Expertgroep Duurzaamheid

Duurzaamheid overstijgt de verschillende ondergrondse disciplines van het COB. Zo hebben de tunnelsector en de wereld van kabels en leidingen hebben beide te maken met maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en circulariteit. Het COB wil de uitwisseling van ervaringen en oplossingen tussen de kabel- en leidingen- en de tunnelsector bevorderen.

Het platform Duurzaamheid, dat binnen het tunnelprogramma van het COB is opgezet, organiseert tweemaal per jaar een bijeenkomst over duurzaamheid in tunnels. Aanvullend zijn er jaarlijks twee platformbijeenkomsten waar ook deskundigen uit andere werelden, bijvoorbeeld die van kabels en leidingen aanwezig zijn. Zo kunnen deskundigen uit de verschillende disciplines kennis en ervaringen uitwisselen. Op termijn kunnen de gezamenlijke bijeenkomsten op basis van overkoepelende thema’s worden georganiseerd. Dat is het basisidee. Welke overkoepelende duurzaamheidsonderwerpen zich daarvoor lenen, is een vraag die de deskundigen gezamenlijk willen beantwoorden. Een gezamenlijke inventarisatie van duurzaamheidsonderwerpen moet leiden tot een aanpak, waarbij elk halfjaar een ander overkoepelend onderwerp wordt uitgelicht. Afhankelijk van het onderwerp worden deskundigen van buiten de kabels en leidingen- en tunnelsector uitgenodigd.

Voor wie?
De discipline-overstijgende aanpak maakt dat allerlei verschillende deskundigen op het gebied van duurzaamheid kunnen deelnemen. Dus niet alleen mensen die gericht met de ondergrond bezig zijn, maar juist ook mensen die primair met de bovengrond bezig zijn en zich realiseren dat de ondergrond onlosmakelijk met die bovengrond verbonden is. Zo hoopt het COB-netwerk bijvoorbeeld ook stedenbouwkundigen, projectontwikkelaars en planologen te kunnen betrekken. Maar denk ook aan deskundigen op het gebied van bijvoorbeeld circulaire materialen, hergebruik of groene energie.

Terugblik bijeenkomsten

Wat betekent de aanwezigheid van PFAS in of rond je (spoor)tunnel? 

Op 12 juni 2025 organiseerden de platforms Beheer en onderhoud, Tunnels en veiligheid, en de expertgroep Duurzaamheid, een gezamenlijke bijeenkomst over PFAS en tunnels bij het COB in Delft.

Tijdens deze gezamenlijke bijeenkomst gingen de deelnemers in op de ontwikkelingen rondom PFAS en tunnels. De (nieuwe) wet- en regelgeving over PFAS heeft gevolgen voor de productie, het gebruik en het beheer van PFAS-houdende middelen. De wetgeving werd toegelicht en achtergrondinformatie werd gegeven over de toepassing en schadelijkheid van PFAS. Binnen tunnels komt PFAS vooral voor in het slijmvormend middel in de brandblusvoorzieningen. Wat zijn PFAS-vrije middelen en de daarbij behorende voor- en nadelen? Tunnelbeheerders spraken over de effecten van de veranderende wetgeving, hun aanpak ten aanzien van uitwisseling en reiniging en de effecten op het beheer. De bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke discussie en een borrel. 

Bekijk het overzicht met de samengevoegde presentaties (pdf, 5,79 MB)

Bekijk de agenda van de bijeenkomst over PFAS in tunnels (pdf, 218 KB)

Bijeenkomst expertgroep Duurzaamheid over toekomstplannen

Steeds meer duurzaam resultaat. Niet alleen in rapporten en kennisopbouw, maar ook in de dagelijkse tunnelpraktijk, waar al significante energiebesparingen worden gerealiseerd. Tijdens de platformbijeenkomst Duurzaamheid in Delft op 6 februari 2025 schetsten coördinatoren Gioffry Maduro en Jorg Hogerheijde een positief en hoopgevend beeld.

