COB Wat doet het COB? Vakgebieden Tunnels en veiligheid Tunnelprogramma

Digitalisering

De kortste link is gekopieerd naar uw klembord

Digitalisering omvat alle ontwikkelingen op het gebied van virtualisatie, bedieningsinterface, modellering, simulatie, gaming en informatievoorziening ten behoeve van het tunnelsysteem.

Elk tunnelproject gebruikt een combinatie van digitale instrumenten en heeft een eigen digitale strategie om sneller, slimmer, met minder hinder te bouwen of te renoveren en de tunnel sneller open te krijgen. Natuurlijk komt deze ontwikkeling met allerlei obstakels: er zijn hiaten in kennis, tussen projectfasen, tussen de eisen van verschillende belanghebbenden en in randvoorwaarden en het systeem zelf. Deze hiaten kunnen de markt en opdrachtgevers voor een groot deel los van elkaar oplossen, maar er zijn puzzels waarvoor je elkaar nodig hebt, vragen die je buiten de projecten om wilt beantwoorden en opgaven die een langere adem vergen dan een individueel project heeft. Het COB ziet het als haar taak om in dit proces te helpen, te stimuleren, te etaleren, te toetsen en te informeren. Want alle belanghebbenden zijn het erover eens dat de digitalisering van elk aspect van tunnels enorme potentie heeft.

Bijeenkomsten

Kennissessie Digitalisering

Op 9 oktober 2025 werd bij het COB de jaarlijkse Kennissessie Digitalisering gehouden waarvoor onder andere de expertgroep digitalisering van het COB is uitgenodigd. Maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom.

  • We keken samen vooruit naar de volgende fase van het tunnelprogramma 2026–2031. De ontwikkellijn Digitalisering gaat deels over in de bredere ontwikkellijn Instandhouding. Tijdens de bijeenkomst geven we eerst een update van wat er tot nu toe binnen digitalisering is ontwikkeld. Aansluitend gaan we in op hoe deze digitaliseringskennis en -aanpak wordt meegenomen in de nieuwe ontwikkellijn Instandhouding, en waar de aansluiting met de overige lijnen in het nieuwe tunnelprogramma volgens jullie zit. Een inspirerende sessie om samen de koers voor de komende jaren te bepalen.
     
  • Op het programma stond ook een demonstratie van een AI-functionaliteit voor het ordenen van informatie binnen ons dataplatform en de vraag om jullie input.
     
  • Ook werd tijdens deze sessie een kopie van het 3BT Bouwblok overdragen aan COB. Dit bouwblok en alle bijbehorende documentatie is door RWS aan het COB-netwerk ter beschikking gesteld met als doel opgedane kennis en ervaringen te delen.

    Het 3BT Bouwblok bestaat uit een aantal elementen:
    – Vertaalslag van de LTS documenten naar modellering volgens Enterprise Architect
    – Ontwerpdocumenten waaruit software geproduceerd kan worden, incl de gebouwde software
    – Hardware ontwerp, nadere uitwerking van de LTS architectuur waarin de integratie tussen de software en de installaties zijn geïntegreerd.

    Uiteindelijk is dit bouwblok alleen toegepast bij de renovatie van de 1e Heinenoordtunnel en is RWS een ontwikkelpad ingeslagen om met Industriële standaarden en bekende werkwijzen te gaan werken. Echter, bij de totstandkoming is veel kennis en ervaring opgedaan die binnen de tunnelwereld waardevol kan zijn en dus waard is om te delen, mede ook omdat het met maatschappelijk geld is ontwikkeld. Als eigenaar van het bouwblok wil Rijkswaterstaat het complete ontwerp en resultaten van het bouwblok ter beschikking stellen aan het COB-netwerk. Tijdens deze sessie krijgt u een toelichting van Frank Lint, Regio WNZ op het bouwblok, de ervaren lessen en hoe het bouwblok bekeken en gebruikt kan worden. Ook zal Jack van de Velde, directeur IA van RWS/CIV een toelichting geven op de huidige IA strategie en zijn ambitie dit samen met ons netwerk verder te ontwikkelen.
     

