies? Pels Rijcken licht toe.
Door Roelof Reinders, Pels Rijcken
>> Download de presentatie (pdf, 257 KB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Hulpverlening en incidentbestrijding: lessen uit het land der blinden
Hoe kunnen we ons multidisciplinair voorbereiden op incidenten in tunnels? Wat kunnen we van blinden leren bij het zoeken naar slachtoffers in ondergrondse ruimten? Hoe kunnen we leren van oefeningen en incidenten? Zomaar wat actuele vragen op het gebied van hulpverlening en incidentenbestrijding. We praten u graag bij over de ontwikkelingen en nodigen u uit om mee te discussiëren in deze gevarieerde workshop!
Door Ron Beij (brandweer Amsterdam-Amstelland), Hans Godding (brandweer Zuid-Limburg) en Nils Rosmuller (IFV)
>> Download de presentatie (pdf, 1.2 MB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Van objectveiligheid naar systeemveiligheid
Met de wegtunnels lijken we de veiligheid nu aardig op orde te hebben. Als object bezien is er veel goed geregeld. Maar hoe zit het met de tunnel in zijn omgeving? Meervoudig ruimtegebruik? Andere modaliteiten? De wetgeving is daarover niet altijd even duidelijk en volledig. In deze workshop willen we met u bespreken hoe groot ‘het systeem’ nu eigenlijk is. Welke factoren spelen een rol? Welke factoren willen en kunnen we beïnvloeden en hoe gaan we dat met elkaar organiseren?
Door Ron Beij (brandweer Amsterdam-Amstelland)
>> Download de presentatie (pdf, 893 KB)

Het platform Veiligheid nodigde u uit voor:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Virtueel OTO: spannend en inspirerend
Er wordt op allerlei plekken volop geëxperimenteerd met digitale en virtuele instrumenten om opleiding, trainen en oefenen (OTO) vorm te geven buiten de werkelijke tunnel. Zo traint en toetst de N.V. Westerscheldetunnel zijn medewerkers met een virtuele omgeving van de Sluiskil- en Westerscheldetunnel. Met een korte presentatie in een interactieve bijeenkomst nemen N.V. Westerscheldetunnel, XVR Simulation en Sweco u mee in de ontwikkeling van deze omgeving en de wijze waarop virtueel OTO een essentieel onderdeel is van de jaarlijkse opleidingen.
Door Mello Lindner (Sweco), Patrick Dankaart (NV Westerscheldetunnel) en Emiel Stevens (XVR Simulation)
>> Download de presentatie (pdf, 1.5 MB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Energiereductie in tunnels met civieltechnische maatregelen
Tunnels gebruiken veel energie. Het overgrote deel daarvan gaat naar verlichting. Welke middelen hebben we om het energieverbruik van de verlichting te reduceren? Wat kunnen we, naast de toepassing van led en slimmer regelen, nog meer doen? Welke civieltechnische mogelijkheden hebben we bijvoorbeeld? Toepassen van lichte wanden, licht asfalt? In deze workshop willen we oude kennis weer boven water krijgen, contacten leggen met mensen met nuttige ervaringen en vertellen over nieuwe ontwikkelingen.
Door Harry de Haan (Elumint) en Johan Naber (Rijkswaterstaat)
>> Download de presentatie (pdf, 3.2 MB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Tunnels in transitie
We hebben in Nederland al veel stappen gezet op het gebied van tunnelveiligheid. Nu is het tijd om breder te kijken. Een tunnel kan niet alleen van waarde zijn voor het verkeersnetwerk, maar ook voor de omgeving. Onderwerpen zoals duurzaamheid, meervoudig gebruik en systeemdenken dragen bij aan een integrale benadering. We willen met u nadenken over de transitie: hoe pakken we deze aan, met welke onderwerpen moeten we aan de slag.
Door Leen van Gelder (COB)
>> Download de presentatie (pdf, 427 KB)