De lijntjes van de verschillende ontwikkelingen binnen de Ontwikkellijn Duurzaamheid komen steeds meer samen. Het doel is de drie duurzaamheidsdoelstellingen samen te laten komen in één Leidraad duurzame tunnels. De aanwezige experts discussieerden over de activiteiten die in 2025 ontplooid moeten worden op weg naar die overkoepelende leidraad. De resultaten van die discussie zijn binnenkort zichtbaar in de jaarplannen voor 2025.

De discussie werd vooraf gegaan door positieve berichten over de in 2024 geboekte resultaten. In 2024 kregen al elf tunnels een energiepaspoort. Dat is veel meer dan een bordje op de deur, zo blijkt. Tunnelbeheerders hebben inzicht in energieprestaties en verbetermogelijkheden en daarmee een basis om hun tunnel duurzamer te maken. In 2025 staat een versnelling op stapel. In september dit jaar hebben dertig tunnels een energiepaspoort. De energiepaspoorten passen binnen de Maatregelencatalogus Energiereductie, het basisdocument waaruit geput kan worden voor effectieve maatregelen in de praktijk.

Wilt u meer weten over de Ontwikkellijn Duurzaamheid? Neem contact op met coördinatoren Gioffry Maduro via gioffry.maduro@cob.nl of Jorg Hogerheijde via jorg.hogerheijde@cob.nl

>> Bekijk de presentatie (pdf, 15,5 MB)

>> Bekijk de agenda (pdf, 195 KB)

Bijeenkomst expertgroep Duurzaamheid over duurzame maatregelen

Op 28 november 2024, van 14.00-17.00 uur, kwam de expertgroep Duurzaamheid weer bij elkaar. Nederland wil klimaatneutraal zijn in 2050. Hoe gaan wij hiermee om binnen de tunnelsector en hoe ziet deze weg eruit? Deze en andere onderwerpen kwamen aan de orde. Bekijk hieronder de presentatie van de bijeenkomst. 

>> Bekijk de presentatie (pdf, 2,3 MB)

Energiepaspoort voor tunnels

Op 19 september 2024 was er een bijeenkomst over het energiepaspoort voor tunnels. 
Vorig jaar heeft het COB het format energiepaspoort uitgebracht. Nadat dit jaar zo veel mogelijk data en informatie is verzameld, was het nu zover dat experts van de ontwikkellijn Duurzamheid de energiepaspoorten zouden presenteren die inmiddels zijn opgesteld. Deze paspoorten laten zien hoe tunnelbeheerders hun tunnels energiezuiniger kunnen maken.
>>Bekijk de agenda (pdf, 207 KB).

COBootcamp met met platforms Beheer en onderhoud en Tunnels en veiligheid

Op 13 juni 2024 vond de COBootcamp plaats. Tijdens deze bijeenkomst werden kennis en beweging gecombineerd en konden de deelnemers in eigen persoon ervaren wat de positieve invloed is van fysieke activiteit op cognitieve prestaties. De deelnemers gingen afwisselend langs sportieve en informatieve stations. Daarnaast was er ruimte om te netwerken.

De middag werd ingeleid door een inspirerende en actieve keynote van meervoudig Olympisch schaatskampioen Jochem Uytdehaage. Zijn verhaal over balans tussen werk en privé, tussen slaap, voeding, beweging en ontspanning en het opladen van deze vier accu’s, was zeer leerzaam en herkenbaar. De deelnemers waren erg enthousiast over de mix van inhoud en bewegen. De bijeenkomst stond op de website als ‘actieve middag’ maar in de wandelgangen heette hij al de COBootcamp, en dat blijft het! Een formule die voor herhaling en verdere uitbouw vatbaar is.

Op de webpagina over de COBootcamp vindt u meer informatie, en ook een video en foto’s van de dag.