  • De complete agenda van de bijeenkomst als PDF 
  • De gegeven presentaties van de bijeenkomst als PDF

Extra bijeenkomst over 3BT Bouwblok

Op 30 oktober 2025, van 10.00 tot 12.30 uur bij het COB, is er nog een verdiepende sessie over het 3BT Bouwblok. Ook hiervoor kun je je aanmelden via caro.rietman@cob.nl.

Terugblik bijeenkomsten

Kennismiddag Digitalisering

Op 19 september 2024 was er een kennismiddag Digitalisering. Er werd gesproken over de status van projecten binnen de ontwikkellijn Digitalisering en de toekomstige thema’s rondom digitalisering in de tunnelwereld.
Meer informatie

Lopende projecten

Expertgroep Digitalisering

De expertgroep Digitalisering wordt gevormd door de experts die in het tunnelprogramma betrokken zijn (of waren) bij onderwerpen op het gebied van ICT en data.

Leertraject digitale tweeling

In dit project wil het COB samen met het netwerk verkennen hoe de gezamenlijke leer- en ontwikkelopgave naar een digitale tunneltweeling vormgegeven moet worden.

Groeiboek Digitalisering tunnels

Het vooraf verifiëren en valideren van het veilig functioneren van de tunnel, kan een belangrijke bijdrage leveren aan minder hinder, zowel bij nieuwbouw als renovatie. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van gevisualiseerde en gesimuleerde omgevingen. Het groeiboek Digitalisering tunnels helpt. 

Afgeronde projecten

Informatie voor de tunnelbeheerder

Het project Informatie voor de tunnelbeheerder onderzoekt welke rol, welke inzichten nodig heeft en welke daarmee samenhangende beslissingen genomen worden. 

Proof-of-concept leeromgeving

Er wordt op allerlei plekken geëxperimenteerd met digitale en virtuele instrumenten om opleiding, trainen en oefenen (OTO) te kunnen vormgeven buiten de werkelijke tunnel. Het COB-netwerk heeft de ontwikkeling van virtueel OTO reeds in kaart gebracht. De volgende stap is onderzoeken of één platform voor training en oefening mogelijk is.

Verwachtingen digitale middelen

Vanuit de overtuiging dat een digitale tunneltweeling de beheerder helpt ‘in control’ te zijn, wordt samen met diverse tunnelbeheerorganisaties onderzocht welke digitaliseringsmiddelen voor hem de meeste waarde toevoegen en wat daarbij de uitgangspunten moeten zijn.

Probleemloos open

Dit project is ontstaan vanuit de gedachte dat digitalisering zou kunnen helpen bij het probleemloos openstellen van een tunnel. Inmiddels is de conclusie getrokken dat het boven tafel krijgen en oefenen met ‘gedoe’ rondom openstelling éérst komt. Het COB-netwerk heeft hiervoor een serious game ontwikkeld.

V&V-bibliotheek

In het eerste tunnelprogramma is een digitaal groeiboek opgeleverd rondom digitaal aantonen. Het doel is dit groeiboek te verrijken met ervaringen vanuit de recente praktijk als opstapje naar het ontwikkelen van een V&V-bibliotheek.

Businesscase

In dit project wordt gekeken naar het doorrekenen van digitaliseringsvraagstukken. Het onderzoek richt zich op een generiek toepasbare besluitondersteunende methode om een businesscase op te stellen. Als de basis gereed is, kunnen alle projecten voor hun voorgestelde digitalisering een businesscase uitvoeren.

Cultuur

Wat draagt bij aan het toepassen van digitale middelen? Welke drempels zijn er? Door inzicht in de cultuur is het beter mogelijk in een project een uitwerking te maken van een digitaal middel dat ook werkelijk wordt toegepast en om activiteiten daarvoor mee te nemen.