Het platform Beheer en onderhoud nodigde u uit voor:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Prestatiegestuurd ontwerp en onderhoud in de Koning Willem-Alexandertunnel
In de Koning Willem-Alexandertunnel komt een groot aantal technische deelsystemen samen om het verkeer veilig en vlot af te wikkelen en optredende verstoringen en incidenten zo goed mogelijk te beheersen. De beschikbaarheids- en betrouwbaarheidseisen voor het totale tunnelsysteem werden haalbaar door per deelsysteem, over de deelsystemen heen en per veiligheidskritische functie het toebedeelde risicobudget te bewaken en de juiste diepgang te kiezen in de analyses.
Door Jacco van der Worp (Van der Worp Infra Consult)
>> Download de presentatie (pdf, 1.1 MB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Risicogestuurd onderhoud in tunnels
Onlangs was er in de media aandacht voor de slechte staat van onderhoud aan bruggen en kunstwerken in Nederland en de risico’s die hieraan verbonden zijn. Hoe zit dat bij tunnels? Tijdens deze sessie laten ENGIE en MaxGrip zien hoe je met risicogestuurd onderhoud daar antwoord op krijgt. Hoe kun je op basis van de bedrijfsdoelstellingen de juiste prioriteiten stellen voor het beheersen van de aanwezige risico’s? De Wijker-, Zeeburger- en Schipholtunnel dienen als voorbeeld. U wordt meegenomen in het proces waarin Rijkswaterstaat en de beheerders hebben meegedacht om tot een optimaal resultaat te komen. Denkt u mee over de vragen die nog openstaan?
Door Timme de Vries (MaxGrip) en Duncan Klene (Engie)
>> Download de presentatie (pdf, 1.3 MB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Wat moet je als tunnelbeheerder weten?
De Kiltunnel, de Maastunnel en de gemeente Den Haag (Koningstunnel, Hubertustunnel, Rotterdamsebaan) werken samen met het COB aan een handboek ‘Ken je tunnel’. Wat moet je in ieder geval weten om een tunnel goed te kunnen beheren, onderhouden en renoveren? Wat moet iedereen weten over tunnelveiligheid en aandachtspunten in de constructie? De werkgroep zal tijdens deze sessie de concept-inhoudsopgave presenteren en samen met de deelnemers kijken of deze klopt en compleet is. Kent u uw tunnel?
Door Mello Lindner (Sweco) en Harry de Haan (Elumint)
>> Download de presentatie (pdf, 815 KB)

Naast de speciale platformbijeenkomsten waren er op het congres ook sessies over het tunnelprogramma:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Modulair verbouwen bij renovatie: wat is de beste aanpak?
Renovatiewerkzaamheden vormen een gedeeld probleem en zijn van grote invloed op de beschikbaarheid van een tunnel. Voorheen was het adagium ‘kort en hevig’, dus de tunnel volledig dicht, maar zo’n aanpak wordt steeds minder een optie. We moeten op zoek naar andere scenario’s waarbij we modulair verbouwen en de renovatieopgave slimmer combineren met regulier onderhoud. Er zal moeten worden verkend hoe dat moet, welke afwegingen we moeten maken en welke technische, organisatorische, logistieke en andere aspecten hierbij grenzen zijn en mogelijkheden bieden. We zetten de eerste stappen tijdens deze sessie.
Door Sijmen Robers en Johan Naber (Rijkswaterstaat)
>> Download de presentatie (pdf, 297 KB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Naar voorspelbaar onderhoud door inzicht in daadwerkelijke levensduur
De COB-projecten ‘Risico’s in kaart’ en ‘Constructief falen’ richten zich op het krijgen van inzicht in de civiele levensduur van tunnels. In het eerste project worden interviews afgenomen bij afgeronde renovatieprojecten om te inventariseren welke onverwachte risico’s zijn opgetreden die invloed hebben op de scopebepaling van renovaties. Het andere project is een COB-commissie die wetenschappelijk (praktijk)onderzoek ondersteunt. Tijdens deze sessie toetsen we bij u de aanpak van de projecten. Stellen we de goede vragen aan de goede mensen?
Door Brenda Berkhout (TEC) en Jolien van Stokkem (Arcadis)
>> Download de presentatie (pdf, 432 KB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • Probleemloos open
We geloven dat de kansen op een probleemloze openstelling van zowel nieuwbouwtunnels als renovatieprojecten vergroot wordt door het optimaal gebruiken van digitale en virtuele instrumenten. Het voorkomen van ‘gedoe’, het beter begrijpen van elkaars belangen en het vroeger invloed kunnen uitoefenen, zijn belangrijke voordelen die de digitale tunneltweeling oplevert. Maar hoe? De coördinatoren van het COB hebben een methode ontwikkeld om dit proces te faciliteren.
Door Karin de Haas (COB)
>> Geen presentatie, dit was een interactieve workshop