Hackaton bij ExpoA16

Op 28 november 2023 werd de platformbijenkomst gehouden bij ExpoA16. Op dit moment zijn er veel tunnelrenovaties in voorbereiding of uitvoering. Hoe benutten we deze unieke kans om deze tunnels zoveel mogelijk klimaatneutraal en circulair te maken? Kunnen we ook inschatten wat voor waarde een tunnel heeft voor zijn directe omgeving? Daarvoor ging deze bijeenkomst. Eerst werden aanwezigen bijgepraat over de stand van zaken van de werkpakketten Energietransitie, Circulariteit en Tunnels in omgeving. Stefan van der Voorn gaf een presentatie over duurzaamheid in het project A16. Het hoogtepunt van de bijeenkomst was de hackathon Circulariteit: in drie groepjes werd aan maatregelen voor de Maatregelencatalogus circulaire tunnels. 
>> Bekijk hier de agenda (pdf, 171KB)
>> Bekijk de presentatie (pdf, 4MB)

Eerste COB-brede bijeenkomst over duurzaamheid

Op dinsdag 19 september 2023 zijn ruim zestig duurzaamheidsexperts van het COB samengekomen bij RoyalHaskoningDHV in Amersfoort. Tijdens de bijeenkomst is toegelicht wat de COB-onderzoekstrajecten gericht op duurzaamheid al aan inzichten hebben opgeleverd, er is besproken welke sectoroverschrijdende duurzaamheidsthema’s nader uitgewerkt kunnen worden en op de Maatregelenmarkt wisselden deelnemers ervaringen en ideeën uit rondom de twee maatregelencatalogussen die het COB-netwerk ontwikkelt: Maatregelencatalogus Energiereductie tunnels en een voor de verduurzaming van kabel- en leidingensector. De wisselwerking tussen die twee werelden leverde voor beide sectoren waardevolle nieuwe inzichten op, naast interessante nieuwe contacten voor de deelnemers. Ook de Circulariteitschallenge tunneltechnische installaties kwam aan bod.
>> Agenda (pdf, 250 KB)

Kick-off werkpakketten

Op vrijdag 2 juni 2023 vond een brede kick-offbijeenkomst binnen de ontwikkellijn Duurzaamheid uit het COB-tunnelprogramma. Ruim 25 projectleiders, rapporteurs, experts en leden hebben de doelstellingen en de aanpak binnen de drie werkpakketten (Energietransitie, Circulariteit en Tunnels in omgeving) centraal besproken en hebben vervolgens per werkpakket afspraken gemaakt over aanpak en rolverdeling. De projectleiders bekijken nog of er aanvullende expertise nodig is. Wie op basis van de informatie op deze webpagina denkt een bijdrage te kunnen leveren, kan rechtstreeks contact opnemen met Karin Clement via karin.clement@cob.nl.

Duurzaamheid bij tunnelrenovaties

Op 24 november 2022 vond een gecombineerde platformbijeenkomst plaats met het platform Tunnels en veiligheid. Het hoofdthema was ‘Duurzaamheid bij tunnelrenovaties – een kans die je niet mag missen!’ Hoe realiseer je energiereductie en circulariteit? Tijdens deze bijeenkomst is tevens de eerste versie van de Handreiking logistiek gepresenteerd, net als het nieuwe groeiboek Cybersecurity. Er is afgesloten met een hapje en een drankje, zodat er voldoende ruimte was om te netwerken.
>> Bekijk de agenda (pdf, 138 KB)
>> Bekijk de presentaties (pdf, 4 MB)