Taal/data

Taal helpt stabiliteit te krijgen in te delen informatie, zonder dat daarvoor alle data gestandaardiseerd moet worden. Taal vormt de basis om data meer inhoud te geven en deze goed over te dragen en te gebruiken. Hiervoor zijn helder geformuleerde definities en kaders nodig; de basis moet ten minste een taalopzet bieden voor alle levensfasen en aspecten.

Wetenschap

Welke kennishiaten gaan ons tegenhouden? Welke wetenschappelijke innovaties gaan ons helpen? Een groep relevante hoogleraren van de technische- en andere universiteiten werkt mee aan het tunnelprogramma voor zulke vragen. Dit heeft vorm gekregen in het onderzoeksprogramma Future proof tunnels.

Aantoonbaar veilig meten en beslissen

Om de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van een tunnel te kunnen beoordelen, is het van belang ook iets te zeggen over de definitie van ‘aantoonbaar veilig’ en vast te stellen welke gegevens daarmee samenhangen.

Volwassenheidsmodel V&V

Door toepassing van een volwassenheidsmodel kan de kwaliteit van het V&V-proces in zowel de project- als exploitatiefase worden verhoogd. Er komt meer nadruk te liggen op de ontwikkeling en controle van de kwaliteit, waardoor beter gewogen afwegingen mogelijk zijn tussen kwaliteit, tijd en geld in een project.

Ken je tunnel (digitaal)

Als we onze tunnel niet kennen, weten we niet hoe of wat we moeten inspecteren en waarop we beheer- en onderhoudsparameters moeten afstellen. Het COB-netwerk heeft daarom een handreiking ‘Ken je tunnel’ ontwikkeld. De volgende stap is onderzoeken in hoeverre dit handboek digitaal en/of geautomatiseerd samengesteld kan worden.

Dashboard

Steeds meer assets en systemen genereren data. Op dit moment wordt deze gegevens onvoldoende ingezet om het assetmanagementlandschap optimaal in te richten. Een veelvoorkomend probleem is dat data niet wordt gecombineerd. In dit project wordt onderzocht wat een beheerder op een dashboard nodig heeft en hoe andere sectoren dit aanpakken.

Data ontsluiten en delen

Op basis van beschikbare data kunnen metrieken worden opgesteld. Metrieken zijn kengetallen die worden verzameld gedurende een project. Door het toepassen van metrieken kan de tunnelsector kennis borgen en leren van het verleden.

Digitaal aantonen

Met dit project wil het COB-netwerk tunnels sneller open krijgen door optimaal gebruik te maken van virtueel testen. Basis daarvoor is de in 2017 opgeleverde verkenning waarin de mogelijkheden en randvoorwaarden zijn geïnventariseerd.

Van boekenkast naar digitaal

Op basis van praktijkervaringen wil het COB-netwerk een brug slaan tussen de (digitale) informatie die beschikbaar is en de behoeften van de assetmanager en andere relevante stakeholders.

Virtueel OTO

Op basis van ervaringen, meningen en ideeën van de direct betrokken stakeholders heeft het COB-netwerk de ontwikkeling kaart gebracht van digitale en virtuele instrumenten om opleiding, trainen en oefenen (OTO) in te richten.

Evenementen

De Tunnel-pizzaparty

Omdat het belangrijk is om de samenhang van de projecten in het COB-tunnelprogramma onderling én met het netwerk af te stemmen, organiseerde het COB in 2022 speciale bijeenkomsten voor iedereen uit het tunnelprogramma.

Kick-off 2021

Op 16 april 2021 vond de startbijeenkomst plaats van de werkgroepen binnen de Ontwikkellijn digitalisering van het tunnelprogramma. De plenaire sessie, met onder meer een toelichting op de gehele ontwikkellijn en de projectindeling, is terug te zien op YouTube.