Tot slot waren er praktijkprojecten die hun ervaringen deelden:

RONDE 1 / 13.30-14.10 uur • Gaasperdammertunnel: de weg naar oplevering
In augustus 2015 werd gestart met de bouw van de Gaasperdammertunnel: vijf tunnelbuizen, drie kilometer lang, om de A9 tussen de spoorlijn Amsterdam-Utrecht en de rivier de Gaasp ondergronds te brengen. De fase van uitvoering is nu bijna voorbij. Het was een megaklus die in extreem korte tijd is uitgevoerd. Wat zijn de lessen uit de uitvoering, wat ging goed en wat zou Peter Schouten, de projectdirecteur van IXAS, volgende keer anders doen?
Door Peter Schouten en Aris van Erkel (IXAS), Frans de Kock en Ewald van Dorst (Rijkswaterstaat)
>> Download de presentatie (pdf, 3.5 MB)

RONDE 2 / 14.15-14.55 uur • Spaarndammertunnel: in elk opzicht een verbinding
Vanaf de allereerste ideeën tot en met de laatste uren van het openstellingsweekend is nooit de aandacht van het einddoel afgeweken: het creëren van een verbinding. De Spaarndammertunnel vervangt een bovengrondse route, de stad in en uit. Er is nu een kruisingsvrije passage, een scheiding van verkeersstromen én bovengronds ruimte voor nieuwe omgevingsfuncties. De tunnel creërt een hoogwaardige, hindervrije verbinding tussen de bestaande Spaarndammerbuurt en de nieuwbouwwijk Houthaven. De voorbereiding en de bouw hebben zich gekenmerkt door een goede verbinding tussen mensen. Stakeholders en eindgebruikers waren gedurende het gehele traject geïnformeerd en betrokken. Het resultaat: meer waarde, minder hinder.
Door Sjoerd Bakkum (Max Bögl) en Marco de Boer (projectbureau Houthaven)
>> Download de presentatie (pdf, 3.4 MB)

RONDE 3 / 15.15-15.55 uur • TWIN-16: de digitale tweeling van de nieuwe A16
Het project A16 Rotterdam is door Rijkswaterstaat in maart 2018 gegund aan het consortium De Groene Boog (BESIX, Dura Vermeer, TBI, Van Oord, Rebel en John Laing). De aanbieding omvat een digitale versie van het tracé inclusief tunnel: TWIN-16. Tijdens het ontwerp vergroot TWIN-16 de integratie tussen de verschillende disciplines door virtueel te ontwerpen en te bouwen. Hiermee wil De Groene Boog verwachtingen bij stakeholders managen en vroegtijdig virtueel valideren. Bovendien kunnen stakeholders voor hen bestemde informatie op een makkelijke manier op afstand benaderen. Tijdens de presentatie hoort u meer over de functionaliteiten en doelen van TWIN-16.
Door André de Groen (De Groene Boog)
>> Geen presentatie. Als u naar aanleiding van de subsessie vragen heeft, kunt u contact opnemen met André de Groen: andre.degroen@groeneboog.nl.

COB-congres 2018: Meer waarde, minder hinder

Plenair programma

Subsessies