Tunnel-pizzaparty Duurzaamheid en Digitalisering

Op 27 september 2022 is alweer de tweede tunnel-pizzaparty van het jaar gehouden. Dit keer bij Art Centre aan de Rotterdamseweg 205 in Delft. Wat een enthousiasme en inzet van de meer dan honderd deelnemers tijdens de tunnelpizzaparty op 27 september 2022. De bijeenkomst voor leden van het COB-tunnelprogramma stond ’s morgens in het teken van duurzame tunnels. De projectleiders presenteerden welke activiteiten er nodig zijn op weg naar 2050, waarna er in groepen input is opgehaald bij het aanwezig netwerk. Met de vele concrete ideeën en praktische overwegingen kunnen de werkgroepen met veel energie verder aan de slag. Tijdens de lunch werd nog volop nagepraat én verschoof de aandacht langzaam naar digitalisering: het onderwerp van het middagprogramma. De opgeleverde deliverables werden kort toegelicht door de projectgroepen die in 2020 zijn gestart. Die resultaten zijn of worden gebundeld in digitale groeiboeken. Ook is een start gemaakt met nieuwe projecten, zijn er redactiecommissies samengesteld en werden er taken verdeeld om de groeiboeken Assetmanagement, Renoveren en Digitaal aantonen ook in de toekomst te verrijken met nieuwe kennis. Binnenkort leest u op de website alles over de nieuwe activiteiten. Heeft u vragen of wilt u meedoen? Mail dan even naar caro.rietman@cob.nl.
>> Bekijk de agenda van Duurzaamheid (pdf, 147KB)
>> Bekijk de agenda van Digitalisering (pdf, 124KB)
>> Bekijk hier de presentaties (pdf, 2MB)

COB-congres 2022

Op 20 juni 2022 zijn de leden van het platform Duurzaamheid weer fysiek bij elkaar gekomen! Nu ingepast in het jaarlijkse COB-congres. De bijeenkomst was een gezamenlijke met de platforms Beheer en onderhoud en Tunnels en veiligheid. Er zijn vaak meer interessante verhalen te delen dan passen in een platformbijeenkomst en dat is natuurlijk zonde. Daarom komt het goed uit dat het COB-congres 2022 plaatsvond in het Archeon, een museumpark van zes hectare groot! ’s- Morgens waren er verspreid door het park demonstraties, minisessies en serious games over innovatieve technologieën en slimme oplossingen voor ondergrondse uitdagingen.

Na het wandelen werd er van een heerlijke lunch genoten en aansluitend was er een plenair programma voor alle congresdeelnemers: de Schreudersprijs 2022 werd uitgereikt en een gedragsdeskundige gaf inzicht in menselijk gedrag. ‘s Middags troffen de platformleden elkaar in een eigen sessie. Tijdens de gecombineerde platformbijeenkomst werden bezoekers door verschillende inspirerende sprekers goed bijgepraat op een aantal onderwerpen. Hoe staat het bijvoorbeeld met de Herbruikbaarheidsscan van Nebest, RijnlandRoute, Blankenburgtunnel, Kiltunnel, Project Tunnelrenovaties Zuid-Holland, Hubertustunnel, Aanpak Wegtunnels Amsterdam, Maastunnel, World Class Maintenance en de renovatie zinkvoegen metrotunnels Rotterdam? Een zeer interessante middag voor alle professionals op het gebied van tunnels, veiligheid, beheer en onderhoud en duurzaamheid!
>> Bekijk de hele agenda hier (pdf, 196 KB) 

Zie www.cob.nl/congres2022 voor meer informatie over het congres.

Platformbijeenkomst 13 april 2022

De eerste platformbijeenkomst van het nieuwe jaar vond plaats op 13 april 2022. Na een korte introductie door coördinator Gioffry Maduro kwamen alle lopende COB-projecten aan bod. De projectleiders vertelden over de stand van zaken en plannen voor de komende periode.
>> Presentatie Verduurzaming tunnelverlichting (pdf, 1.8 MB)
>> Presentatie Circulaire tunnels (pdf, 1 MB)
>> Presentatie expertteam Duurzaamheid (pdf, 1.3 MB)

Archief

>> Eerdere platformbijeenkomsten